Τι προκαλεί τον καρκίνο του δέρματος και πως αντιμετωπίζεται

Καρκίνος του δέρματος και κακοήθες μελάνωμα

Οι καρκίνοι του δέρματος χωρίζονται στους επιθηλιακούς και στο κακοήθες μελάνωμα. Στους πρώτους περιλαμβάνονται ο βασικοκυτταρικός και ο ακανθοκυτταρικός. Και τα δύο είδη είναι σύνηθες να εμφανίζονται σε άτομα τα οποία εργάζονται επί σειρά ετών εκτεθειμένα στον ήλιο, όπως είναι οι αγρότες και οι ναυτικοί.

Γράφει για το boro.gr ο Δερματολόγος Ανδρέας Κατσάμπας, Ομ. Καθηγ. Παν/μιου Αθηνών

Οι καρκίνοι αυτοί εμφανίζονται στα σημεία του προσώπου και του σώματος που αθροιστικά, στην ζωή αυτών των ατόμων, έχουν εκτεθεί περισσότερο στον ήλιο (πρόσωπο, χέρια…) ενώ σπανιότερα ο βασικοκυτταρικός εμφανίζεται και σε καλυμμένα μέρη του σώματος.

Τα καρκινώματα εμφανίζονται ως μία πλάκα ή ένα οζίδιο που μεγαλώνει συνεχώς και δεν υποχωρεί με τοπικά φάρμακα. Έχουν δε συγκεκριμένη κλινική εικόνα που μπορεί να διαγνώσει ο ειδικός δερματολόγος. Πρέπει να γνωρίζουμε ότι ο βασικοκυτταρικός καρκίνος του δέρματος έχει μηδαμινή πιθανότητα μετάστασης. Ενώ ο ακανθοκυτταρικός όταν είναι σε βλενογόνους (όπως στο στόμα) έχει μικρή δυνατότητα μετάστασης. Και οι δύο πάντως, θεραπεύονται σχεδόν σε ποσοστό 100% αρκεί να μην τους αφήσει ο ασθενής αθεράπευτους επί σειρά ετών.

Η θεραπευτική αντιμετώπιση ποικίλει κατά περίπτωση και μπορεί να είναι άλλοτε χειρουργική, άλλοτε να επιλεγεί η κρυοθεραπεία και άλλοτε η ακτινοθεραπεία. Σε μερικές επιφανειακές μορφές βασικοκυτταρικού καρκινώματος είναι δυνατή και η επιλογή τοπικής, φαρμακευτικής θεραπείας με ειδικές ουσίες (ιμικουιμόδη, φθοριοουρακίλη)

Τέλος, βασικό χαρακτηριστικό της εμφάνισης αυτών των καρκινωμάτων είναι ότι «προτιμούν» ανθρώπους μεγάλης ηλικίας δεδομένου ότι αυτοί έχουν υποστεί μεγάλη συσσωρευτική επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας. Συνηθέστερα πρόκειται για άτομα με ανοιχτόχρωμο δέρμα και ανοιχτού χρώματος μάτια. Μάλιστα, τα άτομα που είναι πιο επιρρεπή στην εμφάνιση επιθηλιακού καρκίνου του δέρματος εξαιτίας της μεγάλης έκθεσης στον ήλιο έχουν τύπο δέρματος 2-3 της κλίμακας Fitzpatrick (=κλίμακα από το 1 έως 6 που καθορίζει την απόχρωση του δέρματος. Στο 1 βρίσκονται οι βορειοευρωπαίοι και στο 6 οι εκπρόσωποι της μαύρης φυλής. Οι Έλληνες είμαστε συνήθως κάπου ανάμεσα στο 2-3 της κλίμακας αυτής).

Κακοήθες μελάνωμα

Σημαντικότερος και πιο επικίνδυνος όγκος του δέρματος είναι το κακοήθες μελάνωμα. Το μελάνωμα σχετίζεται με την έκθεση στον ήλιο αλλά όχι απόλυτα. Ένας ιδιαίτερα προδιαθεσικός παράγοντας είναι το ιστορικό επαναλαμβανόμενων εγκαυμάτων ειδικά κατά την παιδική ηλικία. Λέγεται μάλιστα ότι 5 ηλιακά εγκαύματα κατά την παιδική ηλικία, αποτελούν προδιαθεσιακό παράγοντα για την εμφάνιση μελανώματος στην ενήλικη ζωή. Επίσης, έχει αποδειχτεί ότι το μελάνωμα σχετίζεται με την «επεισοδιακή» έκθεση στον ήλιο με την έννοια ότι το άτομο δεν εκτίθεται συνήθως στον ήλιο αλλά μόνο ιδιαίτερα έντονα λίγες μέρες το χρόνο. Για παράδειγμα, αφορά άτομα που ζουν επί 11 μήνες μία ζωή με εργασία γραφείου και ξαφνικά το καλοκαίρι επί 15-20 ημέρες εκτίθενται όλη μέρα στον ήλιο.

Σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση μελανώματος ωστόσο, φαίνεται ότι διαδραματίζει και η κληρονομικότητα αλλά και ο αριθμός των σπίλων (=ελιές) που υπάρχουν στο σώμα και το πρόσωπο. Οι «ύποπτοι» σπίλοι πρέπει να ελέγχονται από δερματολόγο αλλά ο καθένας μπορεί να υποπτευθεί ότι κάτι συμβαίνει αν ο σπίλος αλλάξει μέγεθος ή σχήμα, αποκτήσει ανώμαλη περίμετρο, αρχίσει να αιμορραγεί χωρίς να συμβεί τραυματισμός ή κάνει εξογκώσεις και ελκώσεις (βαθουλώματα). Ιδιαίτερη σημασία έχουν σπίλοι με ειδικά χαρακτηριστικά (άτυποι σπίλοι).

Στο κακοήθες μελάνωμα έχει σημασία να γίνει η διάγνωση σε πρώιμα στάδια αφού τότε θα καταφέρουμε την πλήρη ίαση του ασθενούς σε πολύ μεγάλο ποσοστό. Σε προχωρημένα στάδια, οπότε πάσχουν και οι λεμφαδένες ή ακόμα χειρότερα εφόσον έχει γίνει μετάσταση σε άλλα όργανα, τότε η αντιμετώπιση του κακοήθους μελανώματος καθίσταται δυσκολότερη. Πρέπει ως εκ τούτου να επισκέπτονται άμεσα τον δερματολόγο οι έχοντες κάποια υποψία για έναν σπίλο ή άλλο σημάδι στο δέρμα τους.</span></p>

Η διάγνωση του μελανώματος γίνεται βασικά με βιοψία αλλά ο γιατρός μπορεί να έχει μια καλή εικόνα της κατάστασης και με δερματοσκόπηση του σημείου (με χρήση ειδικών φακών που του επιτρέπουν να βλέπει λεπτομέρειες μη εμφανείς με το γυμνό μάτι). Εξαιρετικής χρησιμότητας έχει αποδειχτεί τα τελευταία χρόνια και η «χαρτογράφηση» των σπίλων καθώς ο καθένας μπορεί με μία ετήσια επίσκεψη στο γιατρό να παρακολουθεί την εξέλιξη των σπίλων στο σώμα του.  Η θεραπεία του μελανώματος είναι χειρουργική. Αν χρειαστεί, ελέγχεται ο «φρουρός λεμφαδένας» και καθορίζεται η περεταίρω στρατηγική αντιμετώπισης.

Τα τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί παγκοσμίως τα νέα κρούσματα μελανώματος. Χώρες που παρουσιάζουν αυξανόμενη συχνότητα είναι η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία πιθανώς επειδή οι άνθρωποι εκεί έχουν πολύ λευκό δέρμα αλλά οι περιοχές στις οποίες ζουν έχουν εξαιρετικά έντονη ηλιοφάνεια. Στην Ελλάδα δεν παρουσιάζεται μεγάλη αύξηση των κρουσμάτων εν τούτοις ο αριθμός των διαγνωσμένων μελανωμάτων είναι μεγαλύτερος από ότι τα παλαιότερα χρόνια.

Την τελευταία 15ετία στην Ευρώπη, κάθε Μάιο, διοργανώνεται η Ημέρα Πρόληψης του Μελανώματος. Επί μία εβδομάδα σε 31 χώρες, οι γιατροί κάνουν δωρεάν προληπτικές εξετάσεις. Ο γράφων ήταν μέχρι και το 2009  Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Εκστρατείας Πρόληψης Μελανώματος και είναι σημαντικό ότι μόνο πέρυσι και μόνο μέσα στην εβδομάδα πρόληψης εντοπίστηκαν αρκετοί ασθενείς με πρώιμο μελάνωμα στην Ελλάδα. Αλλά το πραγματικά ελπιδοφόρο είναι ότι ακόμα και αρκετό καιρό μετά την εβδομάδα πρόληψης, ο κόσμος συρρέει για προληπτικές εξετάσεις έχοντας ευαισθητοποιηθεί από την καμπάνια, οπότε νέες περιπτώσεις ανιχνεύονται και αντιμετωπίζονται.

Καταλήγοντας πρέπει να τονιστεί ότι η περιοδική εξέταση των σπίλων από δερματολόγο, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της πρώιμης διάγνωσης και της αντιμετώπισης του κακοήθους μελανώματος.

Σχετικά άρθρα