Οι μεταβολές του ουροποιητικού συστήματος κατά την κύηση

13/10/2014
Ομάδα Σύνταξης
Υγεία

<div>
<h1>Γράφει ο Σωτηρακόπουλος Νικόλαος, Νεφρολόγος ΓΝ Κομοτηνής</h1>
</div>
Η καλή λειτουργία των νεφρών είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή έκβαση της κύησης. Η συμβολή του νεφρολόγου εστιάζεται κυρίως στη δυνατότητα ολοκλήρωσης της κύησης σε γυναίκες με προβλήματα της νεφρικής τους λειτουργίας. Η έγκαιρη όμως διάγνωση και αντιμετώπιση των προβλημάτων αυτών προϋποθέτει λεπτομερή γνώση των μεταβολών του ουροποιητικού συστήματος που συνοδεύουν μία φυσιολογική κύηση.
Ανατομικές μεταβολές
Το 70% των εγκύων εμφανίζει συμμετρική διόγκωση των νεφρών λόγω κατακράτησης υγρών, με αποτέλεσμα να αυξάνει το μήκος τους κατά 1-2 cm.
Η πιο εντυπωσιακή όμως μεταβολή είναι η διάταση των ουρητήρων και της νεφρικής πυέλου, η οποία αφορά στο 80% των γυναικών. Η διάταση αυτή προκαλείται από τις ορμόνες τις κύησης, αλλά και από την πίεση που ασκεί η διογκωμένη μήτρα στους ουρητήρες.
 
<div><img class="size-medium wp-image-2897 aligncenter" src="http://renalkomotini.gr/wp-content/uploads/2014/01/%CE%A6%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D1-300×129.jpg" alt="Φυσιολογικές μεταβολές του ουροποιητικού1" width="466" height="200" /></div>
 
Οι ανατομικές αυτές μεταβολές παρατηρούνται ήδη από το 1ο 3μηνο της κύησης. Το μέγεθος των νεφρών επανέρχεται στο φυσιολογικό συνήθως την 1η εβδομάδα μετά τον τοκετό, ενώ η διεύρυνση του πυελοουρητηρικού συστήματος αποκαθίσταται 3 μήνες μετά τον τοκετό, χωρίς όμως να αποκλείεται και μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για μικρό αριθμό γυναικών.
Οι μορφολογικές αυτές μεταβολές πρέπει να είναι γνωστές επειδή:
1. Η μείωση του μεγέθους του νεφρού μετά την κύηση δεν πρέπει να θεωρηθεί λανθασμένα ως νεφρική βλάβη.
2. Η στάση των ούρων στο διατεταμένο πυελοουρητηρικό σύστημα ευνοεί την ανάπτυξη μικροβίων. Όλες οι γυναίκες πρέπει να ελέγχονται με καλλιέργεια ούρων στην αρχή της κύησης και αν διαπιστωθεί ουρολοίμωξη, πρέπει να λαμβάνουν το κατάλληλο αντιβιοτικό.
3. Σε σπάνιες περιπτώσεις, η διάταση των ουρητήρων είναι τόσο έντονη, ώστε προς το τέλος της κύησης, προκαλείται κοιλιακός πόνος και επηρεάζεται η νεφρική λειτουργία. Η κατάσταση αυτή αντιμετωπίζεται με κατάκλιση της εγκύου σε πλάγια θέση, τοποθέτηση ουρητηρικών stents ή πρόκληση τοκετού.
Λειτουργικές μεταβολές
α) Μεταβολές στην αιμάτωση των νεφρών
Αύξηση της αιμάτωσης των νεφρών παρατηρείται ήδη από τον 1ο μήνα της κύησης. Αποτέλεσμα της αύξησης αυτής είναι η μείωση των επιπέδων της ουρίας γύρω στα 9,3 mg/dl και της κρεατινίνης στα 0,4-0,5 mg/dl. Τιμές κρεατινίνης 0,7-0,8 mg/dl, οι οποίες θεωρούνται φυσιολογικές στο γενικό πληθυσμό, είναι παθολογικές όταν αφορούν εγκύους και απαιτούν νεφρολογικό έλεγχο.
β) Μεταβολές στη νεφρική λειτουργία
Η αύξηση της νεφρικής αιμάτωσης συνοδεύεται από αλλαγές στην ποσότητα των διαφόρων ουσιών που αποβάλλονται από τα ούρα.
 <img class="alignleft size-medium wp-image-2898" src="http://renalkomotini.gr/wp-content/uploads/2014/01/%CE%A6%CF%85%CF%83%CE%B9%CE%BF%CE%BB%CE%BF%CE%B3%CE%B9%CE%BA%CE%AD%CF%82-%CE%BC%CE%B5%CF%84%CE%B1%CE%B2%CE%BF%CE%BB%CE%AD%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BF%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D2-300×206.jpg" alt="Φυσιολογικές μεταβολές του ουροποιητικού2" width="300" height="206" />
1. Ουρικό οξύ: Στη φυσιολογική κύηση, το ουρικό οξύ μειώνεται γύρω στα ~ 3,2 mg/dl μέχρι την 16η εβδομάδα και επανέρχεται στα προ της κύησης επίπεδα κατά το 3ο 3μηνο. Τιμές πάνω από τις αναμενόμενες για το συγκεκριμένο χρόνο κύησης αποτελούν πρώιμο σημείο προεκλαμψίας, η οποία αποτελεί σοβαρή επιπλοκή της κύησης και απαιτεί στενή παρακολούθηση της εγκύου.
 
