Πάντα εξελισσόμαστε και αλλάζουμε με βάση την προσωπικότητα και τις εμπειρίες της ζωής μας. Ως εκ τούτου, είναι σημαντικό να αφιερώνουμε χρόνο για να κάνουμε μια αυτοανάλυση.

Η αυτοανάλυση μπορεί να μας βοηθήσει να προβληματιστούμε, ανάλογα με τη φάση στην οποία τυχαίνει να βρισκόμαστε σε κάθε χρονική στιγμή και να μας προετοιμάσει με τέτοιο τρόπο, ώστε να κάνουμε τις απαραίτητες αλλαγές που θα βελτιώσουν τη ζωή μας.

Η σημασία της αυτοανάλυσης

• Είναι μια συστηματική προσέγγιση που ακολουθεί κάθε άτομο για να αξιολογήσει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του σε σωματικό, πνευματικό και συναισθηματικό επίπεδο.
• Περιλαμβάνει μια μεγάλη ποικιλία μηχανισμών και τεχνικών για την κατανόηση της σκέψης και της συμπεριφοράς του ατόμου.
• Η αυτογνωσία είναι πολύ σημαντική πτυχή για την ανάπτυξη της ταυτότητας του ατόμου.
• Η διαδικασία περιλαμβάνει την κατανόηση του υποσυνείδητου και του συνειδητού νου του ατόμου.

Γιατί χρειάζεται η αυτοανάλυση;

Είναι γεγονός ότι έχουμε συνηθίσει να ζούμε βυθισμένοι στη φαντασία μας και αυτό που κάνουμε είναι είτε να προσπαθούμε να σκεφτούμε τι θα συμβεί στο μέλλον, είτε σκεφτόμαστε πράγματα που συνέβησαν στο παρελθόν.

Δεν ζούμε στο παρόν και πολύ συχνά χανόμαστε στα συναισθήματα!

Προκειμένου να μπορέσουμε να βγούμε από το μαύρο τούνελ και να δούμε μία σημαντική αλλαγή στη ζωή μας, θα πρέπει να κάνουμε μία αξιολόγηση του εαυτού μας.

Τα 5 βήματα για την αυτοανάλυση

Βήμα 1: Αξιολόγηση της αυτοεκτίμησής σας

Ανατρέξτε στις εμπειρίες της παιδικής σας ηλικίας:

Δεν είναι πάντα εύκολο να καταλάβετε ποιοι είστε και γιατί κάνετε τα πράγματα που κάνετε. Πολλά από αυτά που καθοδηγούν τη συμπεριφορά και την αυτοαντίληψη είναι αποτέλεσμα υποσυνείδητων στάσεων και πεποιθήσεων. Είναι σημαντικό να σκάψετε βαθιά για να καταλάβετε πώς πραγματικά βλέπετε τον εαυτό σας σε υποσυνείδητο επίπεδο. Ακολουθούν μερικές ερωτήσεις που ίσως θελήσετε να κάνετε στον εαυτό σας:

• Ως παιδί, ένιωθα ότι με άκουγαν ή μου ασκούσαν σκληρή κριτική;
• Μου μιλούσαν με σεβασμό ή με αγνοούσαν, με επέκριναν ή με κορόιδευαν;
• Έλαβα την κατάλληλη προσοχή και στοργή ή με παραμέλησαν;
• Κακοποιήθηκα σωματικά, λεκτικά ή σεξουαλικά;
• Αναγνωρίζονταν τα επιτεύγματά μου;
• Οι ελλείψεις και οι αποτυχίες μου ήταν αποδεκτές ή με έβριζαν;
• Ένιωθα ότι έπρεπε να είμαι πάντα τέλειος/-α;

Παρακολουθήστε τις διαθέσεις σας:

