Νιώθω πως θα τρελαθώ. Αν δεν είμαι ήδη τρελή δηλαδή. Η καθημερινότητά μου αποτελείται μόνο από τη δουλειά μου και τις βασικές μου ανάγκες, δηλαδή ύπνος, φαγητό και μπάνιο.

Και όταν λέω μόνο, εννοώ μόνο. Δεν βγαίνω, δεν δέχομαι επισκέψεις, δεν αθλούμαι, δεν έχω δραστηριότητες για εμένα. Γιατί δεν μπορώ. Ξοδεύω τον χρόνο μου στο να ελέγχω τα πάντα και να τσεκάρω αν έκλεισα τον θερμοσίφωνα, αν κλείδωσα 10 φορές (γιατί παρήγγειλα ειδική πόρτα και κλειδαριά ώστε να κλειδώνω 5 φορές πάνω και 5 φορές κάτω), αν όλα μέσα στο σπίτι είναι στη θέση τους…

Είμαι μόνη μου και όλο σκέφτομαι πώς θα ξεπεράσω αυτούς τους ψυχαναγκασμούς…

Πολλές φορές έχω φύγει για τη δουλειά και έχω γυρίσει πίσω χωρίς κάποιον προφανή για τους άλλους λόγο αλλά μόνο και μόνο για να τσεκάρω ξανά και ξανά κάποια μπαλκονόπορτα ή κάποιον διακόπτη. Αφού συχνά αργώ αλλά δεν μπορούν να με διώξουν από τη δουλειά μου, οπότε δεν ανησυχώ.

Αλλά η προσωπική μου ζωή; Όλοι μου οι συγγενείς νοιάζονται για εμένα αλλά δεν με αντέχουν όταν ερχόντουσαν για επίσκεψη… Είμαι μόνη μου και όλο σκέφτομαι πώς θα ξεπεράσω αυτούς τους ψυχαναγκασμούς, πώς θα ερωτευτώ και πώς θα είμαι στην καθημερινότητά μου λειτουργική…

Στο ερώτημά σας απάντησε ο ψυχίατρος Παύλος Σακκάς

Θα έχετε προσέξει ότι όταν τελειώσει η αναβάθμιση ενός προγράμματος, εμφανίζεται η ένδειξη «τέλος». Κάνουμε κλικ πάνω στην ένδειξη και είμαστε πλέ­ον σίγουροι, ότι το πρόγραμμα φορτώθηκε επιτυχώς. Μπορείτε λοιπόν να αντιληφθείτε τι θα γινόταν, εάν δεν εμφανιζόταν αυτή η ένδειξη τέλους;

Θα έπρεπε να επαναλάβουμε τη διαδικασία του φορτώματος από την αρχή. Και εάν και πάλι δεν εμφανιστεί η αναμενόμενη ένδειξη τέλους, που θα μας καθησυχάσει ότι το φόρτωμα, η αναβάθμιση, ή ο έλεγχος για ιούς και άλλα κακόβουλα προγράμματα, ολοκληρώθηκε επιτυχώς, θα ήμαστε υποχρεωμένοι να επαναλάβουμε τη διαδικασία εκ νέου.

Προφανώς κάτι παρόμοιο έχουν στον εγκέφαλό τους οι ιδεοψυχαναγκαστικοί. Η φόρτωση του προγράμματος δεν ολοκληρώνεται και επομένως δεν εμφανίζεται η ένδειξη τέλους, στις διαδικασίες ελέγ­χου και ενσωμάτωσης νέων πληροφοριών. Έτσι ο ασθενής αφού δεν είναι σίγουρος ότι ενσωματώθηκαν οι νέες πληροφορίες στον σκληρό δίσκο της μνήμης του, αναγκάζεται να επαναλάβει την ενέργεια ή τη σκέψη.

Κάποιοι ασθενείς βρίσκουν δικούς τους… κανόνες

Αναρωτιέται, όπως και εσείς: «Έκλεισα την πόρτα καλά; Ας πάω να τη δω». Τη βλέ­πει, αλλά μόλις απομακρύνεται, αμφιβάλει και πάλι. Πηγαίνει λοιπόν, και πάλι να ελέγξει, ούτως ώστε να ενημερωθούν και πάλι τα στοιχεία που έχει καταχωρημένα στον «σκληρό δίσκο» του μυαλού του. Όμως και πάλι η ανασφάλειά του δεν τον αφήνει, αφού δεν έχει κλικάρει πάνω στην ένδειξη τέλους. Επιστρέφει και πάλι και πάλι. Αλλά μάταια, αφού υπάρχει πρόβλημα στην ολοκλήρωση της διαδικασίας και την εμφά­νιση της ένδειξης τέλους. Έτσι δεν μπορεί να είναι ποτέ σίγουρος ότι έκανε «επιτυχώς» την εργασία που μόλις τελείωσε.

