«Ζητάω από τον άντρα μου, όταν απευθύνεται στον γιο μας, να μην του μιλάει σαν να είναι αυτός ο ανώτερος που τα ξέρει όλα και να κάνει το παιδί να νιώθει ανίκανο και αποτυχημένο. Δίνει Πανελλήνιες και, αντί να του δείχνει ότι τον πιστεύει και να τον ενθαρρύνει, τον κριτικάρει συνεχώς.»
Η φράση αυτής της μητέρας αγγίζει μια πολύ γνωστή, αλλά συχνά σιωπηλή σύγκρουση, τον ανταγωνισμό ανάμεσα σε πατέρα και γιο. Έναν ανταγωνισμό που μπορεί να κρύβεται πίσω από φαινομενικά «αθώα» σχόλια, αυστηρές παρατηρήσεις ή μια διαρκή προσπάθεια του πατέρα να έχει πάντα τον τελευταίο λόγο.
Ποια είναι η ρίζα του προβλήματος
Αυτό το φαινόμενο δεν αφορά τόσο την κακία ή τη σκληρότητα του πατέρα, όσο τον δικό του εσωτερικό φόβο να «χάσει τη θέση του». Ο γιος, μεγαλώνοντας, γίνεται ο καθρέφτης του. Του θυμίζει τα χρόνια που πέρασαν, τα όνειρα που ίσως δεν πρόλαβε να πραγματοποιήσει, τη φθορά του χρόνου. Κι έτσι, πολλές φορές, χωρίς να το συνειδητοποιεί, προσπαθεί να κρατήσει την ανωτερότητα, να δείξει ότι «εκείνος ξέρει καλύτερα», να μην παραδεχτεί ότι ο γιος του μπορεί να τον ξεπεράσει.
Για το παιδί, όμως, αυτή η στάση είναι καταστροφική. Αντί να εισπράττει στήριξη και εμπιστοσύνη, νιώθει μικρό, ανεπαρκές, σαν να μην είναι ποτέ αρκετό. Κι αυτό μπορεί να το κυνηγάει για χρόνια, όχι μόνο στις Πανελλήνιες, αλλά και σε κάθε μελλοντική του προσπάθεια, στις σχέσεις, στη δουλειά, στην αυτοεκτίμησή του.
Η πάλη για την αγάπη και την ταυτότητα
Ο Φρόιντ θα έλεγε ότι ο γιος δεν ανταγωνίζεται τον πατέρα επειδή τον μισεί, αλλά επειδή θέλει να τον αγαπήσει χωρίς να χάσει τον εαυτό του. Ο πατέρας, με τη σειρά του, δυσκολεύεται να δει στο παιδί έναν αυτόνομο άνθρωπο. Το βλέπει ακόμα ως «προέκτασή» του. Έτσι, όταν ο γιος διεκδικεί την ανεξαρτησία του, εκείνος το βιώνει ως απώλεια, σαν να χάνει κάτι πολύ σημαντικό.
Η ψυχή τότε ξεκινάει να αμύνεται. Γίνεται επικριτική, ειρωνική ή ψυχρή και αυτός είναι ο μηχανισμός με τον οποίο προσπαθεί να κρατήσει τον έλεγχο.
Η φωνή της μητέρας
Η μητέρα, που βλέπει τη σύγκρουση αυτή να συμβαίνει μπροστά στα μάτια της, βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Όμως, προσπαθεί να λειτουργήσει σαν γέφυρα ανάμεσα στους δύο κόσμους, εξηγώντας στον πατέρα πώς πρέπει να φέρεται στο γιο του.
«Ξέρω ότι θέλεις να τον βοηθήσεις. Αλλά ο τρόπος που του μιλάς τον κάνει να κλείνεται. Αν του δείξεις πως τον πιστεύεις, θα πάει μπροστά.»
Ο πατέρας χρειάζεται να αναγνωρίσει ότι η δύναμή του δεν χάνεται όταν αφήνει τον γιο του να προχωρήσει. Αντίθετα, εκείνη τη στιγμή γίνεται πραγματικά πατέρας: ο άνθρωπος που στηρίζει, που εμπνέει και που χαίρεται να βλέπει το παιδί του να πετάει πιο ψηλά.
Γιατί, τελικά, η πιο μεγάλη νίκη ενός πατέρα δεν είναι να μένει ο ίδιος στην κορυφή, αλλά να δει τον γιο του να φτάνει εκεί κι ακόμη παραπέρα.
