<p style="text-align: justify;">Οι πιο συνηθισμένοι φόβοι κι οι ανησυχίες που μας απειλούν πολύ συχνά στη ζωή μας δεν είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακοί. Το να περπατάει κανείς πάνω σ’ ένα σχοινί στους Καταρράκτες του Νιαγάρα ή να βάζει το κεφάλίου στο στόμα ενός λιονταριού είναι επικίνδυνα εγχειρήματα, αλλά οι πιο πολλοί από εμάς είναι μάλλον απίθανο να εκτεθούμε σε τέτοιους κινδύνους. Οι πραγματικά τρομακτικές καταστάσεις στη ζωή συνήθως έχουν να κάνουν με ανθρώπους, όχι με ζώα ή φυσικούς κινδύνους και συνήθως δεν είναι επικίνδυνες. Ωστόσο, συχνά συμπεριφε- ρόμαστε, τόσο ο ένας απέναντι στον άλλο όσο και στα καθημερινά γεγονότα, με τέτοιον τρόμο ώστε χάνουμε μια τεράστια ποσότητα απόλαυσης στη ζωή μας. Ας εξετάσουμε μερικά παραδείγματα φυσιολογικών φόβων που ένιωθαν πελάτες τους οποίους έχω συμβουλέψει, για να δούμε αν μπορούμε να τους καταλάβουμε.</p>
<p style="text-align: justify;">Γράφει ο συγγραφέας και ψυχοθεραπευτής Δρ. Πωλ Χοκ. </p>
<p style="text-align: justify;">Ο ΦΟΒΟΣ ΤΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΣΥΝΑΝΑΣΤΡΟΦΩΝ</p>
<p style="text-align: justify;">Ένας από τους πιο συνηθισμένους φόβους των ανθρώπων είναι ο φόβος της κοινωνικής ζωής. Άντρες και γυναίκες που μπορούν να αντιμετωπίσουν άγρια θηρία και να κάνουν ένα σωρό παράτολμα πράγματα τρέμουν ολόκληροι όταν πρέπει να μπουν σ’ ένα δωμάτιο γεμάτο αγνώστους και να πιάσουν κουβέντα. Αυτή η ανώδυνη πράξη τούς τρομοκρατεί επειδή πιστεύουν ότι η απόρριψη πονάει. Αν κι εσείς σκέφτεστε μ’ αυτό τον τρόπο, τότε θα βιώσετε διάφορα είδη πόνου, επειδή η ζωή σας θα είναι κενή.</p>
<p style="text-align: justify;">Ο Τζιμ ήταν ένας τέτοιος άνθρωπος. Ήταν διαζευγμένος και δυσκολευόταν να βρει καινούργιες φιλενάδες. Έφτασε σε τέτοια απόγνωση, ώστε αποπειράθηκε αρκετές φορές να αυτοκτονήσει. Τελικά, ζήτησε βοήθεια από ψυχολόγο, για να καταλάβει γιατί δεν κατάφερνε να δημιουργήσει φιλίες.</p>
<p style="text-align: justify;">Φαίνεται πως, όταν ήταν δώδεκα ετών, οι συμμαθητές του τον κοροΐδεψαν ενώ χόρευε σε κάποια εκδήλωση του σχολείου του. Από τότε φοβάται να σηκωθεί και να ανέβει στην πίστα. Χορεύει μόνο όταν έχει πιει αρκετά ποτά. Ακόμα και τότε ρωτάει την ντάμα του αν χορεύει υπερβολικά σφιγμένα ή επιμένει πως δεν είναι καλός στο και τη ρωτάει αν συμφωνεί.Ο φόβος της απόρριψης ήταν τόσο ισχυρός μέσα του, ώστε προσέγγιζε μονάχα κοπέλες τις οποίες θεωρούσε άσχημες. Σκεφτόταν πως δεν υπήρχε περίπτωση να τον απορρίψουν, μια που δεν είχαν και πολλές επιλογές και πιθανώς θα χαίρονταν που τράβηξαν την προσοχή του. Δεν του πέραοε ποτέ από το μυαλό πως ο λόγος που αποτύγχανε στο παιχνίδι των κοινωνικών συναναστροφών ήταν απλώς επειδή θεωρούσε τον εαυτό του ένα ανεπιθύμητο άτομο με το οποίο κανείς δεν θα ’θελε να κάνει ιιαρέα. Από τη στιγμή που είχε τέτοια αρνητική ιδέα για τον εαυτό του, ήταν δύσκολο να τον δουν οι άλλοι με διαφορετικό τρόπο.</p>
