Πώς να του πω ότι πέθανε ο παππούς/ γιαγιά;

<p style="text-align: justify;">Αναγνώστης μας ρωτά: </p>
<p style="text-align: justify;"><span>Γεια σας και ΧΡΟΝΙΑΠΟΛΛΑ Θα ηθελα σας παρακαλω να με ενημερωσετε για το εξης θεμα Πώς πρεπει να απαντησουμε σε ενα νηπιο 3 χρονων στην ερωτηση τουειναι βεβαιο οτι θα συμβει στο αμεσο μελλον πού ειναι η γιαγια του που απεβιωσε πριν εναμισυ χρονο και η οποια οσο ζουσε συμμετειχε σε μεγαλο βαθμο στην ανατροφη του Το παιδακι πλεον μιλαειειναι στο σταδιο των ατελειωτων ερωτησεων ποιοςπωςποτεγιατι κλπκαι βλεποντας φωτογαφιες της ευρυτερης οικογενειάς του αναγνωριζει και λεει να και η γιαγια Δεν εχει πει ομως ποτε το ονομα της γιατι προφανως ΔΕΝ το θυμαται Σας ευχαριστω εκ των προτερων για την εγκαιρη απαντηση σας. </span></p>
<p style="text-align: justify;"><span>Αγαπητέ αναγνώστη. Στο ερώτημά σας απαντά ο ψυχολόγος- ομαδικός θεραπευτής Δημήτρης Κατσαρός </span></p>
<div style="text-align: justify;" dir="ltr"> </div>
<div style="text-align: justify;" dir="ltr">Μπορείτε να μιλήσετε για την πραγματικότητα στο παιδί σας με τρόπο που να την καταλαβαίνει. Είναι σημαντικό να το προσπαθήσετε για σας και για το ίδιο. Αφήστε το να κάνει τους συνειρμούς του και να βάλει τη φαντασία του να δουλέψει ως προς το που πήγε η γιαγιά. Μη του πείτε ψέματα αλλά μη το "διορθώσετε" σ'αυτά που συμπεραίνει αν δεν κάνει σκέψεις επικίνδυνες για τη ζωή του. Άλλωστε η φαντασία όσο μακρυά κι αν πάει, αν βασίζεται σε κάτι πραγματικό οδηγεί συνήθως σε ένα τόπο ασφάλειας για τα παιδιά. Αν θυμάστε την ταινία "ο Βασιλιάς των λιονταριών" ο πατέρας-λιοντάρι δείχνει το νυχτερινό ουρανό στο παιδί του και του εξηγεί ότι κάθε άστρο είναι ένας βασιλιάς που τελείωσε ο χρόνος του στη γη. Υπάρχουν τα άστρα, υπάρχει ο ουρανός και η φαντασία είναι το παιχνίδι μ'αυτές τις πραγματικότητες. Θα μπορούσε η γιαγιά να είναι στον ουρανό με μια ανάλογη έννοια.</div>
<p style="text-align: justify;">Διαβάστε επίσης:</p>
<p style="text-align: justify;">Το πένθος αποτελεί μια φυσιολογική διεργασία την οποία ένα άτομο χρειάζεται να αντιμετωπίσει για να οδηγηθεί στην αποδοχή και την προσαρμογή στην πραγματικότητα της απώλειας. Το χρονικό περιθώριο που χρειάζεται για την φυσιολογική διεργασία του πένθους είναι μεγάλο και μπορεί να διαρκέσει από 12 μήνες μέχρι δύο χρόνια. Με την υποστήριξη και βοήθεια της οικογένειας και του άμεσου περιβάλλοντος( κυρίως του σχολικού περιβάλλοντος) οι περισσότεροι άνθρωποι αντεπεξέρχονται χωρίς την ανάγκη για επαγγελματική στήριξη και θεραπεία. Το άτομο που βιώνει το πένθος χρειάζεται κατανόηση και αποδοχή της απώλειας από το άμεσο κοινωνικό <a class="taglink" href="/s/perivallon">περιβάλλον</a> .</p>
<p style="text-align: justify;"><br /><br /></p>
