Το λεμφικό σύστημα είναι ένα δίκτυο αγγείων, κόμβων και αγωγών που διέρχονται σχεδόν από όλους τους ιστούς του σώματος. Επιτρέπει την κυκλοφορία ενός υγρού που ονομάζεται λέμφος μέσω του σώματος με παρόμοιο τρόπο με το αίμα και παίζει βασικό ρόλο στην καταπολέμηση ασθενειών.

Το λεμφικό σύστημα είναι απαραίτητο για την ισορροπία των υγρών, την απορρόφηση των λιπαρών οξέων στο στομάχι και τη ρύθμιση του ανοσοποιητικού συστήματος.

Αυτό το άρθρο περιγράφει λεπτομερώς το λεμφικό σύστημα, τον ρόλο του στο σώμα και ποιες καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τη λειτουργία του.

Ορισμός

Το λεμφικό σύστημα είναι ένα δίκτυο αγγείων, κόμβων και αγωγών που συλλέγουν και κυκλοφορούν το υπερβολικό υγρό στο σώμα.

Υπάρχουν 500–600 λεμφαδένες σε όλο το σώμα. Αυτοί οι κόμβοι διογκώνονται ως απόκριση σε μόλυνση λόγω συσσώρευσης λεμφικού υγρού, βακτηρίων ή άλλων οργανισμών και κυττάρων του ανοσοποιητικού συστήματος.

Το λεμφικό σύστημα είναι μέρος του ανοσοποιητικού συστήματος. Διατηρεί επίσης την ισορροπία των υγρών και παίζει ρόλο στην απορρόφηση των λιπών και των λιποδιαλυτών θρεπτικών συστατικών.

Το λεμφικό σύστημα έχει τρεις κύριες λειτουργίες

Ισορροπία υγρών

Το λεμφικό σύστημα επιστρέφει την περίσσεια υγρών και πρωτεϊνών από τους ιστούς που δεν μπορούν να επιστρέψουν μέσω των αιμοφόρων αγγείων. Το υγρό συχνά συλλέγεται στους μικροσκοπικούς χώρους που περιβάλλουν τα κύτταρα, γνωστοί ως διάμεσοι χώροι. Μικρά λεμφικά τριχοειδή αγγεία συνδέουν αυτούς τους χώρους με το λεμφικό σύστημα.

Περίπου το 90% του πλάσματος που φτάνει στους ιστούς από τα τριχοειδή αγγεία του αρτηριακού αίματος επιστρέφει μέσω των φλεβικών τριχοειδών αγγείων και των φλεβών. Το υπόλοιπο 10% ταξιδεύει μέσω του λεμφικού συστήματος.

Μια διακοπή της επεξεργασίας του υγρού μπορεί να οδηγήσει σε εντοπισμένο οίδημα, γνωστό ως λεμφοίδημα.

Απορρόφηση

Το λεμφικό σύστημα παίζει βασικό ρόλο στην εντερική λειτουργία. Βοηθά στη μεταφορά λίπους, στην καταπολέμηση των λοιμώξεων και στην απομάκρυνση της περίσσειας υγρών.

Μέρος της μεμβράνης του εντέρου στο λεπτό έντερο περιέχει μικροσκοπικές προεξοχές που μοιάζουν με δάχτυλα που ονομάζονται λάχνες. Κάθε λάχνη περιέχει μικροσκοπικά λεμφικά τριχοειδή, γνωστά ως γαλακτικά. Αυτά απορροφούν λίπη και λιποδιαλυτές βιταμίνες για να σχηματίσουν ένα γαλακτώδες λευκό υγρό που ονομάζεται chyle.

Αυτό το υγρό περιέχει λέμφο και γαλακτωματοποιημένα λίπη, ή ελεύθερα λιπαρά οξέα. Παρέχει θρεπτικά συστατικά έμμεσα όταν φτάσει στη φλεβική κυκλοφορία του αίματος. Τα τριχοειδή αγγεία του αίματος προσλαμβάνουν άμεσα άλλα θρεπτικά συστατικά.

Το ανοσοποιητικό σύστημα

Η τρίτη λειτουργία των λεμφαδένων είναι η προστασία του οργανισμού από την έκθεση σε δυνητικά επικίνδυνους μικροοργανισμούς, όπως λοιμώξεις.

Η πρώτη γραμμή άμυνας του σώματος περιλαμβάνει:

• φυσικά εμπόδια, όπως το δέρμα
• τοξικούς φραγμούς, όπως το όξινο περιεχόμενο του στομάχου

Ωστόσο, τα παθογόνα συχνά καταφέρνουν να εισέλθουν στο σώμα παρά αυτές τις άμυνες. Σε αυτή την περίπτωση, το λεμφικό σύστημα δίνει τη δυνατότητα στο ανοσοποιητικό σύστημα να ανταποκριθεί κατάλληλα.