<p style="text-align: justify;">Αν δώσετε στους ανθρώπους την εντύπωση πως δεν αξίζει τον κόπο να σας μιλήσουν, εκείνοι διαισθάνονται τη συστολή σας κι έχουν την τάση να σας αφήνουν ήσυχους. Κι είναι ακριβώς το αντίθετο από αυτό που χρειάζεστε και θέλετε. Αν οι άλλοι ήταν πιο ευαίσθητοι, αναγνωρίζοντας την ανασφάλειά σας, θα έκαναν προσπάθεια να σας μιλήσουν ή θα σας προσέγγιζαν πρώτοι, αντί να αναγκαστείτε εσείς να κάνετε αυτά τα βήματα. Ωστόσο, η ανθρώπινη φύση δεν λειτουργεί έτσι. Οι άνθρωποι δεν σπεύδουν να σώσουν τον παρία· τον αφήνουν να κάθεται όλη νύχτα μόνος και να υποφέρει σιωπηρά. Οι άνθρωποι δεν καλούν τους ντροπαλούς να βγουν από τα σπίτια τους. Τους αφήνουν να ζήσουν τη ζωή τους μέσα στη μοναξιά, αφού φοβούνται τόσο να την ξεπεράσουν.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι επιτυχημένες κοινωνικές συναναστροφές είναι ποτέ μόνο ζήτημα ομορφιάς, εξυπνάδας ή οικονομικής άνεσης. Όλοι μας έχουμε δει άτομα που χωρίς να διαθέτουν αυτά τα προσόντα, απολαμβάνουν έναν ευρύτατο κοινωνικό κύκλο. Αυτό συμβαίνει με ανθρώπους που διαθέτουν αυτοεκτίμηση, που δεν νοιάζονται ιδιαίτερα αν θα τους αγαπήσουν οι άλλοι και που είναι πρόθυμοι να κάνουν κάθε τόσο την πρώτη κίνηση. Δεν φοβούνται την αρχική απόρριψη, επειδή ξέρουν πως, αργά ή γρήγορα, αν συνεχίσουν να ζητάνε από άλλους να βγούνε μαζί ή να τους καλούνε στα σπίτια τους, όλο και κάποιος θα δεχτεί.</p>
<p style="text-align: justify;">Όπως ο Τζιμ προσέγγιζε μόνο άσχημες κοπέλες για να ’ναι σίγουρος πως θα ’χει κάποια επιτυχία, έτσι κι η Μπέτυ απέφευγε τους επιθετικούς άντρες, επειδή φοβόταν ότι δεν θα μπορούσε να τα βγάλει πέρα μαζί τους σ’ ένα ραντεβού. Από τα δεκάξι της χρόνια φοβόταν μήπως μείνει έγκυος κι έτσι έβγαινε κυρίως με παθητικούς άντρες, τους οποίους δεν μπορούσε να ανεχθεί. Τις ελάχιστες φορές που η κρίση της για έναν άντρα αποδείχτηκε εσφαλμένη κι αυτός προέ- κυψε πιο δυναμικός απ’ όσο εκείνη νόμιζε, η Μπέτυ φρόντιζε να χαλάσει τη βραδιά τους από νωρίς, ώστε να μειωθεί το ενδιαφέρον του γι’ αυτήν.</p>
<p style="text-align: justify;">Τι την πονούσε περισσότερο; Το γεγονός πως ίσως ο άντρας να την είχε πιέσει ή το ότι κατέστρεφε μια βραδιά και έδινε τέλος σε μια ενδεχομένως ωραία σχέση; Ο φόβος & έχει συνήθως να κάνει με δυο είδη πόνων, χο ένα είδος προκαλείται όταν κάνετε αυτό που φοβάστε και το άλλο όταν αποφεύγετε αυτό που φοβάστε. Έτσι κι αλλιώς, θα αισθανθείτε άσχημα. Αυτό δεν θα το αποφύγετε. Ωστόσο, ο πόνος που συνδέεται με την <em>εκιέλεοη</em> μιας ενέργειας είναι μακροπρόθεσμα μικρότερος από τον πόνο που συνδέεται με την <em>αποφυγή</em> κάποιας ενέργειας. Αν η Μπέτυ το είχε καταλάβει αυτό, απλώς θα έβγαινε με περισσότερους επιθετικούς άντρες και θα ’χε μάθει πώς να τους αντιμετωπίζει, αντί να περνάει όλη της τη ζωή προσπαθώντας να τους αποφύγει. Δεν μπορείτε να μάθετε μια δουλειά ή μια τέχνη αν δεν την εξασκήσετε. Όταν έβγαινε με παθητικούς άντρες, απέφευγε απλώς το πρόβλημα, δεν μάθαινε πώς να ζει μ’ αυτό και πώς να το χειρίζεται.</p>