<div id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52279" style="text-align: justify;">Η περιβαλλοντική υποστήριξη από τους γονείς, εκπαιδευτικούς, αδέλφια, φίλους βοηθά σε σημαντικό βαθμό το άτομο που βιώνει την απώλεια.</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;">Η υποστήριξη γίνεται χωρίς πίεση αλλά με διαβεβαίωση ότι υπάρχουν άτομα που νοιάζονται και μπορεί το άτομο να τρέξει κοντά τους για στήριξη όταν και όποτε το ίδιο το αισθανθεί και το νοιώσει απαραίτητο. Υπάρχουν όμως περιπτώσεις που το άτομο αισθάνεται την ανάγκη για υποστήριξη και βοήθεια για να διέλθει της διαδικασίας του πένθους και των συνεπειών του στη λειτουργικότητά του. Οι περιπτώσεις αυτές σχετίζονται με τη σοβαρότητα της απώλειας και τις επιπτώσεις που η απώλεια ενός αγαπημένου προσώπου μπορεί να έχει στο παιδί ή στον έφηβο.</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52283" style="text-align: justify;"><strong id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52281">Αναπτυξιακά Στάδια- Κατανόηση Απώλειας</strong></div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52290" style="text-align: justify;"><strong id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52288">Γέννηση ως 2ο έτος</strong></div>
<p style="text-align: justify;">(αισθησιοκινητικό στάδιο ανάπτυξης: το παιδί αντιλαμβάνεται το περιβάλλον μέσα από τις αισθήσεις του με εγωκεντρική στάση και οπτική γωνία)</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Στις ηλικίες αυτές η γνωστική αντίληψη του παιδιού δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη και δομημένη</strong>. Τα παιδιά θεωρούν τον εαυτό τους το “κέντρο της ύπαρξής τους” και χαρακτηρίζονται από εγωκεντρισμό στη συμπερφορά, στη σκέψη και τα συναισθήματα. Τα μικρά παιδιά δεν μπορούν να αντιληφθούν την έννοια του θανάτου και τη μονιμότητα της απώλειας. Θεωρούν αναστρέψιμο το θάνατο και αναμένουν τα γεγονότα να επανέλθουν στην αρχική τους κατάσταση. Ο θάνατος θεωρείται από τα μικρά παιδιά σαν εγκατάλειψη.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>3ο έτος ως 6ο έτος</strong></p>
<p style="text-align: justify;">( Προσυλλογικό στάδιο ανάπτυξης : Το παιδί αρχίζει να διαμορφώνει την επικοινωνία και να αντιλαμβάνεται στοιχειώδεις έννοιες)</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Από την ηλικία των 3-6 χρονών τα παιδιά αναπτύσσουν το αίσθημα της αυτονομίας. Η ανάπτυξη της ομιλίας είναι γεγονός και παράλληλα αναπτύσσεται η φαντασία, η σκέψη και η ελπίδα.</strong> Ο θάνατος εξακολουθεί να θεωρείται σαν αναστρέψιμο και μη μόνιμο γεγονός. Κατά της παιδική αυτή ηλικία τα παιδιά μπορεί να ερμηνεύσουν το θάνατο σαν αποτέλεσμα δικών τους σκέψεων, δράσεων ή και συναισθημάτων. Ο θάνατος αντιμετωπίζεται ως εγκατάλειψη που οι ίδιοι έχουν προκαλέσει. Τα συναισθήματα ενοχών αρχίζουν να είναι γι’ αυτό το λόγο έντονα και τα παιδιά θεωρούν τους εαυτούς τους υπεύθυνους για την πρόκληση του θανάτου.