• Κρατήστε ένα ημερολόγιο μαζί σας για μια ολόκληρη ημέρα. Κάθε φορά που αισθάνεστε μια αλλαγή στη διάθεσή σας, γράψτε τι αισθάνεστε. Αυτό είναι το πρώτο βήμα για να εντοπίσετε τι σας λέει η εσωτερική σας φωνή.
• Η εσωτερική φωνή δεν είναι στην πραγματικότητα μια φωνή που ακούτε με τα αυτιά σας. Αντίθετα, είναι η συλλογή των σκέψεων που βιώνετε. Αυτές οι σκέψεις είναι συχνά τόσο βαθιά ενσωματωμένες στο υποσυνείδητο που μπορεί να μην τις αναγνωρίζετε καν όταν συμβαίνουν. Αντ’ αυτού, πιθανότατα θα βιώσετε απλώς μια αλλαγή στη διάθεση.
• Η εσωτερική σας φωνή είναι είτε επιβεβαιωτική, είτε αυτοκαταστροφική.
• Οι άνθρωποι με υγιή αυτοεκτίμηση συνήθως βιώνουν μια αποδεκτή και καθησυχαστική εσωτερική φωνή. Ωστόσο, οι άνθρωποι με χαμηλή αυτοεκτίμηση βιώνουν γενικά μια σκληρή, τιμωρητική και επικριτική εσωτερική φωνή.
• Η τήρηση ημερολογίου μπορεί να είναι δύσκολη για μερικούς ανθρώπους, ειδικά αν γράφετε για τραύματα του παρελθόντος που δεν έχετε επεξεργαστεί πλήρως. Αν διαπιστώσετε ότι σας αναστατώνει ή σας προκαλεί δυσκολία στο χειρισμό της καθημερινής ζωής για μια μέρα ή μια εβδομάδα μετά την απόπειρα να κρατήσετε αυτό το ημερολόγιο, μιλήστε με έναν σύμβουλο που μπορεί να σας βοηθήσει να καταγράφετε όλα όσα θέλετε με παραγωγικό τρόπο.

Γράψτε τις σκέψεις σας:

• Οι σκέψεις που κάνατε αμέσως πριν αλλάξει η διάθεσή σας είναι μια καλή αντανάκλαση της εσωτερικής σας φωνής. Ονομάζονται αυτόματες σκέψεις και γενικά αντανακλούν τον τρόπο με τον οποίο βλέπετε τον εαυτό σας, τους άλλους και τον κόσμο. Η καταγραφή αυτών των σκέψεων κατά τη διάρκεια της ημέρας θα σας βοηθήσει να δείτε αν προκύπτει κάποιο μοτίβο.
• Οι αυτόματες σκέψεις προέρχονται από το υποσυνείδητο, οπότε μερικές φορές είναι δύσκολο να τις εντοπίσετε. Μπορείτε να ξεκινήσετε ρωτώντας τον εαυτό σας «Τι με έκανε να νιώσω έτσι;». Στη συνέχεια σκάψτε βαθύτερα κάνοντας στον εαυτό σας διερευνητικές ερωτήσεις όπως «Τι σημαίνει αυτό για μένα;». «Γιατί αυτό με έκανε να νιώσω έτσι;».
• Οι πρώτες απαντήσεις είναι συχνά επιφανειακές. Συνεχίστε να ρωτάτε τον εαυτό σας «Τι άλλο υπάρχει;» μέχρι να είστε σε θέση να διερευνήσετε τις βαθύτερες αυτόματες σκέψεις.
• Για παράδειγμα, αν ένας συνάδελφος είπε κάτι που σας εξόργισε, μπορεί αρχικά να γράψετε: «Ο Μιχάλης είπε ότι αυτό που έκανα ήταν λάθος». «Αυτό με θύμωσε». «Προσπάθησε να με κάνει να φανώ ανίκανος/-η». Και αφού ρωτήσετε τον εαυτό σας αρκετές φορές «Τι άλλο;», μπορεί τελικά να εντοπίσετε μια σκέψη που δεν είχατε συνειδητοποιήσει ότι υπήρχε, όπως «Δεν είμαι τόσο καλός/-ή σε αυτό όσο όλοι οι άλλοι».

