Το φετινό Νομπέλ Ειρήνης απονεμήθηκε στον Λευκορώσο ακτιβιστή και υπέρμαχο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων Aleś Bialacki που είναι πολιτικός κρατούμενος σε φυλακές της χώρας του. Από το 1994 που η Λευκορωσία τείνει όλο και περισσότερο προς τον αυταρχισμό ο Bialacki έχει γράψει ιστορία με την πολιτική του δράση με το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του “Viasna” ή αλλιώς “Άνοιξη”.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το 2020 κέρδισε το βραβείο Right Livelihood Award, ευρέως γνωστός ως «Εναλλακτικό Βραβείο Νόμπελ». Εξαιτίας αυτής ο επί τριάντα χρόνια δικτάτορας της Λευκορωσίας Αλεξάντερ Λουκασένκο τον κατηγόρησε για φοροδιαφυγή και τον συνέλαβε. Έτσι, από τις 14 Ιουλίου 2021, βρίσκεται στη φυλακή για φερόμενη φοροδιαφυγή. Οι υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θεωρούν ότι οι κατηγορίες έχουν πολιτικά κίνητρα και αναγνωρίζουν τον Μπιαλιάτσκι ως κρατούμενο συνείδησης.
Καταγωγή και παιδικά χρόνια
Ο Bialiatski γεννήθηκε ως Ales Viktaravich Bialiatski στη Vyartsilya, στη σημερινή Καρελία της Ρωσίας, από γονείς Λευκορώσους. Ο πατέρας του Viktar Bialiatski κατάγεται από την περιοχή Rahačoŭ και η μητέρα του Nina κατάγεται από την Naroŭlia. Το 1965, η οικογένεια επέστρεψε στη Λευκορωσία για να εγκατασταθεί στο Svietlahorsk, στην περιοχή Homieĺ.
Ο Bialiatski είναι μελετητής της Λευκορωσικής λογοτεχνίας και αποφοίτησε από το Homiel State University το 1984 με πτυχίο στη Ρωσική και Λευκορωσική Φιλολογία. Μετά την αποφοίτησή του, εργάστηκε ως δάσκαλος στην περιοχή Lieĺčycy, στην περιοχή Homieĺ. Το 1985–1986, υπηρέτησε στο στρατό ως οδηγός τεθωρακισμένου οχήματος σε αντιαρματική μπαταρία πυροβολικού κοντά στο Αικατερίνμπουργκ, Ρωσία.
Η δράση του στην Σοβιετική Ένωση
Στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο Bialiatski συμμετείχε σε μια σειρά από πρωτοβουλίες υπέρ της δημοκρατίας, συμπεριλαμβανομένης μιας ομάδας του Λευκορωσικού Λαθραίου Κόμματος «Ανεξαρτησία» με στόχο να υποστηρίξει την έξοδο της Λευκορωσίας από τη Σοβιετική Ένωση και το σχηματισμό μιας κυρίαρχης και δημοκρατικής χώρας.
Η ομάδα δημοσίευσε μια παράνομη φυλλάδα με την ονομασία «Burachok» και συνδιοργάνωσε τις πρώτες αντισοβιετικές διαδηλώσεις, κυρίως τις διαδηλώσεις Dziady το 1987 και το 1988, μια διαμαρτυρία ενάντια στην κατασκευή του υδροηλεκτρικού σταθμού Daugavpils. Επίσης, οργάνωσε μια συγκέντρωση διαμαρτυρίας την κατεδάφιση της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Άνω Πόλης στο Μινσκ, και μια τελετή μνήμης στο Kurapaty το 1988. Τον Δεκέμβριο του 1987, ο Bialiatski ήταν στην οργανωτική επιτροπή της 1ης Συνέλευσης των Λευκορωσικών Κοινοτήτων.
Το 1989, ο Bialiatski έλαβε διδακτορικό από τη Λευκορωσική Ακαδημία Επιστημών. Κατά τη διάρκεια των διδακτορικών του σπουδών, ο Bialiatski βοήθησε στην ίδρυση της Ένωσης Νέων Συγγραφέων Tutejshyja, που υπηρέτησε ως πρόεδρος της ομάδας από το 1986 έως το 1989, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την παρενόχληση από τη διοίκηση της ακαδημίας. Παράλληλα, δεν σταμάτησε να λαμβάνει μέρος σε δράσεις για την αποκοπή της χώρας του από την Σοβιετική Ένωση.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το 1989, ο Bialiatski εργάστηκε ως νεώτερος ερευνητής στο Μουσείο Ιστορίας της Λευκορωσικής Λογοτεχνίας. Αργότερα την ίδια χρονιά, εξελέγη διευθυντής του Λογοτεχνικού Μουσείου Maksim Bahdanovich. Σταμάτησε να εργάζεται εκεί το 1998 μετά από καριέρα εννέα ετών και την οργάνωση πολλαπλών εκθέσεων μόνιμων και περιοδικών.
Κατά τη διάρκεια της διεύθυνσης του Bialiatski, το μουσείο φιλοξένησε πολλές δημόσιες εκδηλώσεις για πολιτικά, πολιτιστικά και θρησκευτικά θέματα. Το 1990, το κτίριο του μουσείου στο κέντρο του Μινσκ στέγαζε το γραφείο σύνταξης της «Svaboda», μιας από τις πρώτες φιλοδημοκρατικές εφημερίδες στη Λευκορωσία.
