Πώς εξηγείται η επιτυχία του τουρκικού σήριαλ «Anne»; Τα τερατώδη μυστικά, η σκοτεινή δύναμη της γυναικείας φύσης και η εκδίκηση των αδύναμων

Η φετινή τηλεοπτική σεζόν δεν προμήνυε εκπλήξεις. Μετά τον περσινό τυφώνα Survivor, η συνταγή της τηλεοπτικές επιτυχίας ήταν δοκιμασμένη και την γνώριζαν όλοι. Ή έτσι νόμιζαν…

Με το τέλος του Nomads και εν όψει της 2ης σεζόν Survivor, ο ANT1 ήταν σχεδόν  βέβαιο ότι θα βρεθεί σε δεινή θέση. Πέραν του ανταγωνισμού από το δημοφιλές reality επιβίωσης, είχε να αντιμετωπίσει και την έκπληξη του «Τατουάζ» από τον Alpha.

Το κανάλι του Αμαρουσίου έπρεπε να βγάλει έναν άσο από το μανίκι προκειμένου να σταθεί απέναντι στον τεράστιο ανταγωνισμό. Ο άσος τελικά βρέθηκε και ήταν… εισαγωγής. Οι υπεύθυνοι του καναλιού «πόνταραν» στη δοκιμασμένη συνταγή των τουρκικών σήριαλ και παρουσίασαν το «Anne», μια δραματική σειρά με πρωταγωνίστρια ένα μικρό κορίτσι, την Μελέκ η οποία αναζητά απεγνωσμένα τη μητρική αγάπη.

Το «Anne» ήταν η έκπληξη της χρονιάς, καθώς έχτισε το δικό του κοινό, κλέβοντας τηλεθεατές από το «Τατουάζ», ενώ μπόρεσε να «κόψει» κοινό και από το Survivor, με ορισμένα επεισόδια να φτάνουν το αξιοπρεπέστατο 25% σε μερίδιο τηλεθέασης.

Τι είναι όμως το «Anne» και πού οφείλει την επιτυχία του;

«Είναι ένα κλασικό μελόδραμα που έχει όμως στοιχεία από διάφορα μυθοπλαστικά είδη που λειτουργούν καλά», μας εξηγεί η κ. Ιωάννα Βώβου, επίκουρη καθηγήτρια Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. «Έχει στοιχεία μυστηρίου και αστυνομικού μυθιστορήματος (βλ. το μυστικό για τη βιολογική μητέρα της μικρής), ενώ ταυτόχρονα είναι ένα λαϊκό θέαμα με στοιχεία ταξικής πάλης που τέρπουν το κοινό. Έχουμε δηλαδή ένα περιβάλλον πιο φτωχικό και λαϊκό σε αντίθεση με μια αστική τάξη με πολυτελή τρόπο διαβίωσης. Όλο αυτό λειτουργεί καλά τόσο οπτικά, όσο και αφηγηματικά, καθώς έτσι προκύπτει μια συμπάθεια ή απομάκρυνση του κοινού ανάλογα και με την εμπειρία του».

Αξιοσημείωτη είναι και η ποιότητα της παραγωγής. «Πρόκειται για καλο-γυρισμένης σειρά-όχι φυσικά σε επίπεδο αξιακό- αλλά στο επίπεδο της φωτογραφίας, των λήψεων…», προσθέτει.

Οι μητέρες, τα “τερατώδη” μυστικά που κρύβουν και η σκοτεινή δύναμη της γυναικείας φύσης

Πρωταγωνίστρια της σειράς είναι ως γνωστών η μικρή Μελέκ (ή Τουρνά) την οποία υποδύεται η ταλαντούχα Μπερέν Γκιοκγιλντίζ που έχει χαρακτηριστεί και «παιδί-θαύμα». Στην πραγματικότητα, όμως, κεντρική θεματική είναι η ίδια η Μάνα. «Anne» άλλωστε σημαίνει μητέρα και το σλόγκαν της σειράς δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνείας: «Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ανθρώπων στο κόσμο. Οι γυναίκες, οι άντρες και οι ΜΑΝΕΣ!»

Τελικά, μήπως, είναι αυτό το «κλειδί» για να εξηγηθεί η επιτυχία της;

«Η σειρά θέτει ένα δυσεπίλυτο, αλλά εξαιρετικά διαχρονικό ζήτημα: Μέχρι πού μπορεί να φτάσει η αγάπη της μάνας και ποια θεωρείται τελικά μητέρα; Αυτή που παρέχει το ωράριο, αυτή που κυοφορεί, αυτή που γεννάει, αυτή που μεγαλώνει το παιδί ή αυτή που το φροντίζει;» απαντά η κ. Βώβου.

«Αυτό που έχει ενδιαφέρον από άποψη πολιτισμικών σπουδών είναι ότι στη σειρά υπάρχει ένα τρομερό μυστικό το οποίο συνδέεται με τη γυναικεία ταυτότητα και ειδικότερα με την ταυτότητα της μητέρας από την οποία και προκύπτει το ηθικό δίλημμα στα παραπάνω ερωτήματα. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα “τερατώδη” μυστικά συνδέονται με τις μητέρες κι όχι με τους πατέρες και τους άντρες. Η σκοτεινή δύναμη, δηλαδή, πάει με τη μητέρα και τη γυναικεία φύση, υπογραμμίζοντας μια βαθιά σεξιστική διάκριση. Ουσιαστικά, η σειρά βασίζεται σε αυτή τη ιστορικά θεμελιώδη διχοτομία στις κοινωνίες μας, στον άξονα γυναικείο – αντρικό, δηλαδή του μέχρι τι είναι ικανή να κάνει μια μάνα. Είναι ένα ζήτημα διαχρονικό που το βλέπουμε σε όλες τις ιστορικές περιόδους και σε όλες τις κοινωνίες».