</p>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;">Με την ανάπτυξη της ομιλίας τα παιδιά χρησιμοποιούν το λόγο και προσπαθούν να αντιληφθούν τα γεγονότα μέσα από επαναλαμβανόμενες ερωτήσεις. Οι ερωτήσεις είναι συχνά οι ίδιες και έχουν σαν στόχο την προσπάθεια του παιδιού να αντιληφθεί το θάνατο και να καθησυχάσει τον εαυτό του. Η στάση και συμπεριφορά του ενήλικα είναι ζωτικής σημασίας για την όλη διαδικασία διαχείρισης της απώλειας στα παιδιά.</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"><strong>Οι συχνότερες συμπεριφορές μετά από μια τραυματική εμπειρία περιλαμβάνουν παλινδρόμηση, θλίψη και προκλητική, βίαιη συμπεριφορά.</strong> Οι αντιδράσεις μπορεί να είναι έντονες αλλά δεν διαρκούν για μεγάλα χρονικά διαστήματα. Τα συναισθήματα των παιδιών μπορεί να είναι έντονα και να περιλαμβάνουν πέρα από το συναίσθημα της θλίψης και του θυμού το συναίσθημα του φόβου και του πανικού. Οι διαταραχές ύπνου και διατροφής, οι εφιάλτες και οι φοβίες είναι αναμενόμενες στην ηλικία αυτή. Οι αλλαγές που το τραυματικό γεγονός επιφέρει, γίνονται αντιληπτές στο ηλικιακό αυτό πλαίσιο κυρίως μέσα από την αλλαγή της καθημερινής ρουτίνας και φροντίδας.</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"><strong>Τι βοηθά τα παιδιά;</strong></div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;">Η σύντομη επαναφορά στη ρουτίνα και την καθημερινότητα βοηθά τα παιδιά να αισθανθούν προστασία και ασφάλεια. Η επεξήγηση του γεγονότος μέσα από ένα απλό, συγκεκρμένο και παιδικό τρόπο θα καθησυχάσει τις αγωνίες των παιδιών. Οι οποιεσδήποτε παρεμβάσεις στις ηλικίες αυτές χρειάζεται να είναι σύντομες και επαναλαμβανόμενες.</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;">Στις μικρότερες ηλικίες η συνειδητοποίηση του θανάτου και η κατανόηση της μονιμότητας που χαρακτηρίζει το θάνατο δεν είναι ξεκάθαρες και δομημένες. Οι πιθανές παρεμβάσεις μπορεί να γίνουν στα πλαίσια της ευρύτερης οικογένειας και του σχολείου ενώ, σπανιότερα, μπορεί να επέμβει και ο ειδικός για θεραπεία.</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"><strong>7ο έτος ως 11ο έτος</strong></div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;">( Στάδιο ανάπτυξης συγκεκριμένων συλλογισμών: το παιδί αναπτύσσει συστηματική και λογική σκέψη. Υστερεί στις πολύπλοκες έννοιες και την κατανόηση αφηρημένων εννοιών και αφαιρετικής σκέψης)</div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div style="text-align: justify;"> </div>
<p style="text-align: justify;"> </p>
<div id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52316" style="text-align: justify;"><strong>Στις ηλικίες αυτές αναπτύσσεται η κοινωνικοποίηση και  η λογική σκέψη.</strong> Οι γνωστικές λειτουργίες βρίσκονται σε συγκεκριμένο επίπεδο και οι αφηρημένες έννοιες γίνονται δύσκολα κατανοητές. Μαζί με την ανάπτυξη των γνωστικών λειτουργιών ξεκινά η συνειδητοποίηση της μονιμότητας του θανάτου. Αντιλαμβάνονται ότι ορισμένες συγκυρίες μπορεί να οδογήσουν στο θάνατο. Μπορούν να κατανοήσουν ότι μια ασθένεια ή ένα αεροπορικό δυστύχημα μπορεί να προκαλέσει το θάνατο. Παρουσιάζεται όμως μια γενίκευση του γεγονότος με αποτέλεσμα συχνά να θεωρούν ότι όποιος αρρωστήσει μπορεί να πεθάνει ή όποιος ταξιδέψει με αεροπλάνο μπορεί να σκοτωθεί. Η αντίληψη της έννοιας του θανάτου αρχίζει να αναπτύσσεται και γίνεται κατανοητή η μονιμότητα του γεγονότος. Εντούτοις, υπάρχει παράλληλα και η ελπίδα για ανατροπή των δεδομένων και αναστρεψιμότητα του θανάτου.</div>