Αξιολογήστε τα μοτίβα της σκέψης σας:

Αφού καταγράψετε αρκετές αυτόματες σκέψεις, πιθανόν να δείτε ότι αρχίζει να διαφαίνεται ένα μοτίβο. Ρωτήστε τον εαυτό σας ποιο είναι το βασικό θέμα ανάμεσα στις σκέψεις σας. Είναι υγιείς και απελευθερωτικές ή είναι αρνητικές και αυτοκαταστροφικές; Τα συνήθη μοτίβα σκέψης που τείνουν να αναδύονται από αρνητικές αυτόματες σκέψεις περιλαμβάνουν:

• Η σκέψη «όλα ή τίποτα» εμφανίζεται όταν ένα άτομο πιστεύει ότι ένα λάθος βήμα καθιστά τον ίδιο ή την κατάσταση αποτυχημένη. Για παράδειγμα, αν κάνετε ένα λάθος στη δουλειά σας, μπορεί να σκεφτείτε ότι είστε αποτυχημένος/-η στη δουλειά σας.
• Ο αποκλεισμός του θετικού είναι όταν ένα άτομο εστιάζει μόνο σε όσα έχει κάνει λάθος και αγνοεί ή ξεχνά όλα τα καλά που έχει κάνει. Για παράδειγμα, ένα άτομο μπορεί να εστιάζει στο ότι έκανε λάθος σε ένα πρόβλημα σε ένα τεστ, ενώ έχει απαντήσει σωστά στις υπόλοιπες ερωτήσεις.
• Το βιαστικό συμπέρασμα είναι όταν ένα άτομο κάνει κρίνει τα πράγματα χωρίς να έχει όλα τα γεγονότα. Για παράδειγμα, αν δείτε τον καλύτερή σας φίλη να τρέχει προς μια κατεύθυνση μακριά από εσάς σε ένα πάρκινγκ, μπορεί να υποθέσετε ότι προσπαθεί να σας αποφύγει. Ωστόσο, μπορεί να έχει αργήσει για ένα ραντεβού και να μην σας έχει προσέξει.
• Η «ετικετοποίηση» συμβαίνει όταν ένα άτομο εφαρμόζει μια ετικέτα στον εαυτό του (ή σε κάποιον άλλον) αντί να αναγνωρίσει την πράξη ή τη συμπεριφορά. Για παράδειγμα, αντί να σκεφτείτε: «Θα μπορούσα να το είχα χειριστεί διαφορετικά», μπορεί να σκεφτείτε: «Είμαι κακός άνθρωπος».

Βήμα 2: Κατανοώντας τον τύπο προσωπικότητάς σας

• Πρώτον, πρέπει να κρίνετε τη στάση και τη συμπεριφορά σας.
• Θα πρέπει να είστε σε θέση να γνωρίζετε τα θετικά και τα αρνητικά σας συναισθήματα.
• Θα πρέπει να γνωρίζετε τι είδους άνθρωπος είστε, δηλαδή αν είστε εξωστρεφής ή εσωστρεφής, ανοιχτός σε εμπειρίες, προσαρμοστικός ή όχι, κ.λπ.
• Προσπαθείτε πάντα να εργάζεστε έξω από τη ζώνη άνεσής σας.

