Στην ψηφιακή εποχή που ζούμε, είναι αδύνατο να αγνοήσουμε πόσο πολύ τα social media επηρεάζουν την καθημερινότητά μας. Παρότι έχουν θετικά στοιχεία – όπως η επικοινωνία και η ενημέρωση – οι επιστήμονες πλέον μελετούν και τις αρνητικές συνέπειες της υπερβολικής χρήσης τους στην ψυχική υγεία.
Η παγκόσμια εξάρτηση από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, πάνω από το 61% του παγκόσμιου πληθυσμού χρησιμοποιεί social media. Περισσότεροι από 210 εκατομμύρια άνθρωποι θεωρούνται εθισμένοι στη χρήση τους.
Οι πιο δημοφιλείς πλατφόρμες είναι το Instagram, το YouTube, το Snapchat, το Facebook και το Twitter (Χ).
Η υπερβολική χρήση και οι ψυχολογικοί κίνδυνοι
Αν και τα social media είναι σχετικά νέα τεχνολογία, οι έρευνες ήδη δείχνουν συσχέτιση ανάμεσα στην υπερβολική χρήση και σε αυξημένο κίνδυνο για:
- κατάθλιψη
- άγχος
- μοναξιά
- αυτοτραυματισμό
- σκέψεις αυτοκτονίας
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εκτιμά ότι 280 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως πάσχουν από κατάθλιψη, ενώ πάνω από 700.000 πεθαίνουν κάθε χρόνο από αυτοκτονία.
Οι έφηβοι και η ευάλωτη ψυχική υγεία
Μια μελέτη του 2019 στην Αγγλία έδειξε ότι οι έφηβοι που χρησιμοποιούν social media πάνω από τρεις φορές την ημέρα παρουσιάζουν χειρότερη ψυχική υγεία και ευεξία.
Επίσης, έρευνα του Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια έδειξε ότι η υπερβολική χρήση του Facebook, Instagram και Snapchat ενισχύει το αίσθημα μοναξιάς, ενώ ο περιορισμός της χρήσης αυτών των εφαρμογών βελτιώνει τη διάθεση και την ψυχολογική ευεξία.
Το σύνδρομο “FOMO”: Ο φόβος ότι μένεις πίσω
Οι πλατφόρμες όπως το Instagram και το Facebook ενισχύουν συχνά το λεγόμενο FOMO (Fear Of Missing Out), δηλαδή τον φόβο ότι «χάνεις κάτι» που κάνουν οι άλλοι. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλή αυτοεκτίμηση, άγχος, υπερβολική χρήση κινητού, έλλειψη ύπνου και απομάκρυνση από τις πραγματικές κοινωνικές σχέσεις.
Γιατί τίποτα δεν αντικαθιστά την ανθρώπινη επαφή
Όσο χρήσιμα κι αν είναι τα social media, δεν μπορούν να αντικαταστήσουν την προσωπική επαφή. Οι ορμόνες που μειώνουν το στρες και μας κάνουν να νιώθουμε καλύτερα ενεργοποιούνται μόνο όταν βρισκόμαστε με άλλους ανθρώπους. Ένα χαμόγελο, μια αγκαλιά ή μια απλή βλεμματική επαφή μπορούν να βελτιώσουν άμεσα τη διάθεση και να μειώσουν το άγχος.
Πώς να μειώσεις τον εθισμό στα social media
Η αντιμετώπιση της υπερβολικής χρήσης ξεκινά με απλές, μικρές αλλαγές:
- Κάνε «αποχή» από τα social media για μια ώρα την ημέρα ή για μερικές μέρες την εβδομάδα.
- Απενεργοποίησε τις ειδοποιήσεις ή απεγκατέστησε προσωρινά την εφαρμογή.
- Έλεγξε στις ρυθμίσεις του κινητού σου πόσες ώρες περνάς σε κάθε εφαρμογή.
- Θέσε χρονικά όρια ή χρησιμοποίησε εφαρμογές που σε ειδοποιούν όταν ξεπερνάς τον επιτρεπόμενο χρόνο.
Με λίγη επίγνωση και αυτοέλεγχο, μπορούμε να απολαμβάνουμε τα οφέλη των social media χωρίς να βλάπτουμε την ψυχική μας ισορροπία.