<p style="text-align: justify;">Όσο συνέβαιναν όλα αυτά, η Μπέτυ ζήλευε αφάνταστα την τρομερή επιτυχία που είχε με τους συνοδούς της η φίλη της η Τζούντυ. Η Τζούντυ ήταν επιθετικός τύπος, που μπορούσε να επιδοκιμάσει ή να απορρίψει έναν άντρα, χωρίς αυτό να την ενοχλεί καθόλου. Περνούσε καλά και την κυνηγούσαν ένα σωρό θαυμαστές, επειδή η άποψη που κυκλοφορούσε γι’ αυτήν ήταν πως είχε δυναμική προσωπικότητα και δεν ήταν ψυχρή, αλλά προσεκτική και λογική. Η Μπέτυ ήξερε τι ακριβώς έπρεπε να κάνει για να απολαύσει την ίδια επιτυχία με την Τζούντυ, όμως δεν το έκανε. Το τελικό αποτέλεσμα ήταν πως ένιωθε μοναξιά, κάθε φορά που η φίλη της της διηγούταν τις περιπέτειές της, ενώ εκείνη δεν είχε τίποτε ανάλογονα αναφερει.</p>
<p style="text-align: justify;">Όσο δύσκολο κι αν ακούγεται αυτή τη στιγμή, <em>είναι </em>δυνατόν να μεταβάλετε τους φόβους σας σχετικά με τις κοινωνικές συναναστροφές και να ξεπεράσετε τη συστολή σας. Μία από τις πρώτες σας ενέργειες θα πρέπει να είναι η αλλαγή κάποιων από τις παραδοσιακές σας αντιλήψεις για το τι συνιστά πρέπουσα συμπεριφορά, ιδιαίτερα αν είστε γυναίκα. Ίσως είναι απαραίτητη μια πιο επιθετική συμπεριφορά, αν θέλετε να ξεπεράσετε την ντρο- παλότητά σας. Αλλά για μια πιο έντονη κοινωνική ζωή θα χρειαστείτε νεύρο κι επιθετικότητα, κάτι που ποτέ δεν είχατε βιώοει μέχρι τώρα στη ζωή σας.</p>
<p style="text-align: justify;">Η Πατ, μια χήρα γύρω στα σαράντα, είχε άμεση ανάγκη από μια πιο ενδιαφέρουσα κοινωνική ζωή, αλλά δεν ήξερε τι να κάνει για να την αποκτήσει, ή φοβόταν να κάνει αυτό που έπρεπε. Τη συμβούλεψα να διαβάσει το βιβλίο του Άλμπερτ Έλις, <em>Πώς να κυνηγάτε ιονς άηρες: Ένας οδηγός για έξυπνες γυναίκες.</em> Την επόμενη φορά που την είδα, η κοινωνική της ζωή ήταν τόσο έντονη, ώστε έπρεπε να βρει έναν τρόπο να τη μετριάσει.</p>
<p style="text-align: justify;">«Βρήκα το κουράγιο να πάω ραντεβού στα τυφλά για πρώτη φορά στη ζωή μου κι αυτό ήταν που μου άνοιξε την πόρτα. Μετά από λίγο καιρό βγήκα ραντεβού με άλλους τρεις άντρες».</p>
<div style="text-align: justify;">Κάποια στιγμή, όταν είδε έναν παλιό της φίλο σ’ ένα ατόριο, τον πλησίασε και τον ρώτησε: «Πού είναι η γυναίκα σου;» Εκείνος της απάντησε πως είχε χωρίσει κι η άμεση αντίδραση της Πατ ήταν: «Πάρε με, αν θες, τηλέφωνο να βγούμε να τα πούμε». Αυτό το είδος της αυθόρμητης συμπεριφοράς και της επιθετικότητας θα της ήταν αδιανόητο, αν δεν είχε καταλάβει πόσο απαραίτητο ήταν να γίνει πιο δυναμική. Ίσως να μην απολαμβάνετε έναν τέτοιο ρόλο, αν θέλετε όμως αποτελέσματα, έτσι πρέπει να αντιδράσετε.</div>
