Καρδιά: Δες ποιους κινδύνους κρύβει η υψηλή πίεση!

07/11/2013
Ομάδα Σύνταξης
Καρδιολογία

Σχεδόν ένας στους τρεις Ελληνες έχει αρτηριακή πίεση υψηλότερη από το φυσιολογικό, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο να εκδηλώσουν πολλά και σοβαρά προβλήματα υγείας, από έμφραγμα μέχρι νεφρική ανεπάρκεια. Ο επίκουρος καθηγητής Καρδιολογίας Κωνσταντίνος Τσιούφης, υπεύθυνος της Μονάδας Υπέρτασης της Α’ Πανεπιστημιακής Καρδιολογικής Κλινικής στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών, εξηγεί πώς επηρεάζει η υπέρταση τον οργανισμό και ποιες είναι οι συνέπειές της όταν μένει αρρύθμιστη.
Πώς επηρεάζει η υπέρταση τον οργανισμό;
Οταν η αρτηριακή πίεση είναι αυξημένη ασκεί πρόσθετες μηχανικές πιέσεις στα τοιχώματα των αρτηριών με συνέπεια να αναπτύσσονται βαθμιαία βλάβες, οι οποίες για χρόνια δεν προκαλούν συμπτώματα, αλλά κάποια στιγμή εκδηλώνονται. Στην καρδιά, λ.χ., η αρρύθμιστη υπέρταση μπορεί προοδευτικά να προκαλέσει υπερτροφία, καθώς ο καρδιακός μυς παχύνεται αντιρροπιστικά για να εξωθήσει το αίμα παρά την αυξημένη πίεση. Αν η πάχυνσή του συνεχιστεί πέραν ενός ορίου, τότε συμβαίνουν και άλλες μεταβολές οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε πρόσθετα προβλήματα.
Πόσο επικίνδυνη είναι;
Είναι ένας από τους σπουδαιότερους και συχνότερους παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου. Υπολογίζεται ότι η αυξημένη αρτηριακή πίεση σχετίζεται με το 13% του συνόλου των θανάτων παγκοσμίως, ενώ το 50% της επίπτωσης των καρδιαγγειακών νόσων αποδίδεται στις μη επιθυμητές τιμές αρτηριακής πίεσης.
Ποια όργανα πλήττει;
Τα κύρια όργανα-στόχοι της υπέρτασης είναι η ίδια η καρδιά, οι νεφροί, ο εγκέφαλος και τα μάτια, καθώς και οι αρτηρίες σε όλο το σώμα αλλά κυρίως η αορτή και οι αρτηρίες των ποδιών.
Ποια νοσήματα μπορεί να προκαλέσει;
Στην καρδιά μπορεί να προκαλέσει υπερτροφία, καρδιακή ανεπάρκεια και καρδιακό επεισόδιο (συνήθως έμφραγμα του μυοκαρδίου ή αρρυθμίες). Λόγω των βλαβών στις καρωτίδες αρτηρίες που τροφοδοτούν με αίμα τον εγκέφαλο, μπορεί να προκαλέσει ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο. Οι νεφροί είναι θύματα και θύτες της υπέρτασης, καθώς οι νεφρικές παθήσεις προκαλούν υπέρταση, αλλά και η αυξημένη πίεση οδηγεί σε έκπτωση της νεφρικής λειτουργίας. Στην πραγματικότητα, η υπέρταση μαζί με τον σακχαρώδη διαβήτη αποτελούν τις δύο κύριες αιτίες που οδηγούν έναν άνθρωπο στον τεχνητό νεφρό εξαιτίας του τελικού σταδίου της νεφρικής ανεπάρκειας. Η υπέρταση μπορεί επίσης να προκαλέσει σκλήρυνση της αορτής ή ρήξη ανευρύσματος στην κοιλιακή αορτή. Στις αρτηρίες των ποδιών μπορεί να προκαλέσει περιφερική αρτηριακή νόσο, δηλαδή αθηρωματικές πλάκες και θρομβώσεις στις αρτηρίες τους που εκδηλώνονται με την αποκαλούμενη διαλείπουσα χωλότητα (ουσιαστικά είναι κράμπες στο βάδισμα, που αναγκάζουν τον πάσχοντα να σταματήσει να περπατάει). Οσον αφορά τα μάτια, μπορεί να προκαλέσει αμφιβληστροειδοπάθεια.
Ποιοι υπερτασικοί κινδυνεύουν περισσότερο από επιπλοκές;
Αν ένας ασθενής εκδηλώσει βλάβες σε διάφορα όργανα εξαιτίας της υπέρτασης εξαρτάται από τη βαρύτητά της, τη χρονιότητά της, τη γενετική προδιάθεσή του, το πόσο καλά ρυθμίζει την πίεσή του, αλλά και από τις διατροφικές του συνήθειες καθώς και από το αν παράλληλα πάσχει από άλλα προβλήματα υγείας όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, η αυξημένη χοληστερόλη και η παχυσαρκία. Ο υπερτασικός ασθενής με βλάβη σε ένα ή περισσότερα όργανα θεωρείται ασθενής υψηλού καρδιαγγειακού κινδύνου. Σε μελέτη, λ.χ., της Μονάδας μας σε 1.650 υπερτασικούς ασθενείς που τους παρακολουθήσαμε επί 6 χρόνια, διαπιστώσαμε πως όσοι είχαν παράλληλα υπερτροφία της αριστεράς κοιλίας και επηρεασμένη νεφρική λειτουργία διέτρεχαν δυόμισι φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για έμφραγμα και τέσσερις φορές μεγαλύτερο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, σε σύγκριση με όσους δεν είχαν τέτοιες επιπλοκές. 
Οι επιπλοκές
Εγκέφαλος. Ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, σπάνια αιμορραγικό επεισόδιο στους νέους
 
