Το ηλιακό έγκαυμα είναι ο όρος για τις βλάβες που προκαλούνται από την υπερβολική έκθεση στις ηλιακές ακτίνες UVA και UVB ή άλλες πηγές, όπως ένα σολάριουμ. Η σοβαρότητά του μπορεί να ποικίλλει από ήπιο έως σοβαρό και προκαλεί μεταξύ άλλων πόνο, κάψιμο, φουσκάλες και πρήξιμο.

Το ανοιχτόχρωμο δέρμα συνήθως γίνεται ροζ ή κόκκινο, αλλά οι πιο σκούρες επιδερμίδες μπορεί να γίνουν ακόμα σκουρότερες. Η έκταση και η σοβαρότητα του ηλιακού εγκαύματος εξαρτάται από δύο κύριους παράγοντες:

1. τον τύπο δέρματος του ατόμου
2. το επίπεδο έκθεσης στον ήλιο

Συμπτώματα του εγκαύματος

Το ηλιακό έγκαυμα περιλαμβάνει φλεγμονή που οδηγεί σε εξάνθημα και οίδημα λόγω της συσσώρευσης υγρών. Περιλαμβάνει επίσης αλλαγές στα κύτταρα του δέρματος. Πυροδοτεί την ανάπτυξη των ηλιακών εγκαυμάτων, τα οποία μπορεί να γίνουν καρκινικά, και τη μείωση των ιστιοκυττάρων, τα οποία επηρεάζουν το ανοσοποιητικό σύστημα.

Τα συμπτώματα του ηλιακού εγκαύματος ποικίλλουν μεταξύ των ανθρώπων. Το ηλιακό έγκαυμα μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αλλά εκείνοι με πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα είναι πιο ευαίσθητοι.

Μετά την έκθεση, το δέρμα μπορεί να γίνει:

• ζεστό
• ευαίσθητο στην αφή
• επώδυνο
• ερεθισμένο
• κνησμώδες
• πρησμένο

Τα συμπτώματα του σοβαρού ηλιακού εγκαύματος μπορεί να επηρεάσουν ολόκληρο το σώμα και περιλαμβάνουν:

• πυρετός
• κρυάδα
• πονοκέφαλο
• ναυτία και έμετος
• ένα γενικό αίσθημα αδιαθεσίας

Ένα άτομο με σοβαρό ηλιακό έγκαυμα μπορεί να χρειαστεί εκτενέστερη ιατρική φροντίδα και παρακολούθηση. Σε ακραίες περιπτώσεις, το έγκαυμα να οδηγήσει σε θερμική εξάντληση ή πιο σοβαρή θερμοπληξία. Εάν ένα άτομο εμφανίσει τα ακόλουθα τότε θα πρέπει να αναζητήσει άμεση ιατρική συμβουλή:

• χαμηλή πίεση αίματος
• λιποθυμία και ζάλη
• ταχυπαλμία
• γενικός πόνος σε όλο το σώμα
• ακραία αδυναμία
• αδύναμη αναπνοή
• αλλαγές στη συμπεριφορά, όπως ευερεθιστότητα, σύγχυση, δυσκολία στη σκέψη ή παραισθήσεις

Ένας γιατρός θα διαγνώσει θερμική εξάντληση όταν η θερμοκρασία του σώματος είναι υψηλότερη από τη συνηθισμένη μετά την έκθεση στον ήλιο αλλά όχι μεγαλύτερη από 40 °C. Σε ένα άτομο με θερμοπληξία, η θερμοκρασία του πυρήνα του σώματος θα είναι πάνω από 40°C και καθώς πρόκειται για μια απειλητική για τη ζωή κατάσταση θα χρειαστεί επείγουσα ιατρική προσοχή.

Τα συμπτώματα του εγκαύματος θα εμφανιστούν:

• Ένα εξάνθημα εμφανίζεται συνήθως 2-6 ώρες μετά την έκθεση
• Τα δερματικά συμπτώματα κορυφώνονται περίπου 12-24 ώρες μετά την έκθεση
• Το δέρμα ξεφλουδίζει και ξεφλουδίζει περίπου 4-7 ημέρες αργότερα

Πώς μπορείς να το αντιμετωπίσεις;

Οι κύριοι τρόποι αντιμετώπισης του ηλιακού εγκαύματος είναι οι εξής:

• Απόφυγε από τον ήλιο και προτίμησε να βρίσκεσαι σε εσωτερικούς χώρους
• Απόφυγε την περαιτέρω έκθεση στον ήλιο μέχρι να επουλωθεί το ηλιακό έγκαυμα
• Κράτα το δέρμα κρύο με ένα υγρό πανί ή πετσέτα ή κάντε ένα δροσερό μπάνιο
• Εφάρμοσε ενυδατική κρέμα ή κρέμα μετά τον ήλιο, όπως αλόη βέρα που έχει βαθιά επουλωτική δράση
• Πάρε φάρμακα χωρίς ιατρική συνταγή, όπως η ιβουπροφαίνη ή άλλα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα για να ανακουφιστείς από τον πόνο και να μειώσεις το πρήξιμο
• Εφάρμοσε κρέμα υδροκορτιζόνης για να μειώσετε τη φλεγμονή και τον κνησμό
• Πίνε πολύ νερό για να αποτρέψεις την αφυδάτωση
• Μην αγγίζεις ή να σπας τις μικρές φουσκάλες που σχηματίζονται για να μειώσεις τον κίνδυνο μόλυνσης καθώς οι φουσκάλες έχουν προστατεύουν το καμένο δέρμα
• Απόφυγε το ξύσιμο ή την αφαίρεση του ξεφλουδισμένου δέρματος
• Προτίμησε τα φαρδιά ρούχα όσο το δέρμα επουλώνεται