Ώσπου κάποιοι ασθενείς βρίσκουν δικούς τους κανόνες. Σκέφτονται: «εάν το ελέγξω επτά φορές, τότε θα είμαι σίγουρος». Ελέγχουν λοιπόν, επτά φορές και έτσι ησυχάζουν. Ακριβώς όπως κάνετε με το κλείδωμα της πόρτας σας. Όμως σε κάποιες περιπτώσεις, την ώρα που οι ιδεοψυχαναγκαστικοί κάνουν τον έλεγχο, αναγκάζονται να διακόψουν αυτήν τη συγκεκριμένη ιεροτελεστία, γιατί για παράδειγμα εκείνη την ώρα κτύπησε το τηλέφωνο. Στις περιπτώσεις αυτές, ο ασθε­νής είναι αναγκασμένος να επαναλάβει τον έλεγχο από την αρχή. Άλλες επτά φορές!

Όπως αντιλαμβάνεται κανείς, οι ασθενείς με ιδεοψυχαναγκασμούς, επόμενο είναι να έχουν πολύ χαμηλή παραγωγικότητα. Αντί να ασχολη­θούν με τα ουσιαστικά προβλήματα που έχουν να επιλύσουν, απασχο­λούν τη σκέψη τους με επαναλήψεις. Επαναλήψεις μάλιστα σκέψεων και ενεργειών που συνήθως παίζουν δευτερεύοντα ρόλο στη δραστη­ριότητα ενός φυσιολογικού ανθρώπου. Η ενέργεια «κλείδωσα την πόρ­τα» ή «έκλεισα τον θερμοσίφωνα», έχει στην καθημερινή μας πρακτική, συνήθως έναν χαρακτήρα ρουτίνας, έναν απλό διεκπεραιωτικό ρόλο.

Οι ιδεοψυχαναγκαστικοί, ενώ αντιλαμβάνονται ότι αυτό που κάνουν είναι περιττό, δεν μπορούν να αντισταθούν 

Η αλήθεια είναι ότι η εστίαση αρχίζει από μια πράξη ή μια ιδέα, αλλά μετά, όσο παραμένει ο ασθενής χωρίς θεραπεία, το πρόβλημα συνήθως έχει την τάση να επεκτείνεται, να απλώνει. Έτσι ενώ μπορεί η αρρώστια να αρχίσει από το σχολαστικό πλύσιμο των χεριών, προοδευτικά μπο­ρεί να επεκταθεί στο σχολαστικό μπάνιο και αργότερα στο σχολαστικό πλύσιμο των ρούχων. Μάλιστα μπορεί ακόμα και να φτάσει στο πέταμα των ρούχων, μετά από κάθε χρήση.

Είναι χαρακτηριστικό ότι οι ιδεοψυχαναγκαστικοί, ενώ στο βάθος αντιλαμβάνονται ότι αυτό που κάνουν είναι περιττό και εκτός λογικής, εντούτοις δεν μπορούν να αντισταθούν και να μην το κάνουν. Και όταν πρόκειται για πράξη μιλάμε για «ψυχαναγκασμό», ενώ όταν πρόκειται για ιδέα, μιλάμε για «ιδεοληψία». Οι άνθρωποι αυτοί είναι παγιδευμένοι από τον ίδιο τους τον εαυτό. Ζουν μέσα στους περιορισμούς που οι ίδιοι, χωρίς να το θέλουν, έχουν φτιάξει, από ανασφάλεια.

Σημασία έχει όμως, να μην πιεστεί ο ψυχαναγκαστικός, γιατί αν εκλάβει την πίεση σαν επιθε­τικότητα, τότε θα απαντήσει με έξαρση των συμπτωμάτων του. Όπως όταν πιέσεις κάποιον να μην καπνίσει, μπορεί να τον κάνεις να καπνί­σει περισσότερα τσιγάρα, έτσι και αν πιέσεις έναν ψυχαναγκαστικό, θα του φουντώσεις τους ψυχαναγκασμούς. Οι ψυχαναγκασμοί απο­τελούν τον μόνο τρόπο που έχει μάθει, να ανταποδίδει την επιθετικό­τητα! Υποφέρει βέβαια ο ίδιος, περισσότερο. Με αυτόν τον τρόπο όμως, ξέρει πολύ καλά, ότι μαζί με τον εαυτό του, ταλαιπωρεί και τους γύρω του.

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

«Νιώθω πως πρέπει να καθαρίζω συνέχεια! Μήπως είμαι υποχόνδρια ή ψυχαναγκαστική;»

Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή. Οι 8 πιο συνηθισμένοι καταναγκασμοί – Τους ξέρεις;