«Ο φίλος μου ενώ βλεπόμαστε σχεδόν καθημερινά μου λέει ότι δεν τα έχουμε φτιάξει, ότι δεν είμαι η κοπέλα του. Δεν ξέρω τι να κάνω και γιατί μου λέει έτσι».
Στην εποχή που ζούμε, με τις εφαρμογές γνωριμιών και τις ατελείωτες επιλογές, οι σχέσεις γίνονται συχνά ρευστές, ασαφείς και προσωρινές. Όμως πίσω από αυτή την «ελευθερία» κρύβεται συχνά ένας βαθύτερος φόβος• ο φόβος της δέσμευσης.
Η νέα κουλτούρα της μη-δέσμευσης
Οι εφαρμογές γνωριμιών, όπως το Tinder, έχουν αλλάξει ριζικά τον τρόπο που συνδεόμαστε με τους άλλους. Η αίσθηση αφθονίας, ότι υπάρχει πάντα «κάποιος καλύτερος» εκεί έξω, κάνει πολλούς να διστάζουν να επενδύσουν πραγματικά σε ένα μόνο άτομο. Η ευκολία με την οποία γνωρίζεις, φλερτάρεις και επικοινωνείς έχει μειώσει την αξία της δέσμευσης με ένα μονο άτομο. Πολλοί νέοι σήμερα αναζητούν τη σύνδεση, αλλά όχι τη σταθερότητα. Θέλουν συντροφικότητα, αλλά χωρίς τα «δεσμά» της σχέσης.
Η δέσμευση μοιάζει, για πολλούς, με απώλεια της προσωπικής ελευθερίας. Έτσι, επιλέγουν κάτι «ενδιάμεσο», ένα είδος σχέσης χωρίς τίτλο, χωρίς ταμπέλες, χωρίς υποχρέωση να απαντήσουν στο ερώτημα «τι είμαστε;».
Όταν η ασάφεια γίνεται κανόνας
Η κατάσταση αυτή όμως έχει συνέπειες. Για τον έναν από τους δύο, συνήθως αυτόν που δένεται περισσότερο, η ασάφεια γίνεται πηγή άγχους και ανασφάλειας. Το «σε βλέπω κάθε μέρα αλλά δεν είσαι η κοπέλα μου» είναι μια μορφή συναισθηματικής απόστασης, καθώς δημιουργεί μια ψευδαίσθηση οικειότητας, χωρίς πραγματική εγγύτητα.
Κι όμως, αυτό δεν είναι πάντα αποτέλεσμα αδιαφορίας. Μερικές φορές, πίσω από τη φράση αυτή κρύβεται φόβος, μήπως πληγωθεί, μήπως εγκλωβιστεί, μήπως χάσει τον έλεγχο.
Ο φόβος της δέσμευσης στη γενιά της επιλογής
Η νέα γενιά μεγαλώνει μέσα σε μια κουλτούρα συνεχούς σύγκρισης. Κάθε swipe και κάθε match προσφέρει μια δόση επιβεβαίωσης. Όταν η αποδοχή είναι στιγμιαία, η σταθερότητα μοιάζει βαρετή. Ο ψυχισμός μαθαίνει να κυνηγά την έξαψη του καινούριου, οχι τη σιγουριά του οικείου.
Παράλληλα, η κοινωνία προβάλλει την ανεξαρτησία σαν ιδανικό. Το να είσαι «δεσμευμένος» μοιάζει, για κάποιους, σαν παραχώρηση της ελευθερίας σου. Όμως η δέσμευση δεν είναι φυλακή, είναι επιλογή. Είναι το θάρρος να πεις «μένω», ενώ θα μπορούσες να φύγεις.
Η συναισθηματική σύγχυση των «σχεδόν σχέσεων»
Το πρόβλημα με αυτές τις «σχεδόν σχέσεις» είναι ότι σε κρατούν σε μια μόνιμη εκκρεμότητα.
Νιώθεις ότι είσαι μέσα σε κάτι, αλλά δεν έχεις δικαιώματα. Επενδύεις συναισθηματικά, αλλά δεν ξέρεις αν υπάρχει μέλλον. Και όσο περισσότερο περιμένεις μια απάντηση, τόσο περισσότερο εξαρτάσαι απο αυτήν.
Μάλιστα, ο Ζίγκμουντ Μπάουμαν, ένας από τους σημαντικότερους κοινωνιολόγους του 20ού αιώνα, μίλησε για τις «σχέσεις τσέπης» – σχέσεις δηλαδή εύκολες, απολαυστικές χωρίς βάρος, σαν κάτι που μπορείς να βγάλεις ή να πετάξεις από την τσέπη σου όποτε δεν το χρειάζεσαι.
Κατά τον Μπάουμαν, στη «ρευστή» εποχή μας, οι άνθρωποι φοβούνται τη δέσμευση και αναζητούν σχέσεις που τους προσφέρουν συντροφικότητα χωρίς ευθύνη, πάθος χωρίς σταθερότητα. Είναι ο ίδιος τρόπος που καταναλώνουμε προϊόντα: εύκολα, γρήγορα και προσωρινά. Αυτή η ιδέα ταιριάζει απόλυτα με την κουλτούρα των εφαρμογών γνωριμιών, όπου οι σχέσεις γίνονται «αναλώσιμες», με ένα swipe μπορείς να ξεκινήσεις ή να τελειώσεις κάτι, χωρίς ποτέ να χρειαστεί να επενδύσεις πραγματικά σ’αυτό.
Πώς να το χειριστείς, με ωριμότητα
Η λύση δεν βρίσκεται σε παιχνίδια δύναμης, ούτε σε τεχνάσματα, αλλά στη σαφήνεια. Μια ήρεμη, ειλικρινής συζήτηση: «Μου αρέσει να περνάμε χρόνο μαζί, αλλά χρειάζομαι να ξέρω τι σημαίνει αυτό. Θέλεις σχέση; Θέλεις κάτι πιο ελεύθερο;»
Αν απαντήσει ότι «δεν είναι έτοιμος» ή «δεν θέλει ταμπέλες», αυτό από μόνο του είναι απάντηση. Δεν χρειάζεται να την ερμηνεύσεις. Κι αν δεν μπορείτε να συμφωνήσετε στο τι θέλετε, τότε η ωριμότητα είναι να αποχωρήσεις, όχι για να τον τιμωρήσεις, αλλά για να προστατεύσεις τον εαυτό σου.
Όταν η δέσμευση δεν είναι φόβος, αλλά επιλογή
Η δέσμευση δεν είναι φυλακή. Είναι επιλογή να μείνεις κάπου επειδή το θέλεις, όχι επειδή πρέπει. Να επιλέξεις τον άλλον ξανά και ξανά, παρότι έχεις απεριόριστες επιλογές.
Αν κάποιος δεν μπορεί να το κάνει αυτό τώρα, δεν σημαίνει οτι εσύ πρέπει να μειώσεις τις ανάγκες σου για να χωρέσεις στη δική του αβεβαιότητα. Η αληθινή ωριμότητα δεν είναι να προσαρμόζεσαι στα όρια του άλλου, αλλά να τιμάς τα δικά σου.
Η φράση «δεν τα έχουμε φτιάξει» δεν είναι απλώς άρνηση σχέσης. Είναι καθρέφτης μιας εποχής που φοβάται τη δέσμευση όσο και τη μοναξιά. Αν όμως θες κάτι βαθύτερο, πρέπει να το διεκδικήσεις!