Πώς το λεμφικό σύστημα καταπολεμά τις λοιμώξεις;

Το λεμφικό σύστημα παράγει λευκά αιμοσφαίρια που ονομάζονται λεμφοκύτταρα. Υπάρχουν δύο τύποι λεμφοκυττάρων: Τ κύτταρα και Β κύτταρα. Και οι δύο ταξιδεύουν μέσω του λεμφικού συστήματος.

Καθώς φτάνουν στους λεμφαδένες, έρχονται σε επαφή με ιούς, βακτήρια και ξένα σωματίδια στο λεμφικό υγρό. Μετά την επαφή, τα λεμφοκύτταρα σχηματίζουν αντισώματα και αρχίζουν να υπερασπίζονται το σώμα. Μπορούν επίσης να παράγουν αντισώματα από τη μνήμη εάν έχουν ήδη συναντήσει το συγκεκριμένο παθογόνο στο παρελθόν.

Το λεμφικό σύστημα και η δράση των λεμφοκυττάρων αποτελούν μέρος της προσαρμοστικής ανοσολογικής απόκρισης του σώματος. Αυτές είναι πολύ συγκεκριμένες και μακροχρόνιες αποκρίσεις σε συγκεκριμένα παθογόνα.

Ανατομία του λεμφικού συστήματος

Το λεμφικό σύστημα αποτελείται από λεμφαγγεία, πόρους, κόμβους και άλλους ιστούς σε όλο το σώμα.

Τα λεμφικά αγγεία συλλέγουν το διάμεσο υγρό και το μεταφέρουν στους λεμφαδένες. Αυτοί οι κόμβοι φιλτράρουν τα κατεστραμμένα κύτταρα, τα βακτήρια και άλλα ξένα σώματα.

Μόλις αυτό το υγρό περάσει έξω από τους λεμφαδένες, ταξιδεύει σε μεγαλύτερα αγγεία και τελικά σε λεμφικούς πόρους, οι οποίοι συγκλίνουν στον θωρακικό πόρο στη βάση του λαιμού.

Ο θωρακικός πόρος επιστρέφει φιλτραρισμένη λέμφο στην κυκλοφορία του αίματος.

Άλλοι λεμφικοί ιστοί

Οι λεμφαδένες δεν είναι οι μόνοι λεμφικοί ιστοί στο σώμα. Οι αμυγδαλές, ο σπλήνας και ο θύμος αδένας είναι επίσης λεμφικοί ιστοί.

Θυμός αδένας: Ο θύμος αδένας είναι ένα λεμφικό όργανο και ένας ενδοκρινής αδένας πίσω από το στέρνο. Εκκρίνει ορμόνες και είναι ζωτικής σημασίας για την παραγωγή, την ωρίμανση και τη διαφοροποίηση των Τ κυττάρων του ανοσοποιητικού.

Αμυγδαλές: Οι αμυγδαλές παράγουν λεμφοκύτταρα και αντισώματα. Μπορούν να βοηθήσουν στην προστασία έναντι εισπνεόμενων και καταπιούμενων ξένων σωμάτων.

Σπλήνας: Ο σπλήνας δεν αποτελεί μέρος του συνδεδεμένου λεμφικού συστήματος, αλλά είναι λεμφοειδής ιστός. Παράγει λευκά αιμοσφαίρια και φιλτράρει το αίμα για να αφαιρέσει μικρόβια καθώς και παλιά και κατεστραμμένα ερυθρά αιμοσφαίρια και αιμοπετάλια.

Μυελός των οστών: Ο μυελός των οστών δεν είναι λεμφικός ιστός, αλλά αποτελεί μέρος του λεμφικού συστήματος, επειδή εδώ ωριμάζουν τα λεμφοκύτταρα Β του ανοσοποιητικού συστήματος.

Γιατί διογκώνονται οι λεμφαδένες;

Οι λεμφαδένες μπορεί να διογκωθούν για δύο συνήθεις λόγους: αντίδραση σε μόλυνση και άμεση μόλυνση των λεμφαδένων.

Στην πρώτη, οι λεμφαδένες αντιδρούν όταν έρχονται σε επαφή με ξένα υλικά από μολυσμένο ιστό.

Η άμεση μόλυνση μπορεί να προκαλέσει λεμφαδενίτιδα. Τότε, η μόλυνση προκαλεί φλεγμονή στους λεμφαδένες και το άτομο θα χρειαστεί αντιβιοτική θεραπεία.

Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν πρησμένους αδένες με κρυολόγημα ή γρίπη δεν χρειάζεται να επικοινωνήσουν με γιατρό.