2. Σάκχαρο: Το σάκχαρο στα ούρα που εμφανίζουν ορισμένες γυναίκες δεν αντανακλά μεταβολική διαταραχή και ποικίλλει από μέρα σε μέρα, ακόμη και κατά τη διάρκεια του ίδιου 24ώρου. Η αυξομείωση αυτή, δε σχετίζεται με τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα, αλλά οφείλεται σε μηχανισμούς που προς το παρόν παραμένουν άγνωστοι.
3. Υδατοδιαλυτές βιταμίνες και αμινοξέα: Αποβάλλονται σε μεγαλύτερες ποσότητες στα ούρα, κατά τη διάρκεια της κύησης, με αποτέλεσμα να είναι απαραίτητη η συμπληρωματική χορήγηση βιταμινών στην έγκυο. Οι αυξημένες ποσότητες σακχάρου, βιταμινών και αμινοξέων στα ούρα συμβάλλουν στην προδιάθεση των εγκύων για ουρολοιμώξεις, αφού αποτελούν άριστο θρεπτικό υλικό των μικροβίων.
4. Ασβέστιο: Η αποβολή ασβεστίου αυξάνει 2-3 φορές κατά την κύηση. Επιπλέον, ο οργανισμός της εγκύου παρέχει καθημερινά στο έμβρυο 50-330 mg ασβεστίου, για την ανάπτυξη του σκελετού του, με αποτέλεσμα οι καθημερινές ανάγκες της εγκύου σε ασβέστιο να είναι τουλάχιστον 1000 mg. Συστήνεται λοιπόν καθημερινή κατανάλωση τροφών πλούσιων σε ασβέστιο, κυρίως κατά τη διάρκεια του 2ου και 3ου 3μήνου της κύησης και χορήγηση συμπληρωμάτων ασβεστίου μόνο εάν η διατροφή δεν εξασφαλίζει την καθημερινή πρόσληψη τουλάχιστον 1000 mg/ημέρα.
5. Πρωτεΐνες: Η απώλεια πρωτεϊνών στα ούρα δεν θα πρέπει να θεωρείται παθολογική, εκτός αν υπερβαίνει τα 500 mg το 24ωρο ή τα 300 mg το 24ωρο εάν συνυπάρχει υπέρταση. Η πρωτεϊνουρία επανέρχεται στα προ της κύησης επίπεδα 5-6 μήνες μετά τον τοκετό.
6. Νάτριο: Η συγκέντρωση του νατρίου μειώνεται κατά ~5 mEq/L. Ωστόσο τιμές <130 mEq/L πρέπει να θεωρούνται παθολογικές. Κατά τη διάρκεια της κύησης δε συστήνεται διαιτητικός περιορισμός στο αλάτι, ούτε και χορήγηση διουρητικών, επειδή η έγκυος μπορεί εύκολα να εμφανίσει υπονατριαιμία.
γ) Μεταβολές στον όγκο των υγρών
Οι περισσότερες έγκυες, όταν σιτίζονται ελεύθερα, κερδίζουν ~12,5 kg στη διάρκεια της 1ης κύησης και 11,5 kg στη διάρκεια της επόμενης. Οι τιμές αυτές δεν πρέπει να θεωρούνται τα ανώτερα επιτρεπτά όρια, αλλά αποτελούν μέσες τιμές. Υπάρχουν έγκυες που παίρνουν κατά την κύηση λιγότερο βάρος και άλλες που διπλασιάζουν τις προαναφερθείσες τιμές, χωρίς να δημιουργείται πρόβλημα στην εγκυμοσύνη.
Το μεγαλύτερο ποσοστό του βάρους που κερδίζει η έγκυος είναι νερό, αφού κατά την κύηση παρατηρείται προοδευτική αύξηση των υγρών του οργανισμού κατά 6-8 λίτρα.
 
Πηγή: http://renalkomotini.gr