Μάτια. Αμφιβληστροειδοπάθεια
Καρδιά. Υπερτροφία, στηθάγχη, έμφραγμα, κολπική μαρμαρυγή και άλλες αρρυθμίες, καρδιακή ανεπάρκεια
 
Αρτηρίες. Σκλήρυνση και ρήξη ανευρύσματος στην αορτή, περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια και διαλείπουσα χωλότητα στα πόδια
Νεφροί: Λευκωματουρία, νεφρική ανεπάρκεια
Πόσοι Έλληνες έχουν υπέρταση
2,5 εκατομμύρια
 38% των ανδρών όλων των ηλικιών
 24% των γυναικών όλων των ηλικιών
 8% των ανδρών κάτω των 58 ετών
 10% των γυναικών κάτω των 58 ετών
 45% των ανδρών άνω των 75 ετών
 57% των γυναικών άνω των 75 ετών
 
Έλληνες υπερτασικοί με επιπλοκές
30-45% έχουν υπερτροφία της αριστεράς κοιλίας της καρδιάς
8-15% έχουν μικροαλβουμινουρία (ένδειξη αρχόμενης νεφρικής νόσου)
7-10% έχουν νεφρική νόσο
5% ηλικίας άνω των 60 ετών έχουν διαλείπουσα χωλότητα
Αριθμοί
35.000 εγκεφαλικά επεισόδια καταγράφονται ετησίως στην Ελλάδα
10% των Ελλήνων έχουν νεφρολογικό πρόβλημα
13.000 Έλληνες έχουν νεφρική ανεπάρκεια τελικού σταδίου
15.000 Έλληνες πεθαίνουν ετησίως από έμφραγμα
66% αυξάνει η υπέρταση τον κίνδυνο για έμφραγμα
Τι είναι η αρτηριακή πίεση
Η αρτηριακή πίεση είναι η δύναμη που ασκεί το αίμα στα τοιχώματα των αρτηριών, καθώς κυκλοφορεί μέσα στο σώμα. Μετριέται σε χιλιοστά της στήλης υδραργύρου (mmHg).
Είδη αρτηριακής πίεσης
Συστολική. Ο μεγάλος αριθμός στη μέτρηση. Αντιπροσωπεύει την πίεση που ασκείται στις αρτηρίες όταν η καρδιά συσπάται για να προωθήσει το αίμα προς τα όργανα του σώματος.
Διαστολική. Ο μικρός αριθμός στη μέτρηση. Είναι η πίεση όταν η καρδιά χαλαρώνει για να δεχθεί η ίδια νέο αίμα.
Τι σημαίνουν οι τιμές της πίεσης
Άριστη = κάτω από 120 η συστολική ή/και κάτω από 80 η διαστολική
Φυσιολογική = 120-129 η συστολική ή/και 80-84 η διαστολική
Οριακή (προϋπέρταση) = 130-139 η συστολική ή/και 85-89 η διαστολική
Υπέρταση * Στάδιο 1 = 140-149 η συστολική ή/και 90-99 η διαστολική
* Στάδιο 2 = 160-179 η συστολική ή/και 100-109 η διαστολική
* Στάδιο 3 = 180 και πάνω η συστολική ή/και 110 και πάνω η διαστολική Μεμονωμένη συστολική υπέρταση = 140 και πάνω η συστολική και κάτω από 90 η διαστολική Υπέρταση έχει ένας ενήλικας όταν…
Ο μέσος όρος δύο ή περισσότερων μετρήσεων της διαστολικής πίεσης σε δύο τουλάχιστον επισκέψεις στο γιατρό είναι πάνω από 90 mmHg. Διαστολική πίεση είναι ο μικρός αριθμός στη μέτρηση της πίεσης
ή/και
Ο μέσος όρος πολλαπλών μετρήσεων της συστολικής πίεσης σε δύο ή περισσότερες επισκέψεις στο γιατρό είναι σταθερά πάνω από 140 mmHg. Συστολική πίεση είναι ο μεγάλος αριθμός στη μέτρηση της πίεσης.
Μέτρηση της πιέσεως
Υγιείς, χωρίς οικογενειακό ιστορικό = 1 φορά κάθε 3-6 μήνες
Υπερτασικοί που κάνουν θεραπεία = 1-2 μετρήσεις την εβδομάδα
Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη υπέρτασης
* Ηλικία
* Οικογενειακό ιστορικό υπέρτασης
* Παχυσαρκία
* Καθιστική ζωή
* Κάπνισμα
* Υπερκατανάλωση άλατος
* Υπερκατανάλωση αλκοόλ
* Στρες
ΠΗΓΕΣ: Α' Καρδιολογική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών, American HeartAssociation