Βήμα 3: Καταγράψτε όλα όσα έχετε καταφέρει μέχρι τώρα

Προσπαθήστε να απαριθμήσετε όλα τα σπουδαία πράγματα που έχετε κάνει (π.χ. στη δουλειά σας):

• Ο κύριος στόχος αυτού του είδους αυτοανάλυσης είναι να αναδείξετε τα επιτεύγματά σας. Σκεφτείτε όλα στα οποία εργαστήκατε, τα επιπλέον καθήκοντα που σας ανατέθηκαν και όλους τους τρόπους με τους οποίους προσφέρατε αξία στη δουλειά σας. Όποτε είναι δυνατόν, χρησιμοποιήστε συγκεκριμένα παραδείγματα κατά τη διάρκεια της αυτοαξιολόγησής σας.
• Κάντε στον εαυτό σας ερωτήσεις που θα σας βοηθήσουν στην αυτοκριτική σας. Για παράδειγμα, θα μπορούσατε να αναρωτηθείτε «Πέτυχα το σκοπό που έπρεπε στην εταιρεία μου;» ή «Με ποιους τρόπους ανέλαβα ηγετικό ρόλο και τα κατάφερα;».

Εν ολίγοις, μπορείτε να κάνετε το εξής:

• Περιγράψτε εν συντομία μια κατάσταση κατά την οποία νιώσατε πολύ υπερήφανοι για την απόδοσή σας στην εργασία.
• Περιγράψτε το ερώτημα που υπήρχε σχετικά με την κατάσταση αυτή. Τι ήταν αυτό που έπρεπε να κάνετε;
• Περιγράψτε τον τρόπο με τον οποίο το αντιμετωπίσατε προκειμένου να ολοκληρώσετε το έργο.
• Επισημάνετε τα αποτελέσματα που προέκυψαν μέσω της ενέργειάς σας.

Γράψτε τους τομείς στους οποίους θα θέλατε να βελτιωθείτε:

Μπορεί να είναι δελεαστικό να επικεντρωθείτε μόνο στα επιτεύγματά σας, αλλά είναι πολύ σημαντικό να είστε αντικειμενικοί κατά την αυτοανάλυσή σας. Σκεφτείτε τους τομείς στους οποίους θα μπορούσατε να είστε λίγο πιο αποτελεσματικοί ή τις στιγμές που δεν πετύχατε τον στόχο σας.

Φτιάξτε έναν κατάλογο με 5-6 στόχους που θα θέλατε να πετύχετε το επόμενο έτος

Αυτό το μέρος της αυτοανάλυσής σας θα λειτουργεί σαν το σχέδιο δράσης σας και θα πρέπει να εστιάζει σε πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε την απόδοσή σας στους τομείς που σας ενδιαφέρει.

Βήμα 4: Μέτρηση των επιπέδων άγχους σας

Αφιερώστε ένα λεπτό για να σκεφτείτε και να σημειώσετε όλες τις αλλαγές που μπορεί να έχετε βιώσει τους τελευταίους έξι μήνες και οι οποίες μπορεί να σας προκαλούν άγχος.

Ακολουθούν μερικές ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε στον εαυτό σας για να διαπιστώσετε τι μπορεί να συμβάλλει στα επίπεδα του στρες σας:

• Ποιες αξίες θεωρείτε πολύ σημαντικές; Την καλοσύνη; Την ειλικρίνεια; Την επιτυχία; Οικογενειακός χρόνος;
• Η συμπεριφορά σας έρχεται σε σύγκρουση με αυτές τις αξίες; Για παράδειγμα, ας πούμε ότι εκτιμάτε το να περνάτε χρόνο με την οικογένειά σας. Περνάτε αρκετό χρόνο με την οικογένειά σας ή σας εμποδίζουν άλλα πράγματα να το κάνετε;
• Η δουλειά σας, οι σχέσεις σας, οι φιλίες σας ή άλλοι τομείς της ζωής σας έρχονται σε σύγκρουση με αυτές τις αξίες; Για παράδειγμα, σας εμποδίζει η δουλειά σας να περνάτε χρόνο με την οικογένειά σας;

Σκεφτείτε, λοιπόν, πώς μπορείτε να μειώσετε το επίπεδο άγχους σας στους τομείς που σας ενδιαφέρει. Δημιουργήστε έναν κατάλογο με τα πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βελτιώσετε τη συνολική εμπειρία της ζωής σας. Εξάλλου, ο στόχος μιας αυτοανάλυσης είναι να χρησιμοποιήσετε τον προβληματισμό σας ως αφορμή για να βοηθήσετε τον εαυτό σας να αντιμετωπίσει τις δύσκολες καταστάσεις.

