Μεγάλος αγώνας γίνεται τα τελευταία χρόνια για την αποδοχή του σώματος όπως είναι και την απόρριψη όλων εκείνων των εξαντλητικών διαιτών. Ωστόσο, αυτό μπορεί να ακούγεται υπέροχο, αλλά θα μπορεί να βλάψει την υγεία μας; Και από την άλλη η δίαιτα βοηθά πραγματικά τον οργανισμό μας;

Οι διαφημίσεις, η ποπ κουλτούρα, ακόμη και οι γιατροί μπορούν να μιλούν για την υγεία και το βάρος σαν να είναι ένα και το αυτό: τα λεπτότερα σώματα είναι πιο υγιή και τα πιο εύσωμα σώματα θεωρούνται πιο ανθυγιεινά. Αλλά ούτε η υγεία ούτε το σώμα είναι τόσο απλά και ομοιόμορφα, και η υγεία μπορεί να διαφέρει από άτομο σε άτομο.

Εστίαση σε περισσότερο υγιής συνήθειες

Ένας υψηλότερος δείκτης μάζας σώματος σχετίζεται με καταστάσεις όπως ο διαβήτης και οι καρδιακές παθήσεις. Ωστόσο, ο δείκτης μάζας σώματος είναι ένας αμφιλεγόμενος τρόπος μέτρησης της υγείας και είναι ένας μόνο από τους πολλούς παράγοντες που σχετίζονται με αλλαγές στην υγεία και την ψυχολογία ενός ατόμου.

Η ιατρική περίθαλψη, το περιβάλλον, οι κοινωνικές συνθήκες και η βιολογία αποτελούν την πλειονότητα των παραγόντων που καθορίζουν την υγεία μας, σύμφωνα με το Office of Disease Prevention and Health Promotion’s Healthy People 2020. Άρα, δεν έχει τόση σημασία το βάρος όσο η ισορροπία στο σύνολο των προαναφερθέντων παραγόντων.

Παρ’ όλα αυτά, συχνά δίνουμε μεγάλη σημασία στην εμφάνιση ενός ατόμου όταν αξιολογούμε την υγεία του. Και ακόμα κι αν μάθουμε να ρίχνουμε το βάρος των κοινωνικών προτύπων ομορφιάς, μπορεί να είναι δύσκολο να αισθανθούμε σίγουροι για το σώμα μας, εάν θεωρούμε το μέγεθός μας ανθυγιεινό.

Για αυτό, οι ειδικοί λένε ότι ίσως είναι καιρός να πάψουμε να αντιστοιχούμε την υγεία με το βάρος και να εστιάσουμε περισσότερο σε συμπεριφορές που προάγουν την υγεία μας παρά στον αριθμό της ζυγαριάς.

Συσχέτιση έναντι αιτιότητας

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι μελέτες που υποδεικνύουν τρομερά αποτελέσματα για την υγεία για άτομα με υψηλότερο σωματικό λίπος μπορούν μόνο να υποδεικνύουν συσχέτιση, όχι αιτιότητα. Δηλαδή, ενώ οι μελέτες μπορούν να πουν ότι τα άτομα με υψηλότερο βάρος έχουν συχνά περισσότερες περιπτώσεις καρδιοπάθειας, δεν μπορούν να πουν ότι το βάρος προκάλεσε καρδιακά προβλήματα.

Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει πως η σημασία αυτών των μελετών δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Οι συσχετισμοί είναι ισχυροί και από την άποψη της φυσιολογίας, και η ιατρική εργάζεται με συσχετισμούς. Άλλοι παράγοντες θα μπορούσαν να συνεχίσουν να παίζουν ρόλο όπως η πρόσβαση στην ιατρική περίθαλψη.

Και για άτομα με μεγαλύτερα σώματα, η καλή ιατρική περίθαλψη μπορεί να είναι δύσκολο να επιτευχθεί καθώς τα ίδια πολλές φορές δεν αισθάνονται άνετα να επισκεφθούν έναν γιατρό. Και αυτό εν μέρη δικαιολογείται καθώς ότι πρόβλημα και να προκύψει πολλοί γιατροί το συσχετίζουν με το βάρος και προτείνουν αμέσως την απώλεια αυτού.

