Κάιν – ένα μυστήριο, του λόρδου Byron στο Αστεροσκοπείο Αθηνών

Ο θίασος Δρόμος με Δέντρα παρουσιάζει στο Αστεροσκοπείο Αθηνών το δράμα του λόρδου Byron, Κάιν, σε σκηνοθεσία Μάρθας Φριντζήλα.

O Εωσφόρος καλεί τον Κάιν σε μία εξωπραγματική, αποκαλυπτική περιήγηση στο σύμπαν, σε μία πτήση ισότιμη πάνω από το χάσμα του χώρου, τον καλεί να ατενίσουν την γη, πέρα από τον γαλαξία, στο φάντασμα του κόσμου, στους ωκεανούς των άστρων. Τον καλεί να ανοίξουν τις πύλες του Άδη και να τον μυήσει στα μυστήρια της ύπαρξης και του θανάτου. Και ο Κάιν τον ακολουθεί.

Ο Λόρδος Βύρων ξεκινά να γράφει τον Κάιν στις 16 Ιουλίου και τον ολοκληρώνει στις 9 Σεπτεμβρίου του 1821, σε ηλικία τριάντα ετών στην Ραβένα της Ιταλίας. Ήταν ήδη από τους πιο αγαπημένους και ίσως ο διασημότερος ποιητής της Ευρώπης.

Το έργο γνωρίζει στην εποχή του ενθουσιώδη υποδοχή αλλά και φρικτή κατακραυγή. Ο Γκαίτε καλωσορίζει το έργο γράφοντας: «Τόση ομορφιά δεν θα ξαναδούμε σ’ αυτόν τον κόσμο». Η αγγλικανική εκκλησία σκληρή κι επικριτική, χαρακτηρίζει το έργο βέβηλο, αναληθές και αποπροσανατολιστικό. Πολλοί ζήτησαν την απόσυρσή του κρίνοντάς το επικίνδυνο, ενώ ο βασιλιάς Γεώργιος ο Δ´ αποδοκίμασε αυτή τη βλασφημία και την ανηθικότητα των γραπτών του Λόρδου. «Ο Κάιν είναι ένα ποιητικό δράμα, όχι ένα επιχείρημα» απαντά, ευθέως, ο Βύρων στους επικριτές του.

Το ποίημα είναι γραμμένο από την πλευρά του Κάιν, του ανθρώπου που πρώτος έφερε τον θάνατο στη γη. Ο Βύρων μετατοπίζοντας το επίκεντρο της ιστορίας της Γενέσεως βάζει πρωταγωνιστή τον αδελφοκτόνο και τις μεταφυσικές του αναζητήσεις, δείχνει πώς θα μπορούσε ενδεχομένως ένας δολοφόνος να αγαπά βαθιά, να υποφέρει και να συμπονά, επιδεικνύει, επιπλέον, πως η ανυπακοή είναι θεμελιωδώς δημιουργική, ανεξάρτητα από τις συνέπειές της.

Ο Βύρων γεμίζει τον Κάιν με σκέψεις μηδενιστικές και καταθλιπτικές, τάσεις αυτοκτονίας, απάθεια, υπαρξιακά αδιέξοδα, άγχος και ενοχή που αντικατοπτρίζουν τα θέματα που αναδύονται στην προσωπική γραφή του ποιητή. Ο Κάιν γίνεται ένας Βυρωνικός Ήρωας που πρέπει είτε να αποτύχει είτε να επιτύχει μέσα στην διαφορετικότητά του και στον αγώνα του να καταλάβει και να απολαύσει τη ζωή.

Η παράσταση αντιμετωπίζει τον Κάιν ως το δράμα μιας μεταφυσικής επανάστασης. Ο ήρωας βιώνει συναισθηματικές καταστάσεις και ακολουθεί διαδρομές πολύ πιο σύνθετες από τον απλό φθόνο που προτείνει η βιβλική διήγηση. Συναντούμε έναν Κάιν που μας θυμίζει τον επαναστατημένο εαυτό μας στα νεανικά του αδιέξοδα: ένα ανυπότακτο, αντιδραστικό πλάσμα σε σύγχυση, βυθισμένο στην αμφιβολία και την αγωνία, γεμάτο ερωτηματικά που είναι αδύνατον να βρουν απάντηση. Πνεύμα ανήσυχο και ασυμβίβαστο που προσπαθεί να κατανοήσει την ύπαρξή του, διψασμένο να διδαχτεί τα μυστήριά της.

Συντελεστές

Μετάφραση: Νικολέττα Φριντζήλα, Σώμα μεταφραστών Baumstrasse
Σκηνοθεσία: Μάρθα Φριντζήλα
Σκηνογραφία, Μουσική: Βασίλης Μαντζούκης
Σχεδιασμός φωτισμού: Περικλής Μαθιέλλης
Επιστημονικός σύμβουλος: Ιωσήφ Βιβιλάκης
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Μαριέλλα Παναγιώτου, Βάσια Μπάλλα