Σε περιπτώσεις σοβαρού ηλιακού εγκαύματος, ένας γιατρός μπορεί να συνταγογραφήσει διά του στόματος στεροειδή για να βοηθήσει στη μείωση της φλεγμονής, ενώ για σοβαρή αφυδάτωση ή θερμικό στρες, μπορεί να συστήσουν ενδοφλέβια υγρά. Απόφυγε να εφαρμόσεις στο τραυματισμένο δέρμα βούτυρο ή γιαούρτι, βαζελίνη, πάγο ή οτιδήποτε, άλλο είναι πολύ παγωμένο.

Τι να κάνεις για να προλάβεις το έγκαυμα;

Ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγεις τα ηλιακά εγκαύματα είναι να ελέγχεις τον τρόπο και τον χρόνο που εκτίθεσαι στο ηλιακό ή άλλο βλαβερό φως. Επιπλέον, η πρόληψη περιλαμβάνει:

ξεκούραση σε σκιερά μέρη
ρούχα που καλύπτουν το σώμα
καπέλα με φαρδύ γείσο
προστασία των ματιών με γυαλιά ηλίου
αποφυγή εξόδων τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας
αντηλιακό με δείκτη προστασίας άνω των 30+ με τακτικές επαναλήψεις

Πρέπει να τονιστεί πως η μερική έκθεση στον ήλιο είναι απαραίτητη για το σώμα πρέπει να παράγει βιταμίνη D. Σύμφωνα, με American Cancer Society  ακόμα και αυτή η αναγκαία έκθεση στον ήλιο δεν πρέπει να γίνεται χωρίς προστασία λόγω του κινδύνου καρκίνου του δέρματος.

Ποιοί κινδυνεύουν περισσότερο από έγκαυμα;

Υπάρχουν ορισμένες ομάδες ανθρώπων που κατατάσσονται στις ευπαθείς και κινδυνεύουν περισσότερο να πάθουν έγκαυμα σε σύγκριση με άλλες. Ένα άτομο είναι πιο πιθανό να εμφανίσει ηλιακά εγκαύματα εάν έχει:

• λεύκη
• αλωπεκίαση
• αλβινισμό
• φωτοευαισθησία

Επίσης, το έγκαυμα αποτελεί συχνή πάθηση:

• σε τοποθεσίες κοντά στον ισημερινό
• σε μεγάλα υψόμετρα
• όταν ο ήλιος είναι ψηλά στον ουρανό
• όταν ο ουρανός είναι καθαρός
• όταν το υπεριώδες φως ανακλάται, για παράδειγμα, από νερό, πάγο ή χιόνι
• όταν χρησιμοποιείται λάμπα ηλίου

Ποιό είναι το κατάλληλο αντηλιακό;

Τα αντηλιακά είναι ο καλύτερος σύμμαχος που διαθέτουμε για να εμποδίσουμε την υπεριώδη ακτινοβολία. Έχουν βαθμολογία SPF με βάση την ικανότητα του αντηλιακού να αποτρέπει τα ηλιακά εγκαύματα. Όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης SPF, τόσο περισσότερη προστασία από τις ακτίνες UVB μπορεί να περιμένει ένα άτομο και τόσο λιγότερη θα είναι και η άμεση βλάβη του δέρματος.

Το αντηλιακό πρέπει επίσης να προσφέρει προστασία από την ακτινοβολία UVA, αφού εκείνη είναι που προκαλεί την γρηγορότερη γήρανση και αυξάνει το κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Τα περισσότερα αντηλιακά που κυκλοφορούν στις μέρες μας παρέχουν προστασία ευρέος φάσματος, που σημαίνει ότι προστατεύουν από την ακτινοβολία UVA και UVB.

Η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας συνιστά σε όλους να χρησιμοποιούν αντηλιακό με:

1. SPF 30+
2. προστασία UVA και UVB
3. αδιάβροχο

Το αντηλιακό θα πρέπει να εφαρμόζεται ως εξής:

• Να χρησιμοποιείται άφθονη ποσότητα για να καλύπτεται όλο το σώμα
• Θα πρέπει να τοποθετείται και στις κορυφές των αυτιών, στα πόδια, στο λαιμό και σε άλλα σημεία που εύκολα ξεχνάμε
• Να εφαρμόζεται 15 λεπτά πριν την έκθεση και σε στεγνό δέρμα
• Η εφαρμογή θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ξανά κάθε 2 ώρες ή μετά από κολύμπι ή εφίδρωση
• Η προστασία θα πρέπει να αφορά και τα χείλη άρα είναι απαραίτητο ένα lip balm με SPF 30+