Τι δείχνουν οι έρευνες για τη βία των ανηλίκων στην Ελλάδα; – 1 στους 4 εφήβους έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού

07/03/2024
Παναγιώτα - Μαρία Καλύβα
Τα νέα της ημέρας

Σχεδόν ένας στους τέσσερις (22,1%) εφήβους στην Ελλάδα υπήρξε θύμα εκφοβισμού στο σχολείο και ένας στους δέκα (9,5%) ηλεκτρονικά. Ένας στους τρεις (30,7%) έχει πρόσφατα εμπλακεί σε βίαιο καβγά, ενώ ένας στους οκτώ (12,1%) έχει πολύ πρόσφατα συμμετάσχει σε εκφοβισμό άλλου μαθητή, και σε ποσοστό 7,1% σε ηλεκτρονικό εκφοβισμό.

Με αφορμή τη τη σημερινή Πανελλήνια Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγιεινής Ε.Π.Ι.Ψ.Υ πραγματοποίησε έρευνα για την επιθετικότητα και τον εκφοβισμό στους εφήβους και τα στοιχεία φαίνεται πως είναι άκρως αποκαλυπτικά.

– Σχεδόν 1 στους 4 μαθητές στα σχολεία είναι θύμα σχολικού εκφοβισμού

Από την επεξεργασία των ερωτηματολογίων προέκυψε ότι σχεδόν ένας στους 4 (22,1%) βίωσε πολύ πρόσφατα εκφοβισμό στο σχολείο.
Κατά την ίδια περίοδο θύμα ηλεκτρονικού εκφοβισμού υπήρξε ένας στους 10 (9,5%) εφήβους το 2,9% αναφέρουν ότι το παραπάνω συνέβη τουλάχιστον 2 φορές το μήνα.
Το είδος του εκφοβισμού που οι έφηβοι αναφέρουν συχνότερα ότι βίωσαν ως θύματα είναι η διάδοση ψεμάτων και φημών (22,1%) και τα προσβλητικά/υποτιμητικά πειράγματα (22,0%), ενώ ακολουθούν ο αποκλεισμός από παρέες και δραστηριότητες (18,3%) και τα αστεία, σχόλια ή χειρονομίες σεξουαλικού περιεχομένου (13,1%).
Σε χαμηλότερα ποσοστά αναφέρονται η χρήση σωματικής βίας (6,7%) και οι άσχημοι χαρακτηρισμοί για την εθνικότητα (7,5%) και τη θρησκεία (5,6%).

– Σύμφωνα με το φύλο

Τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό εμπλοκή σε βίαιους καυγάδες και συμμετοχή ως θύτες σε σχολικό και ηλεκτρονικό εκφοβισμό. Τα φύλα δεν διαφέρουν, ωστόσο, ως προς το ποσοστό εκείνων που υπέστησαν εκφοβισμό. Ως θύματα, τα αγόρια αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό βιώματα σωματικής βίας, άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα και τη θρησκεία τους και αστείων, σχολίων ή χειρονομιών σεξουαλικού περιεχομένου.

– Σύμφωνα με την ηλικία

Με την ηλικία (από τα 11, στα 13 και ακολούθως στα 15 έτη) μειώνεται το ποσοστό των εφήβων που αναφέρουν ότι ενεπλάκησαν πρόσφατα σε βίαιους καυγάδες. Εντούτοις, οι 3 ηλικιακές ομάδες δεν διαφέρουν ως προς την επανειλημμένη (≥3 φορές) εμπλοκή σε βίαιη συμπεριφορά.
Οι τρεις ηλικιακές ομάδες δεν διαφέρουν ως προς το ποσοστό εκείνων που αναφέρουν πρόσφατη συμμετοχή σε εκφοβισμό άλλων μαθητών, συμπεριλαμβανομένου του ηλεκτρονικού. Ωστόσο, οι 13χρονοι αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι υπέστησαν σχολικό εκφοβισμό.
Συγκριτικά με τους 15χρονους, οι 11χρονοι ως θύματα αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό βιώματα σωματικής βίας, αποκλεισμού από παρέες και δραστηριότητες και λεκτικών προσβλητικών/υποτιμητικών πειραγμάτων.

– Με βάση την οικονομική κατάσταση της οικογένειας

Οι έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό ότι ενεπλάκησαν πρόσφατα σε βίαιους καυγάδες.
Δεν υπάρχουν διαφορές μεταξύ των τριών οικονομικών επιπέδων αναφορικά με τον σχολικό εκφοβισμό. Ωστόσο, οι έφηβοι από οικογένειες υψηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν σε υψηλότερο ποσοστό (συγκριτικά με τους εφήβους οικογενειών μέσου οικονομικού επιπέδου) ότι ασκούν σε άλλους ηλεκτρονικό εκφοβισμό.
Οι έφηβοι από οικογένειες χαμηλότερου οικονομικού επιπέδου αναφέρουν σε υψηλότερα ποσοστό (συγκριτικά με τους ομοτίμους τους από οικογένειες μέσου οικονομικού επιπέδου) ότι υπέστησαν εκφοβισμό με χρήση άσχημων χαρακτηρισμών για την εθνικότητα, τη φυλή και το χρώμα του δέρματος και τη θρησκεία τους.

Σύμφωνα με τις αναλύσεις, οι 15χρονοι έφηβοι που έχουν πρόσφατα εμπλακεί σε βίαιο καβγά στην Ελλάδα είναι πιθανότερο να είναι αγόρια, να ανήκουν σε αναδομημένες οικογένειες, να ασκούνται συχνά σωματικά, να καταναλώνουν συχνά ενεργειακά ποτά, να κοιμούνται λιγότερο (κορίτσια), να καπνίζουν/ατμίζουν, να έχουν κάνει χρήση κάνναβης, να έχουν ήδη ολοκληρωμένη σεξουαλική επαφή, να «το ‘χουν σκάσει» από το σπίτι και να έχουν κάνει απόπειρα αυτοκτονίας – στο προφίλ των εφήβων αυτών τείνουν επίσης να υπάρχουν το άγχος, η «κοπάνα» από το σχολείο, η χαμηλή υποστήριξη από το φιλικό περιβάλλον και η άποψη ότι η περίοδος του COVID-19 είχε αρνητικό αντίκτυπο στη ζωή τους.

Η Ελλάδα σε σύγκριση με τις άλλες χώρες

Σε όλους τους δείκτες της επιθετικής συμπεριφοράς και του εκφοβισμού, η Ελλάδα βρίσκεται κοντά ή και κάτω από τον μέσο όρο των συνολικά 41 χωρών που συμμετέχουν στο διεθνές ερευνητικό πρόγραμμα HBSC/WHO.