Το συχνότερο παθολογικό φυσικό εύρημα στα νεογνά είναι ο ίκτερος. Ίκτερος καλείται η κίτρινη χροιά του δέρματος, των βλεννογόνων και του σκληρού χιτώνα των οφθαλμών. Προκαλείται από την εμπότιση των ιστών από τη χολερυθρίνη, λόγω της αυξημένης συγκέντρωσης της στον ορό του αίματος.
Γράφει η Κωνσταντίνα-Μαρία Χατζηαποστόλου, Μαία
Συνήθως, η κίτρινη χρώση στο δέρμα του νεογνού ξεκινά από το πρόσωπο, επεκτείνεται στον κορμό και σε περιπτώσεις πιο βαριές μπορεί να φτάσει μέχρι στα χέρια και στα πόδια. Η βαριά υπερχολερυθριναιμία, εάν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως, μπορεί να προκαλέσει βλάβες στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Τρεις είναι οι μηχανισμοί με τους οποίους μπορεί να προκληθεί η αύξηση της χολερυθρίνης στον ορό του αίματος του νεογέννητου και κατά συνέπεια ο ίκτερος. Ο πρώτος μηχανισμός αφορά την αύξηση της παραγωγής της χολερυθρίνης (αιμόλυση), ενώ ο δεύτερος μπορεί να οφείλεται στη διαταραχή του μεταβολισμού της (ηπατική βλάβη). Τέλος, μια άλλη αιτία του ίκτερου μπορεί να είναι η μη κανονική κυκλοφορία της χολής στα χοληφόρα αγγεία (ανωμαλίες των χοληφόρων αγγείων).
Ποιοι παράγοντες μπορούν να επηρεάσουν τα επίπεδα της χολερυθρίνης;
- Γενετικοί παράγοντες.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες.
- Το είδος του τοκετού.
- Η χρήση φαρμάκων (υπάρχει ένδειξη ότι η ωκυτοκίνη και η διαζεπάμη προκαλούν αύξηση της χολερυθρίνης).
- Νεογνά διαβητικών μητέρων.
- Νεογνά με ιστορικό υποξίας.
- Η καθυστερημένη απολίνωση του λώρου (αυξάνεται ο όγκος του αίματος κατά 50%, με συνέπεια να αυξάνεται η χολερυθρίνη στις πρώτες μέρες ζωής).
Αντιθέτως, η πρώιμη σίτιση του νεογνού δρα ευεργετικά, αφού ενεργοποιείται ο εντεροηπατικός κύκλος.
Η βιταμίνη Ε μπορεί να μειώσει τις τιμές της χολερυθρίνης στις πρώτες μέρες ζωής, ειδικά στα πρόωρα νεογνά.
Ποια νεογνά χρειάζονται συστηματική παρακολούθηση;
- Τα πρόωρα νεογνά
- Τα πάσχοντα νεογνά
- Νεογνά με ίκτερο πριν το τέλος του πρώτου 24ώρου
- Νεογνά με ασυμβατότητα ομάδος ή Rhesus
- Νεογνά με έλλειψη ενζύμου G6PD
Παρακάτω θα αναφερθούν τα είδη του νεογνικού ίκτερου:
«Φυσιολογικός Ίκτερος»
Ο ίκτερος αυτός είναι κυρίως αποτέλεσμα αιμόλυσης. Τα νεογνά την 3η μέρα ζωής παρουσιάζουν αυξημένα επίπεδα χολερυθρίνης στο αίμα. Αυτό μπορεί να οφείλεται στο ότι μετά τη γέννηση η αναπνοή είναι ευκολότερη, έτσι τόσο τα ερυθρά αιμοσφαίρια όσο και η αιμοσφαιρίνη κατά κάποιο τρόπο περισσεύουν, γι’ αυτό τα μεν αιμοσφαίρια καταστρέφονται (φυσιολογική αιμόλυση) και η δε ελευθερούμενη αιμοσφαιρίνη μεταβολίζεται σε χολερυθρίνη. Επομένως, η αυξημένη χολερυθρίνη προκαλεί τον ίκτερο.
Ίκτερος από το μητρικό γάλα
Αποτελεί μια ελαφριά μορφή του ίκτερου και προκαλείται από την αιμόλυση των ερυθρών αιμοσφαιρίων του νεογέννητου το οποίο θηλάζει. Στο μητρικό γάλα εμπεριέχεται μια ορμόνη κάποιας μορφή πρεγνανδιόλης, η οποία προκαλεί πιθανόν τον ίκτερο. Βέβαια, υποχωρεί σύντομα μετά τη διακοπή του θηλασμού, επίσης με αυτόν τον τρόπο επιβεβαιώνεται και η διάγνωση του.
Πυρηνικός Ίκτερος
Αυτή η μορφή ίκτερου είναι η πιο σοβαρή, οφείλεται στην αύξηση των επιπέδων της χολερυθρίνης στον ορό του αίματος (πάνω από 26 mg/dl), στη συνέχεια περνάει η χολερυθρίνη στην κυκλοφορία του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να εμποτιστούν από αυτήν οι πυρήνες του εγκεφάλου και να προκληθεί πυρηνικός ίκτερος.
Κάποια από τα συμπτώματα του νεογέννητου είναι: νωθρότητα, υπνηλία, σταδιακά δεν μπορεί να θηλάσει, υπερτονία ή ατονία, δυσκαμψία του αυχένα, οπισθότονο, σπασμούς ή επιληπτικές κρίσεις.
Η κατάσταση αυτή άλλοτε μπορεί να επιδεινωθεί και να οδηγήσει σε λίγες μέρες στο θάνατο του νεογνού ή άλλοτε σιγά-σιγά υποχωρεί και μετά από λίγες μέρες το νεογέννητο φαίνεται σαν φυσιολογικό παιδί. Ωστόσο, με την πάροδο του χρόνου όταν είναι πλέον δυνατή η εκτίμηση της ψυχοκινητικής ανάπτυξης αυτού, διαπιστώνεται νοητική ή/και κινητική καθυστέρηση ή κώφωση.
Γενικοί τρόποι αντιμετώπισης ίκτερου
- Φωτοθεραπεία και παράλληλα ενυδάτωση του νεογνού, το φως έχει τη δυνατότητα να διασπά τη χολερυθρίνη σε άλλες πιο αβλαβές ουσίες.
- Φάρμακα.
- Αφαιμαξομετάγγιση, σε αρκετά αυξημένες τιμές χολερυθρίνης. Πρόκειται για την αντικατάσταση του αίματος των νεογνών με φρέσκο αίμα δότη, με σκοπό την απομάκρυνση της χολερυθρίνης από τον οργανισμό. Ο αριθμός των αφαιμαξομεταγγίσεων εξαρτάται από την εξέλιξη της υπερχολερυθριναιμίας.
Κωνσταντίνα-Μαρία Χατζηαποστόλου
Μαία
dina.xatzh1995
