<p style="text-align: justify;">Τα χρήματα και τα παιδιά είναι οι πιο σημαντικοί πρακτικοί παράγοντες που επηρεάζουν την απόφαση του διαζυγίου ή της παραμονής στον γάμο, αλλά δεν είναι οι μόνοι. Υπάρχουν και άλλοι, εξίσου σημαντικοί, αλλά διαφορετικοί για κάθε άνθρωπο: το σπίτι ή ο κήπος, ο επαγγελματικός συνεταιρισμός και το ενδεχόμενο να χαθούν χρόνια εργασίας και μόχθου, οι ηλικιωμένοι γονείς που πιθανότατα θα πληγωθούν από το διαζύγιο, και (ίσως η πιο κοινότοπη ανησυχία) η επίπτωση στις σχέσεις με φίλους και συγγενείς.</p>
<p style="text-align: justify;">Aπό τη συγγραφέα και ψυχοθεραπεύτρια Πέγκι Βον </p>
<p style="text-align: justify;">Η ανησυχία για τις αντιδράσεις των μελών της οικογένειας (ιδίως αν αποδοκιμάζουν μια συγκεκριμένη απόφαση) μας εμποδίζει συχνά να σκεφτούμε καθαρά και να διαπραγματευθούμε λογικά το δίλημμα. Δυστυχώς, όποιες κι αν είναι οι συνθήκες που οδήγησαν στην απόφαση, το άτομο που αποφασίζει να πάρει διαζύγιο αισθάνεται συχνά ότι του επιρρίπτουν ευθύνες για την αποτυχία του γάμου.</p>
<p style="text-align: justify;">Οι περισσότεροι γνωρίζουν όπ θα υπάρξουν αλλαγές σας οικογενειακές σχέσεις μετά το διαζύγιο, αλλά σπανίως είναι προετοιμασμένοι για τον βαθμό της αποξένωσης ορισμένων μελών της οικογένειας. Η διατήρηση επαφής με την οικογένεια του/της συζύγου είναι εξαιρετικά δύσκολη όταν αιτία του διαζυγίου είναι η εξωσυζυγική σχέση. Αλλά, ακόμη κι όταν διατηρείται η επαφή (ίσως λόγω των παιδιών), διέπεται από ένταση και αμηχανία. Ορισμένοι προσπαθούν, εσφαλμένα, να επιβάλουν νέους τρόπους οικογενειακής επικοινωνίας αμέσως μετά το διαζύγιο, όταν όλοι αγωνίζονται να προσαρμοστούν στη νέα τάξη πραγμάτων. Η υπομονή και η διαλλακτικότητα καθιστούν την κατάσταση πιο ανεκτή βραχυπρόθεσμα, ενώ διευκολύνουν μακροπρόθεσμα την αποκατάσταση των σχέσεων.</p>
<p style="text-align: justify;">Ένας ακόμη σημαντικός παράγοντας προβληματίζει το άτομο που αντιμετωπίζει το δίλημμα γάμος ή διαζύγιο: η εξωσυζυγική σχέση συχνά αποξενώνει τα μέλη της οικογένειας και από τους δυο εμπλεκόμενους, ασχέτως με την απόφασή τους να διατηρήσουν τον γάμο ή να τον διαλύσουν. Οι συγγενείς του ατόμου που δεν παραστράτησε παίρνουν εύλογα το μέρος του, αλλά οι έντονες επικρίσεις και η εχθρότητα που επιδεικνύουν προς το άτομο που είχε την εξωσυζυγική σχέση αυξάνουν την ένταση και τη σύγχυση που επικρατεί. Παραδόξως, οι συγγενείς του ατόμου που παραστράτησε αποφεύγουν τις επαφές με το ταίρι που παρέμεινε πιστό, συνήθως επειδή αισθάνονται άβολα, αλλά και εξαιτίας της τάσης που επικρατεί στην κοινωνία να αποφεύγονται οι συζητήσεις για τέτοια θέματα. Είναι ωφέλιμο να δεχόμαστε εξαρχής ότι θα διαταραχθούν κάποιοι αξιόλογοι οικογενειακοί δεσμοί και να είμαστε προετοιμασμένοι να καταβάλλουμε σκληρή προσπάθεια για τη σταδιακή βελτίωσή τους.</p>
<p style="text-align: justify;">Το διαζύγιο επιφέρει συχνά ριζικές αλλαγές στις φιλίες και στην κοινωνική ζωή των εμπλεκομένων. Άνθρωποι που υπήρξαν κοινοί φίλοι του ζευγαριού θα προσπαθήσουν πιθανώς στην αρχή να τηρήσουν ουδέτερη στάση, αλλά το αίσθημα της αμηχανίας θα τους ωθήσετε κάποια στιγμή να διαλέξουν «στρατόπεδο», διατηρώντας φιλική επαφή μόνο με το ένα μέλος της σχέσης. Σε άλλες περιπτώσεις, φίλοι που υπήρξαν αυστηρώς «φιλικά ζευγάρια» (τμήμα ενός δικτύου ζευγαριών που αποτελούσαν τον κοινωνικό περίγυρο του ζεύγους, αλλά δεν υπήρξαν ποτέ φίλοι σε προσωπικό επίπεδο), ενδέχεται να αποφύγουν την επαφή και με τους δύο, απλώς και μόνο επειδή δεν αποτελούν πλέον ζευγάρι.</p>
<p style="text-align: justify;">Δεν είναι ασυνήθιστο να χάνει κανείς την επαφή με όλους τους παλιούς «κοινούς» φίλους, πράγμα που δεν είναι απαραιτήτως κακό. Οι μεταβολές που επιφέρει το διαζύγιο σε περιφερειακές σχέσεις μπορεί να μας φαίνονται μόνο αρνητικές, όμως έχουν και τις ευεργετικές πλευρές τους. Δίνουν, για παράδειγμα, τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε ποιος είναι οι «πραγματικοί» φίλοι και να καλλιεργήσουμε στο μέλλον σχέσεις ουσίας κατ βάθους. Μας επιτρέπουν, επίσης, να ανατρέξουμε νοερά σε χρεοκοπημένες φιλίες, να τις επεξεργαστούμε και να δούμε ότι υπήρξαν επιζήμιες για την ατομική μας εξέλιξη. Κι ακόμη μας προσφέρουν τη χρυσή ευκαιρία να αναπτύξουμε καινούργιες φιλίες που διευρύνουν το πνεύμα και τα ενδιαφέροντά μας σε νέους και ποικίλους τομείς. 'Όπως συμβαίνει. με όλες τις πτυχές της αναμέτρησης με το φαινόμενο των εξωσυζυγικών σχέσεων, έτσι κι εδώ υπάρχουν δετικές και αρνητικές επιπτώσεις όποια κι αν είναι η απόφαση που δα πάρουμε.</p>
<p style="text-align: justify;">Κι ενώ κάποιο συγκεκριμένο πρόβλημα πρακτικής φύσεως μπορεί να είναι τόσο συντριπτικό ώστε να μετατραπεί τελικά στον παράγοντα που θα καθορίσει την απόφαση, οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν συνήθως σκόπιμο να ξεδιαλύνουν το τοπίο των προβληματισμών προτού αποφασίσουν αν δα μείνουν ή αν δα φύγουν. Δεν υπάρχει δοκιμασμένη συνταγή για τη λήψη μιας τόσο περίπλοκης απόφασης, αλλά η ανασκόπηση κάποιων νευραλγικών σημείων της διαδικασίας δα δημιουργήσει ένα αίσθημα ικανοποίησης, όποια κι αν είναι η τελική επιλογή.</p>