Αν και μπορούν να υπάρξουν συσχετίσεις μεταξύ του μεγέθους του σώματος και των συνθηκών υγείας σε μεγάλη κλίμακα, όταν οι ερευνητές κοιτάζουν τα άτομα, δεν είναι τόσο ξεκάθαρο. Στην έρευνα, γίνεται γενικότερα αποδεκτό ότι δεν είναι όλοι όσοι έχουν μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος επιρρεπής στον διαβήτη ή τα καρδιακά προβλήματα.

Άτομα με μικρότερο σώμα μπορούν, επίσης, να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις ή διαβήτη, ενώ πολλοί άνθρωποι με μεγαλύτερα σώματα μπορεί να θεωρούνται απολύτως μεταβολικά υγιείς. Πρόκειται για μια αντανάκλαση της γενετικής μας ετερογένειας και του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τις υπερβολικές θερμίδες.

Τελικά η δίαιτα μας κάνει πιο υγιείς;

Το ερώτημα που προκύπτει αρχικά είναι τι σημαίνει να είμαστε υγιείς και πως μπορεί η δίαιτα να μας βοηθήσει να το επιτύχουμε; Η απάντηση του ερωτήματος εξαρτάται από τα μέρη της υγείας που δίνουμε προτεραιότητα. Η υγεία αποτελείται από πολλούς παράγοντες. Η αποφυγή ασθενειών είναι ένας εξ αυτών, όπως είναι και η διατήρηση της ψυχικής υγείας, η διατήρηση ενεργών κοινωνικών συναναστροφών, ο αρκετός ύπνος και η μείωση του στρες.

Ο περιορισμός των θερμίδων ή η διακοπή ορισμένων τροφών μπορεί να αποδειχθεί πως δεν είναι γενικά υγιεινός, εάν επηρεάζει αρνητικά την ψυχική μας υγεία ή μας εμποδίζει να απολαμβάνουμε χρόνο με φίλους και οικογένεια. Και μερικές φορές αυτοί οι περιορισμοί μπορεί να μας κάνουν μεν να χάνουμε βάρος, δεν βοηθούν να τρέφεται δε σωστά ο οργανισμός μας. Για να μην αναφέρουμε ξανά την επίδραση στην ψυχική μας υγεία.

Η απώλεια βάρους δεν ισοδυναμεί με την ευτυχία και δεν σημαίνει ότι θα γίνουμε αυτομάτως υγιέστεροι, επειδή “έφυγαν” μερικά κιλά. Αυτό δύναται να είναι και επιζήμιο εν τέλει για την υγεία μας. Αυτό αποδεικνύεται, άλλωστε, και από τις εξαντλητικές δίαιτες που κουράζουν όσους τις επιλέγουν αλλά δεν φέρνουν τα αντίστοιχα αποτελέσματα.

Σύμφωνα με μία μελέτη του 2018, πάνω από το 80% των ανθρώπων που έχασαν βάρος το ξαναπήραν μέσα σε πέντε χρόνια. Πράγμα που υποδηλώνει πως η διατροφική κουλτούρα έχει κάνει πολύ καλή δουλειά εξαπατώντας μας ότι η απώλεια κιλών είναι η σωστότερη επιλογή για την ευεξία μας, σωματική και ψυχική.

Όμως, σε τι να εστιάζουμε αν θέλουμε να γίνουμε υγιείς αν αυτό δεν είναι η απώλεια βάρους; Να εστιάζουμε σε συμπεριφορές που προάγουν την υγεία, όπως η διακοπή του καπνίσματος, η περισσότερη άσκηση, ο καλύτερος ύπνος, το λιγότερο άγχος και η κατανάλωση τροφών που το σώμα μας χρειάζεται.

Μπορεί και μέσω αυτών να χάσουμε βάρος ως αποτέλεσμα, αλλά δεν είναι αυτός ο στόχος. Με το να μην εστιάζουμε στο βάρος, αυτό σημαίνει ότι μπορούμε πραγματικά να επικεντρωθούμε σε ορισμένες πραγματικά υγιείς συμπεριφορές που είναι πολύ πιο βιώσιμες και θα προσφέρουν μακροπρόθεσμα αποτελέσματα για την συνολική μας ευεξία.