Ο έρωτας μπορεί να μας απογειώσει, αλλά και να μας μπερδέψει.
Στην αρχή νιώθουμε ότι βρήκαμε τον «έναν» ή την «μια», όλα μοιάζουν ιδανικά, σχεδόν μαγικά. Όμως, όσο περνά ο καιρός, κάτι αλλάζει, αρχίζουμε να βλέπουμε την πραγματικότητα του άλλου, τις αδυναμίες, τις διαφορές. Εκεί, συχνά, αρχίζουν και οι δυσκολίες.
Γιατί ο έρωτας, όπως εξηγεί ο κλινικός ψυχολόγος Νίκος Τάκης, δεν είναι απλώς ένα συναίσθημα. Είναι μια ψυχική κατάσταση που μοιάζει με «τρέλα», αλλά μια γόνιμη τρέλα, που μπορεί να μας οδηγήσει σε βαθύτερη κατανόηση του εαυτού μας και του συντρόφου μας.
Όταν προβάλλουμε αυτό που έχουμε ανάγκη να δούμε
«Η συντροφική σχέση ξεκινά από μια συνθήκη που έχει να κάνει με το τι προβάλλουμε ο ένας στον άλλον. Στην πραγματικότητα δηλαδή, βλέπουμε κάτι το οποίο είναι αυτό που έχουμε ανάγκη να δούμε και ανάγκη να ζήσουμε. Έχει να κάνει με το ιδεατό, και όταν αρχίζει να καταλαγιάζει και έρχεται σε σύγκρουση αυτό με την εξωτερική πραγματικότητα, με αυτό που στα αλήθεια είναι ο άλλος, τότε ξεκινούν τα ζητήματα», εξηγεί ο ψυχολόγος.
Ο ίδιος φέρνει στη συζήτηση τη σκέψη του ψυχαναλυτή Όττο Κένμπεργκ:
«Υπάρχει μια πολύ σημαντική σκέψη ενός σημαντικού και ακόμη εν ζωή ψυχαναλυτή, του Όττο Κένμπεργκ, ο οποίος λέει για τον έρωτα ότι είναι μια μορφή τρέλας. Προσομοιάζει με την ψύχωση. Από την άλλη, όμως, δεν μπορούμε να ζούμε μόνοι μας, και η συντροφικότητα είναι κάτι το οποίο το κυνηγάμε τόσο πολύ».
Ο έρωτας ως «γόνιμη τρέλα»
«Είναι μια μορφή μιας πιο γόνιμης “τρέλας”. Η εικόνα της ευτυχίας, πιο πολύ προσομοιάζει με μια κατάσταση που μας πηγαίνει σε ένα βρέφος στην αγκαλιά της μητέρας που έχει θηλάσει, έχει τα κόκκινα μαγουλάκια, το στομάχι γεμάτο και το στήθος διαθέσιμο.»
Αυτή η βαθιά αίσθηση πληρότητας, όπως εξηγεί, είναι κάτι που ασυνείδητα αναζητούμε και στην ενήλικη ζωή: «Το αντίστοιχο στην ενήλικη ζωή, και είναι από τους πολύ βασικούς λόγους που αναζητούμε τον έρωτα, είναι η αναζήτηση της ένωσης μέσα από τη συντροφικότητα, η οποία περιλαμβάνει και το σώμα και έχει μια πολύ σημαντική διάσταση.»
Όπως είχε γράψει και ο Πασκάλ Μπρυκνέρ στο βιβλίο «Τα μαύρα φεγγάρια του έρωτα»:
«Αναζητώντας τον έρωτα, εξαγοράζουμε την αμαρτία του να υπάρχουμε».
Όταν η φαντασία συναντά την πραγματικότητα
Πώς μπορεί να λειτουργήσει καλά μια συντροφική σχέση και πού συνήθως «κολλάει»;
«Ζούμε ταυτόχρονα σε δύο παράλληλες πραγματικότητες. Μιλάμε για μια ψυχική διαδικασία η οποία, στην ουσία, κυβερνάται από την αρχή της ηδονής και έχει να κάνει πιο πολύ με την ασυνείδητη κατάσταση της ευχαρίστησης. Σε ένα δεύτερο επίπεδο, μιλάμε για τη λεγόμενη αρχή της πραγματικότητας, καμιά φορά και τον σκληρό τοίχο της πραγματικότητας, ο οποίος συντρίβει την εσωτερική ψυχική ζωή», εξηγεί ο κ. Τάκης.