Συγχρόνως, ήταν μέλος του δημοτικού συμβουλίου των βουλευτών του Μινσκ μεταξύ 1991 και 1996. Στις 20 Αυγούστου 1991, την επομένη της απόπειρας πραξικοπήματος της Σοβιετικής Ένωσης του 1991, μαζί με άλλα 29 μέλη του συμβουλίου, έκανε ανοιχτή έκκληση προς τον λαό του Μινσκ:
«να είμαστε πιστοί στις νόμιμα εκλεγμένες αρχές και να αναζητούμε όλα τα συνταγματικά μέσα για να τερματίσουμε τις δραστηριότητες της Κρατικής Επιτροπής Έκτακτης Ανάγκης»
Αντιδράσεις κατά της κυβέρνησης
Ο Bialiatski ήταν Γραμματέας του Λαϊκού Μετώπου της Λευκορωσίας (1996-1999) και αντιπρόεδρος του BPF (1999-2001). Ίδρυσε το Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Viasna το 1996. Ο οργανισμός με έδρα το Μινσκ, ο οποίος τότε ονομαζόταν «Viasna-96», μετατράπηκε σε εθνική ΜΚΟ τον Ιούνιο του 1999.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Στις 28 Οκτωβρίου 2003 το Ανώτατο Δικαστήριο της Λευκορωσίας ακύρωσε την κρατική εγγραφή του “Viasna Human Rights Center” για τον ρόλο του στην παρακολούθηση των προεδρικών εκλογών του 2001. Έκτοτε, η κορυφαία Λευκορωσική οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων εργάζεται χωρίς εγγραφή.
Το 2007–2016 διετέλεσε αντιπρόεδρος της Διεθνούς Ομοσπονδίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ο Bialiatski είναι μέλος της Ένωσης Λευκορώσων Συγγραφέων (από το 1995) και του Λευκορωσικού Κέντρου PEN (από το 2009). Κατά τη διάρκεια των διαδηλώσεων στη Λευκορωσία το 2020, ο Μπιαλιάτσκι έγινε μέλος του Συντονιστικού Συμβουλίου της Σβιατλάνα Τσιχανούσκαγια.
Πρώτη σύλληψη και καταδίκη
Στις 4 Αυγούστου 2011, ο Bialiatski συνελήφθη με την κατηγορία της φοροδιαφυγής. Το κατηγορητήριο κατέστη δυνατό από οικονομικά αρχεία που κυκλοφόρησαν από εισαγγελείς στη Λιθουανία και την Πολωνία. Στις 24 Οκτωβρίου 2011, ο Bialiatski καταδικάστηκε σε 4½ χρόνια φυλάκιση και δήμευση περιουσίας. Ο Bialiatski δήλωσε αθώος, λέγοντας ότι τα χρήματα είχαν ληφθεί στους τραπεζικούς του λογαριασμούς για την κάλυψη των δραστηριοτήτων του Viasna για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αποφυλακίστηκε στις 21 Ιουνίου 2014.
Στις 11 Αυγούστου, η Διεθνής Αμνηστία κήρυξε τον Bialiatski κρατούμενο συνείδησης. Στις 12 Σεπτεμβρίου, η Διεθνής Ομοσπονδία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ξεκίνησε μια εκστρατεία για να υποστηρίξει την απελευθέρωση του Bialiatski και να ενημερώσει γενικότερα για τους πολιτικούς κρατούμενους στη Λευκορωσία.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Κατά τη διάρκεια της φυλάκισής του ξεκίνησε μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία διεθνούς αλληλεγγύης. Ο Bialiatski αποφυλακίστηκε 20 μήνες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα στις 21 Ιουνίου 2014. Πέρασε 1.052 ημέρες αυθαίρετης κράτησης σε σκληρές συνθήκες, συμπεριλαμβανομένων των περιόδων απομόνωσης. Η ημερομηνία σύλληψης του Bialiatski, 4 Αυγούστου, γιορτάζεται κάθε χρόνο ως η Διεθνής Ημέρα Αλληλεγγύης με την Κοινωνία των Πολιτών της Λευκορωσίας. Ιδρύθηκε το 2012 ως απάντηση στη σύλληψη του ακτιβιστή.
Νέα σύλληψη και φυλάκιση
Στις 14 Ιουλίου 2021, η αστυνομία της Λευκορωσίας έκανε έρευνα στα σπίτια των υπαλλήλων της οργάνωσής του “Viasna” σε όλη τη χώρα και έκανε έφοδο στο κεντρικό γραφείο. Ο Bialiatski και οι συνάδελφοί του Vladimir Stephanovich και Vladimir Labkovich συνελήφθησαν. Στις 6 Οκτωβρίου 2021, ο Bialiatski κατηγορήθηκε και πάλι για φοροδιαφυγή με μέγιστη ποινή φυλάκισης 7 ετών. Στις 7 Οκτωβρίου 2022, ήταν ακόμα στη φυλακή.
Δείτε αυτή τη δημοσίευση στο Instagram.
Το έργο του Bialiatski έχει αναγνωριστεί από οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων παγκοσμίως. Τον Μάρτιο του 2006, ο Bialiatski και η “Viasna” κέρδισαν το βραβείο Homo Homini του 2005 της Τσεχικής ΜΚΟ People in Need. Απονέμεται σε ένα άτομο που αξίζει σημαντικής αναγνώρισης λόγω της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, της δημοκρατίας και των μη βίαιων λύσεων σε πολιτικές συγκρούσεις.