Ωστόσο, ένα άτομο θα πρέπει να αναζητήσει ιατρική συμβουλή εάν:

Οι λεμφαδένες παραμένουν διογκωμένοι για περισσότερο από 2 εβδομάδες
ένας διογκωμένος λεμφαδένας αισθάνεται σκληρός ή σταθερός στη θέση του
Το πρήξιμο συνοδεύεται από πυρετό, νυχτερινές εφιδρώσεις ή ανεξήγητη απώλεια βάρους

Οι διογκωμένοι λεμφαδένες μπορεί να είναι σύμπτωμα πολλών παθήσεων:

Αδενικός πυρετός: Επίσης γνωστή ως λοιμώδης μονοπυρήνωση ή μονοπυρήνωση, αυτή είναι μια ιογενής λοίμωξη που μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιο οίδημα, πονόλαιμο και κόπωση.

Αμυγδαλίτιδα: Αυτό είναι πιο συχνό στα παιδιά παρά στους ενήλικες. Εμφανίζεται όταν οι λεμφαδένες στο πίσω μέρος του στόματος καταπολεμούν μια λοίμωξη, συνήθως ιογενή αλλά μερικές φορές βακτηριακή.

Φαρυγγίτιδα: Μερικοί άνθρωποι αναφέρονται σε αυτή τη λοίμωξη ως «στρεπτικοειδής λαιμός». Προέρχεται από βακτηριακή λοίμωξη από στρεπτόκοκκο και μπορεί να προκαλέσει διόγκωση των λεμφαδένων.

Λέμφωμα

Ο καρκίνος που ξεκινά στο λεμφικό σύστημα είναι γνωστός ως λέμφωμα. Είναι η πιο σοβαρή λεμφική νόσος.

Το λέμφωμα Hodgkin επηρεάζει τα Β λεμφοκύτταρα, έναν τύπο λευκών αιμοσφαιρίων. Τα άτομα με λέμφωμα Hodgkin θα έχουν ένα συγκεκριμένο τύπο λεμφοκυττάρων που υπάρχει στο αίμα τους που ονομάζεται κύτταρα Reed-Sternberg. Το λέμφωμα μη Hodgkin αναφέρεται σε τύπους που δεν περιλαμβάνουν αυτά τα κύτταρα.

Το λέμφωμα Hodgkin μπορεί να εμφανιστεί σε όλο το λεμφικό σύστημα. Ωστόσο, πιο συχνά επηρεάζει τους λεμφαδένες στο πάνω μέρος του σώματος, όπως ο λαιμός, το στήθος και κάτω από τα χέρια.

Το λέμφωμα μη Hodgkin μπορεί να προκύψει από λεμφοκύτταρα Β ή Τ, αλλά είναι η πιο κοινή αξιόπιστη πηγή στα Β λεμφοκύτταρα. Υπάρχουν πολλοί τύποι λεμφωμάτων μη Hodgkin. Αυτά μπορεί να διαφέρουν ως προς τη θέση τους και πόσο επιθετική είναι η ανάπτυξή τους.

Δευτερογενής καρκίνος

Τα καρκινικά κύτταρα μπορεί να εξαπλωθούν από την κύρια θέση τους μέσω του λεμφικού συστήματος. Αυτό μπορεί να προκαλέσει διεύρυνση των λεμφαδένων. Τα πιο συνηθισμένα παραδείγματα είναι ο καρκίνος του μαστού και το μελάνωμα.

Λεμφοίδημα

Εάν το λεμφικό σύστημα δεν λειτουργεί σωστά, το υγρό μπορεί να μην αποστραγγιστεί αποτελεσματικά. Καθώς το υγρό συσσωρεύεται, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε πρήξιμο σε ένα χέρι ή πόδι. Αυτό είναι λεμφοίδημα.

Το δέρμα μπορεί να αισθάνεται σφιχτό και σκληρό και μπορεί να εμφανιστούν δερματικά προβλήματα. Σε ορισμένες περιπτώσεις, υγρό μπορεί να διαρρεύσει μέσω του δέρματος.

Η απόφραξη μπορεί να προκληθεί από:

• χειρουργική επέμβαση
• ακτινοθεραπεία
• βλάβη
• μια κατάσταση γνωστή ως λεμφική φιλαρίαση
• μια συγγενής διαταραχή

Το λεμφικό σύστημα λοιπόν είναι μια συλλογή αγγείων, κόμβων και αγωγών που εκτείνονται στο μεγαλύτερο μέρος του σώματος. Αποστραγγίζει το υπερβολικό υγρό που συσσωρεύεται στον σωματικό ιστό, φιλτράρει τα ξένα σώματα και τα μεταφέρει πίσω στην κυκλοφορία του αίματος. Βλάβες του λεμφικού συστήματος μπορεί να προκαλέσουν οίδημα, φλεβική δυσλειτουργία και απειλητικές για τη ζωή επιπλοκές.

Πηγή: MedicalNewsToday