<p style="text-align: justify;"><strong>Τα παιδιά αυτού του ηλικιακού πλαισίου αισθάνονται την απειλή του θανάτου και θεωρούν το θάνατο σαν ένα γεγονός που μπορεί να συμβεί και στους ίδιους αφού ήδη συμβαίνει σε σημαντικά τους πρόσωπα.</strong> Σαν αποτέλεσμα αναπτύσσουν συχνά φοβίες και παρουσιάζεται έντονο άγχος για την προσωπική ασφάλεια και σωματική του ακεραιότητα.</p>
<p style="text-align: justify;">Η συμπτωματολογία που χαρακτηρίζει τις ηλικίες αυτές είναι μια γενικότερη παλινδρόμηση, προβλήματα στο σχολείο, στη συγκέντρωση, διαταραχές ύπνου και διατροφής καθώς και προκλητική συμπεριφορά ή απομόνωση. Η ικανότητα πένθους ξεκινά μαζί με την αρχική συνειδητοποίηση της απώλειας.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Οι ενήλικες χρειάζεται να καθησυχάσουν τα παιδιά έτσι ώστε να αισθανθούν προστατευμένα και ότι δεν κινδυνεύουν.</strong> Η ανάπτυξη κατάλληλου κλίματος για συναισθηματική έκφραση και λεκτικοποίηση των συναισθημάτων θλίψης και απώλειας χωρίς πίεση θα βοηθήσει τα παιδιά να αναλύσουν και να επεξεργαστούν το τι αισθάνονται με τη βοήθεια των ενηλίκων. Οι ερωτήσεις των παιδιών χρειάζεται να βρίσκουν ανταπόκριση και να λύνονται όλες οι απορίες τους χωρίς υπερβολικές και αχρείαστες λεπτομέρειες δύσκολα κατανοητές στο αναπτυξιακό τους επίπεδο.</p>
<p style="text-align: justify;"><strong>Στη σχολική ηλικία, είναι αναμενόμενο να αναφερθούν πιθανές μαθησιακές δυσκολίες ή δυσκολίες στη συγκέντρωση.</strong> Οι εκπαιδευτικοί χρειάζεται να παρέχουν χρόνο στο παιδί να αναπτύξει τις δυνατότητες του που επηρεάζονται άμεσα από τη διαδικασία του πέθνους και τα συναισθήματα που του δημιουργεί η απώλεια.</p>
<div id="yui_3_7_2_1_1372169562366_52301">Στις ηλικίες αυτές, η παρουσία και η στήριξη του εκπαιδευτικού είναι απαραίτητη στα παιδιά σε αρχικό κυρίως επίπεδο. Τα παιδιά χρειάζεται να αντιληφθούν ότι ο εκπαιδευτικός είναι πρόθυμος να τα βοηθήσει και να στηρίξει συναοσθηματικά και εκπαιδευτικά. Ο εκπαιδευτικός χωρίς να γίνει πιεστικός χρειάζεται να δημιουργήσει το κατάλληλο κλίμα και ευκαιρίες ώστε τα παιδιά να εκφράζουν τις σκέψεις και να λεκτικοποιούν τα συναισθήματά τους. Τούτο μπορεί να επιδιωχθεί και μέσα στις αίθουσες διδασκαλίας στην παρουσία όλων των μαθητών που εμπλέκονται άμεσα στο τραυματικό γεγονός.</div>
<p> </p>
<div> </div>
<p> </p>
<div>Πληροφορίες από Υπηρεσία Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας, Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού <a class="taglink" href="/s/kyprou">Κύπρου</a>.</div>

Σχετικά άρθρα