Παρότι κεντρικό, το θέμα της μητέρας δεν μονοπωλεί τη σειρά. Σε τέτοια τηλεοπτικά προγράμματα δεν θα μπορούσε να απουσιάζει και το στοιχείο του έρωτα. Όπως μας εξηγεί η κ. Βώβου δεν έχουμε να κάνουμε απλώς με έρωτα, αλλά μάλλον με έναν «αδύνατο-ανεκπλήρωτο ερώτημα», ένα στοιχείο που παραδοσιακά συναντάμε σε πάμπολλα έργα, ανεξαρτήτως χώρας. «Αδύνατος έρωτας είτε λόγω ταξικού διαχωρισμού (φτωχός-πλούσιος), είτε λόγω εθνικού διαχωρισμού (Έλληνας-Τουρκάλα). Όλα αυτά είναι αφηγηματικά νήματα που μας αγγίζουν ανεξαρτήτως εποχής και κουλτούρας».

Η ταύτιση με τους ήρωες και η «εκδίκηση των αδύναμων»

Με ποιον τρόπο, όμως, η σειρά καταφέρνει να καθηλώσει τους θεατές; Υπάρχουν πρόσωπα με τα οποία μπορούν να ταυτιστούν;

«Στη θεωρία της Λογοτεχνίας o Νόρθροπ Φράι μιλάει για διαφορετικά επίπεδα ταύτισης με τους ήρωες. Υπάρχει ο υψηλός μιμητικός τρόπος όπου έχουμε τους χαρακτήρες που είναι πολύ όμορφοι, πολύ γενναίοι, πολύ δίκαιοι και στέκονται πάνω από εμάς. Από την άλλη, υπάρχει ο χαμηλός μιμητικός τρόπος όπου ο ήρωας έχει τα ίδια ελαττώματα και προτερήματα με εμάς. Είναι στα μέτρα μας και πολλές φορές εμείς μπορεί να είμαστε και καλύτεροι από αυτόν», υπογραμμίζει η κ. Βώβου και δεν χωρά αμφιβολία με τι έχουμε να κάνουμε στο «Anne».

Χαρακτηριστική η περίπτωση της πλούσιας, δυτικότροπης μητέρας η οποία παρουσιάζεται αδίστακτη! «Έχουμε, δηλαδή, και στοιχεία κάθαρσης, με την έννοια ότι όλοι οι άλλοι χαρακτήρες, οι λαϊκές μάζες, είναι “καλύτεροι” απ’ αυτή την πλούσια, ευκατάστατη μητέρα. Έχουμε την “εκδίκηση των αδύναμων”!» Το ίδιο συμβαίνει και με το φτωχό ζευγάρι των γονιών που όμως δεν φέρεται καλά. Έτσι και πάλι η σειρά επιφυλάσσει στον θεατή το αίσθημα ότι ο ίδιος είναι καλύτερος.

Το καθησυχαστικό μήνυμα τού «Anne»

Το «Anne» συνέχισε στο μονοπάτι που έχουν χαράξει εδώ και χρόνια οι τουρκικές σειρές, ως ιδιαίτερα κερδοφόρα εξαγώγιμα προϊόντα. Αυτό που εντυπωσιάζει είναι ότι η επιτυχία δεν περιορίζεται στις αραβικές χώρες, αλλά και στις δυτικές, ακόμη και στις ΗΠΑ. Μοιραία προκύπτει λοιπόν το ερώτημα, αν υπάρχει κάτι το οικείο στις τουρκικές σειρές για τους τηλεθεατές ανεξαρτήτως εθνικότητας και κουλτούρας.

«Αυτό που έχει το “Anne” και γενικότερα τα τουρκικά σήριαλ και εξηγούν την επιτυχία τους σε πολλές χώρες, είναι ότι προσφέρει κάποια σταθερά σημεία αναφοράς σε ό,τι έχει να κάνει με τις παραδοσιακές αξίες, μέσα σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο που όλα αλλάζουν και η τεχνολογία κυριαρχεί. Μέσα από τον αφηγηματικό κόσμο που πλέκουν τα τουρκικά σήριαλ, οι τηλεθεατές βρίσκουν κάποιες σταθερές. Ακόμη και αν η ζωή τους δεν είναι έτσι ακριβώς έτσι, καταφέρνουν να βρουν ορισμένα σημεία αναφοράς που τους θυμίζουν κάτι οικείο, κάτι γνώριμο.

Αντίστοιχα και στο “Anne”, το μήνυμα που προκύπτει είναι καθησυχαστικό: Παρά την τρέλα της εποχής και τους ραγδαίους ρυθμούς, υπάρχουν κάποιες παραδοσιακές αξίες που διατηρούνται», καταλήγει η κ. Βώβου.

Σχετικά άρθρα