Μέχρι πριν από μερικά χρόνια οι επιστήμονες έδιναν μεγαλύτερη σημασία στη γνωστική πλευρά της ανθρώπινης συμπεριφοράς. Δηλαδή η επιστημονική προσοχή είχε στραφεί περισσότερο στη νοημοσύνη, την αντίληψη, τη μνήμη και τις επιδόσεις του ανθρώ­που σε τομείς όπως ήταν η εκπαίδευση. Ωστόσο σύντομα έγινε κατανοητό ότι δεν αρκεί να είναι κανείς ευφυής υπό αυτό το πρί­σμα για να είναι ευτυχισμένος αλλά και επιτυχημένος στη ζωή του. Χρειάζονται κι άλλες δεξιότητες που θα βοηθήσουν κάποιον να πε- τύχει: υψηλά κίνητρα, προσαρμοστικότητα, διαλλακτικότητα, επι­μονή, υπομονή, πίστη στον εαυτό του κτλ. Έτσι προέκυψε η ανάγκη να αναγνωριστεί ένας νέος τομέας ικανοτήτων που αποδόθηκε από κάποιους ειδικούς με τον όρο «συναισθηματική νοημοσύνη».

Όλοι μας έχουμε μια εσωτερική φωνή αυτοκριτικής. Για κάποιους ανθρώπους όμως, η φωνή αυτή είναι πιο δυνατή, αυστηρή, θυμωμένη και ακατάπαυστη. Πολλές φορές, άνθρωποι με κατάθλιψη κάνουν ιδιαίτερα έντονη αυτοκριτική και εμπλέκονται σε αρνητικούς εσωτερικούς διαλόγους με το αυστηρό αυτό κομμάτι του εαυτού τους το οποίο θα ονομάσουμε «εσωτερικό κριτή».

Στην προσωπική ή την επαγγελματική ζωή σου ζωή, ίσως να έχεις συναντήσει ή συναναστραφεί με ανθρώπους τους οποίους βρήκες δύσκολο να επικοινωνήσεις, να συνεργαστείς ή να νιώσεις άνετα. Ο καθένας από εμάς έχει βέβαια δυνατά κι αδύναμα σημεία, και κανείς δεν είναι τέλειος. Κάποιοι όμως άνθρωποι φαίνεται πως προκαλούν περισσότερη ένταση στο περιβάλλον τους απ’το μέσο όρο και έτσι εμποδίζεται η αποτελεσματική επικοινωνία.

Ο τσιγκούνης άνθρωπος είναι μια ταμπέλα που μπαίνει σε κάποιον ο οποίος φοβάται κάτι πολύ συγκεκριμένο: Την έλλειψη, την ασυνέπεια, την ανεπάρκεια. Τρεις εκφράσεις που υποδηλώνουν "το μαύρο", δηλαδή την απουσία. Ο άνθρωπος που ονομάζουμε συνήθως τσιγκούνη είναι κάποιος που έχει φοβηθεί αλλά παρ'όλο το φόβο μπόρεσε σε κάποιο βαθμό να παρατηρεί και να μετατρέψει τον μεγάλο κίνδυνο σε "ψιλά".

Είναι λίγο υποκειμενικό αυτό το ζήτημα. Ωστόσο αν έχεις αποκοπεί από το ήδη υπάρχον κοινωνικό περιβάλλον κάτι που μπορεί να βοηθήσει πολύ είναι να βρεις ένα ενδιαφέρον και μέσα από τη συμμετοχή σου σε αυτό να προσπαθείς να γνωρίσεις κάποιους ανθρώπους μέσα σε αυτό.

Μιλάτε σε τρίτο πρόσωπο και αυτό δείχνει μια γενίκευση εκ μέρους σας η οποία ζητά μια γενική απάντηση εκ μέρους μου. Αυτή η διάδραση, δηλαδή η γενικόλογη συνταγή και η απροσωπία που την χαρακτηρίζει είναι το βασικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος με χαμηλή αυτοεκτίμηση.

Δεν πέρασε πολύς καιρός και κατάλαβε τι έκανε στον εαυτό της. Άλλαξε τελείως όταν συνειδητοποίησε πως η αυτοεπίκριση την είχε πείσει πως ήταν διεφθαρμένη κι όχι απλώς μια ανόητη κι άπιστη σύζυγος. Ούτε μια φορά δε συμφώνησα πως οι πράξεις της ήταν ανώδυνες. Έτσι όπως σηκωνόταν από το ένα κρεβάτι κι έπεφτε στο άλλο θα μπορούσε να κολλήσει κάποιο αφροδίσιο νόσημα ή να μείνει έγκυος, πράγμα τρομερά άδικο για τον άντρα της. Επέμενα όμως ότι φερόταν τόσο απερίσκεπτα αλλά επέμενα επίσης ότι δεν έπρεπε να επικρίνει τον εαυτό της. Το θέμα ήταν να σκεφτεί τις πράξεις της και πόσο ωφελούσαν ή όχι τον εαυτό της.

Σημαντικό είναι να ξέρει κανείς τι θέλει να πετύχει και να μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του να πετυχαίνει σ' αυτό! Οταν επιθυμεί κάτι αλλά δεν μπορεί να φανταστεί τον εαυτό του σ' αυτή την κατάσταση, ή όταν κάνει καταστροφολογικά σενάρια, δεν δίνει τη δυνατότητα στον εαυτό του να συγκεντρώσει τις πνευματικές του δυνάμεις προς την επιθυμητή κατεύθυνση, παρά, αντίθετα, αυτοτορπιλίζεται. H ομάδα του Δρος Benson έχει δείξει ότι η νοητική απεικόνιση αυτού του είδους μπορεί να συμβάλει σε μεγάλο βαθμό στην επιτυχία του ανθρώπου στη ζωή του. Ειδικά στην αθλητική ψυχολογία, η χρήση των νοερών εικόνων (για παράδειγμα, η παίκτρια που φαντάζεται τις κινήσεις που πρέπει να κάνει για ένα δυνατό σερβίς ή για να αποκρούσει μια δύσκολη μπαλιά) αποτελεί σημαντικό τμήμα της προπόνησης των αθλητών. Με την ίδια λογική, είναι εξίσου απαραίτητη και στην προπόνηση για την επιτυχία στην καθημερινή ζωή.

Μήπως εσείς -ή κάποιο άτομο του στενού σας περιβάλλοντος- βαριέστε εύκολα, δεν «κάθεστε στα αβγά σας», χρειάζεστε διαρκώς δράση και κινητικότητα για να αισθάνεσθε καλά; Αν ναι, νέα ερευνητικά δεδομένα προτείνουν ότι ίσως είστε «εθισμένοι στην αδρεναλίνη».

Η απαισιόδοξη θεώρηση μιας κατάστασης εκτός από τα αρνητικά συναισθήματα και τις άβολες σωματικές αντιδράσεις μπορεί επίσης να προκαλέσει επιβλαβή συμπεριφορά. Μην ξεχνάτε ότι επειδή εσείς νιώθετε κάπως για μια κατάσταση δεν σημαίνει ότι και ο υπόλοιπος κόσμος νιώθει το ίδιο. Το πώς αισθάνεστε δεν αντανακλά το πόσο καλά τα πηγαίνετε/ίσως στη δουλειά σας να αισθάνεστε απογοητευ­μένοι και ότι σας υποτιμούν, ενώ όλοι οι υπόλοιποι πιστεύουν ότι τα πηγαίνετε εξαιρετικά.