<p style="text-align: justify;">Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΓΕΛΟΙΟΠΟΙΗΣΗΣ</p>
<p style="text-align: justify;">Πρόκειται για έναν ιδιαίτερα ενοχλητικό εφιάλτη που προβληματίζει πολλούς ανθρώπους. Τους εμποδίζει να ολοκληρωθούν ως άτομα και να νιώσουν την ευτυχία που θα μπορούσαν.</p>
<p style="text-align: justify;">Η Τόνυ ήταν μια μεγαλόσωμη κοπέλα που είχε την τάση να κλείνεται στο σπίτι της, επειδή φοβόταν πως θα την κοροΐδευαν για τα κιλά της. Είχε ένα πολύ όμορφο πρόσωπο και το βάρος της ήταν τέτοιο που πολλοί άντρες θα τη θεωρούσαν χυμώδη κι ευχάριστα παχουλή. Ωστόσο, μισούσε αυτά τα παραπανίσια κιλά και δεν αποδεχόταν καμιά από τις πολλές προσκλήσεις που λάβαινε.</p>
<p style="text-align: justify;">Τη συμβούλεψα να βγαίνει έξω παρόλο που ήταν πιο παχιά απ’ όσο θα ’θελε, επειδή μπορεί έτσι να αισθανόταν καλύτερα. Αυτό, με τη σειρά του, ίσως της έδινε το κίνητρο να κάνει δίαιτα, γιατί θα την έβγάζε από την κατάθλιψή της. Ωστόσο, πέρασε τόσο α- πογοητευτικά όταν τελικά βγήκε έξω (επειδή σκεφτόταν συνέχεια το βάρος της), ώστε παραιτήθηκε τελείως κι αποφάσισε να μην ξαναβγεί με κάποιο αγόρι ή με παρέα ώσπου να χάσει μερικά κιλά.</p>
<p style="text-align: justify;">Κι έτσι έμεινε καθηλωμένη στο προσωπικό της αδιέξοδο. Δεν έχασε βάρος, έπαθε κατάθλιψη και δεν έβγαινε έξω. Αν είχε πάει σε μερικά ραντεβού, ίσως να μην την ενοχλούσαν τα παραπανίσια κιλά της, ή τελικά να αισθανόταν τόσο καλά ώστε να έβρισκε την ενεργητικότητα να κάνει δίαιτα.</p>
<p style="text-align: justify;">Νόμιζε ότι, αποφεύγοντας τη γελοιοποίηση, γλύτωνε τον πόνο. Αλλά και πάλι αυτό δεν ήταν αλήθεια. Αποφεύγοντας το φόβο, αντικατέστησε απλώς τη δυσφορία της γελοιοποίησης με τη δυσφορία της μοναξιάς. Ποιο θα ήταν ευκολότερο να ανεχθεί, τη μοναξιά ή τη γελοιοποίηση; Εγώ πιστεύω πως αυτή την κοπέλα, από την πρώτη στιγμή, δεν θα την κοροΐδευε κανείς. Ακόμα όμως κι αν την κοροΐδευαν, θα της ήταν πολύ πιο εύκολο να ανεχτεί κάποια σχόλια για το βάρος της και να μάθει να τα αποκρούει γελώντας, παρά να είναι δυστυχισμένη καθημερινά, επί μήνες ολόκληρους, ζώντας κλεισμένη στη μοναξιά του σπιτιού της.</p>
<p style="text-align: justify;">Με το να αποφεύγετε τις καταστάσεις που σας τρομάζουν, δεν εξαλείφετε τη δυσφορία σας. Θα νιώσετε οπωσδήποτε σύγχιση με τον έναν ή τον άλλο τρόπο – υπάρχει δυσφορία στην αλλαγή και δυσφορία όταν δεν γίνεται καμιά αλλαγή. Ωστόσο, η δυσφορία που συνδέεται με την αλλαγή της συμπεριφοράς σας ή με το ξεπέρασμα των φόβων σας κάποτε τελειώνει, ενώ η ενόχληση που αισθάνεσθε όταν δεν αντιμετωπίζετε τους φόβους σας μπορεί να συνεχιστεί ώσπου να πεθάνετε.</p>