Βήμα 5: Αναζήτηση βοήθειας από άλλους

Συμβουλευτείτε έναν σύμβουλο ή κάποιον θεραπευτή

• Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η θεραπεία είναι μόνο για όταν έχετε προβλήματα που φαίνονται ανυπέρβλητα. Ωστόσο, αυτό απέχει πολύ από την αλήθεια. Ένας σύμβουλος ή θεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει με την αυτοανάλυσή σας, επειδή είναι ένα εκπαιδευμένο, αμερόληπτο άτομο που κατανοεί τις κοινές παγίδες σκέψης στις οποίες μπορεί να πέσει ο άνθρωπος.
• Οι άνθρωποι πηγαίνουν σε θεραπεία για διάφορους λόγους, από τραύματα του παρελθόντος μέχρι την επιθυμία να μάθουν να αντιμετωπίζουν την καθημερινή ζωή. Δεν υπάρχει κανένας «κακός» λόγος για να ζητήσετε συμβουλευτική και είναι δείγμα δύναμης και αυτοφροντίδας να ζητάτε βοήθεια όταν θα μπορούσατε να επωφεληθείτε από αυτήν.
• Ένας θεραπευτής παρέχει επίσης έναν ασφαλή, φιλόξενο χώρο για να εξερευνήσετε τις σκέψεις και τα συναισθήματά σας. Δεν θα σας κρίνει ή δεν θα σας κάνει να νιώσετε ανόητοι.

Αναζητήστε έναν ειδικό σε θέματα τραύματος εάν είχατε τραύματα στο παρελθόν

Αν κατά τη διάρκεια της αυτοανάλυσής σας συνειδητοποιήσετε ότι είχατε τραυματικές εμπειρίες που πρέπει να αντιμετωπίσετε, ένας θεραπευτής που ειδικεύεται στο τραύμα μπορεί να σας βοηθήσει.

Μπορεί να χρειαστεί χρόνος και προσπάθεια για να επεξεργαστείτε τα τραύματα του παρελθόντος και να τα επεξεργαστείτε, αλλά ένας εκπαιδευμένος ειδικός μπορεί να σας βοηθήσει σε αυτή τη διαδικασία.

Υπάρχουν είδη θεραπείας όπως η θεραπεία έκθεσης, όπου μαθαίνετε να ξεπερνάτε το τραύμα μιλώντας επανειλημμένα γι’ αυτό, και η θεραπεία απευαισθητοποίησης και επανεπεξεργασίας με κίνηση των ματιών (EMDR), όπου εστιάζετε σε σωματικά ερεθίσματα καθώς σκέφτεστε ή μιλάτε για τις τραυματικές σας αναμνήσεις.

Βρείτε κάποιον με τον οποίο αισθάνεστε άνετα

Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να βρείτε έναν θεραπευτή. Μπορείτε να αναζητήσετε στο διαδίκτυο, να ζητήσετε από το γιατρό ή τους φίλους σας να σας παραπέμψουν ή να καλέσετε διάφορους παρόχους ή κλινικές.

Το κλειδί για μια επιτυχημένη θεραπεία είναι να συνειδητοποιήσετε ότι πρόκειται για μια σχέση και θα πρέπει να αισθάνεστε άνετα με τον άνθρωπο που έχετε επιλέξει. Αυτό δεν σημαίνει ότι θα αισθάνεστε πάντα άνετα με όσα συζητάτε, αλλά θα πρέπει να αισθάνεστε ότι ο θεραπευτής σας είναι εκεί για να σας υποστηρίξει. Αν μετά από αρκετές συνεδρίες δεν «δένεστε» με τον θεραπευτή σας, μπορείτε να δοκιμάσετε άλλον.