«Αυτό που συζητάμε για τον έρωτα ξεκινά από την αρχή της ευχαρίστησης, φαντασιωνόμενοι τις συνθήκες που μπορούμε να ζήσουμε με τον σύντροφό μας, είτε συνειδητά είτε ασυνείδητα. Μετά όμως ερχόμαστε αντιμέτωποι με τη συνθήκη της πραγματικότητας, που δεν είναι απαραίτητα κάτι αρνητικό, αλλά σίγουρα είναι κάτι διαφορετικό από αυτό που είχαμε φανταστεί. Εκεί ξεκινούν οι τριβές και οι ρωγμές.»
Όταν το ιδανικό ραγίζει
«Θυμάμαι την περίπτωση μιας γυναίκας που είχε σχέση με έναν άνθρωπο ο οποίος είχε ένα ανατομικό πρόβλημα με το πόδι και κάπως κούτσαινε. Αυτό είναι κάτι που η ίδια δεν το είχε προσέξει στην αρχή, δεν το είχε καν αντιληφθεί. Το κατάλαβε κάποια στιγμή και άρχισε να την ενοχλεί πολύ, γιατί αισθανόταν ότι δεν φαινόταν ωραία μαζί του.»
Γιατί την ενόχλησε αυτή η αδυναμία;
«Επανερχόμαστε σε αυτό που είπαμε πριν: ότι υπάρχει ένα στοιχείο “τρέλας”. Τελικά, είναι μια συνθήκη που τη φτιάχνουμε εμείς, όπως ακριβώς έχουμε ανάγκη να τη φανταστούμε.»
«Κάποια στιγμή αυτή η αδυναμία του συντρόφου συμβολοποίησε και συμπύκνωσε ένα δικό της ζήτημα, το οποίο πήρε τη μορφή αυτής της αδυναμίας. Θα έλεγα ότι, ακόμη κι αν ήταν στοιχείο προβολής μιας δικής της αδυναμίας, κάποια στιγμή αυτός ο άνθρωπος άρχισε να αποδεικνύεται κάτι άλλο από αυτό το ιδανικό που είχε εκείνη στο μυαλό της. Κι έτσι ήρθε η σύγκρουση και η ματαίωση των δικών της επιθυμιών και προσδοκιών.»
Η απομάγευση που μπορεί να γίνει ωριμότητα
«Δεν μπορούμε να ερωτευτούμε με τη λογική, π.χ. “είναι καλό παιδί, έχει μια καλή δουλειά, ας τον ερωτευτώ”. Αυτή είναι η “τρέλα” που εννοώ. Ενεργοποιείται κάτι που είναι πέρα από τον έλεγχό μας. Είναι σαν τη χρυσόσκονη των πραγμάτων, κρατάει λίγο, αλλά ταυτόχρονα έχει και ένα στοιχείο εν σπέρματι μιας ικανότητας, δηλαδη αυτή η “απομάγευση” που θα συμβεί να γίνει κάτι άλλο, πολύ πιο γόνιμο και πολύ πιο ουσιαστικό.»
Ο έρωτας δεν είναι απλώς ένα όμορφο συναίσθημα, είναι μια ψυχική διαδικασία που μας αλλάζει. Ξεκινά ως φαντασίωση, γίνεται πραγματικότητα και – αν το αντέξουμε – μετατρέπεται σε ωριμότητα. Η πρόκληση είναι να μπορέσουμε να αγαπήσουμε όχι αυτό που φανταστήκαμε, αλλά αυτό που πραγματικά έχουμε απέναντί μας. Γιατί μόνο τότε, η «τρέλα» του έρωτα μπορεί να γίνει κάτι βαθιά ανθρώπινο και λυτρωτικό.
