H μοναξιά είναι στην πραγματικότητα μια κατάσταση του νου, που κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται άδειοι, μόνοι και ανεπιθύμητοι. Οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά συχνά αποζητούν την ανθρώπινη επαφή, αλλά η ψυχική τους κατάσταση καθιστά πιο δύσκολο να δημιουργήσουν δεσμούς με άλλους.

Σύμφωνα με μελέτες, ο κίνδυνος πρόωρου θανάτου λόγω μοναξιάς αυξάνεται κατά 26%, καθώς και κατά 29%, λόγω κοινωνικής απομόνωσης. Επιπλέον, η έλλειψη κοινωνικής σύνδεσης μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άγχους, κατάθλιψης, εγκεφαλικού επεισοδίου, καρδιακών παθήσεων και άνοιας.

Ορισμός της μοναξιάς

Η μοναξιά είναι ένα καθολικό ανθρώπινο συναίσθημα που είναι τόσο πολύπλοκο όσο και μοναδικό για κάθε άτομο. Επειδή δεν έχει ενιαία κοινή αιτία, η πρόληψη και η θεραπεία αυτής της δυνητικά επιζήμιας κατάστασης του μυαλού μπορεί να διαφέρει δραματικά από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Για παράδειγμα, ένα μοναχικό παιδί που πασχίζει να κάνει φίλους στο σχολείο έχει διαφορετικές ανάγκες από έναν μοναχικό ηλικιωμένο ενήλικα του οποίου ο σύζυγος πέθανε πρόσφατα.
Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η μοναξιά συνδέεται με την κοινωνική απομόνωση, τις φτωχές κοινωνικές δεξιότητες, την εσωστρέφεια και την κατάθλιψη.

Η μοναξιά, σύμφωνα με πολλούς ειδικούς, δεν έχει απαραίτητα να κάνει με το να είσαι μόνος. Αντίθετα, μπορεί κάποιος να περιβάλλεται από πολλούς ανθρώπους και να νιώθει μόνος.

Για παράδειγμα, ένας πρωτοετής φοιτητής μπορεί να αισθάνεται μοναξιά παρά το γεγονός ότι περιβάλλεται από συγκάτοικους και άλλους συμφοιτητές. Ένας στρατιώτης που ξεκινά τη στρατιωτική του καριέρα μπορεί να αισθάνεται μοναξιά μετά την αποστολή του σε μια ξένη χώρα, παρά το γεγονός ότι περιβάλλεται συνεχώς από άλλα μέλη του στρατεύματος.

Πώς εκδηλώνεται η μοναξιά;

Η μοναξιά εκδηλώνεται με διαφορετικό τρόπο σε διαφορετικούς ανθρώπους και ανάλογα με τη διάρκεια και τη σοβαρότητα της δυσφορίας που βιώνουν. Παρακάτω παρατίθενται ορισμένοι από τους συνήθεις τρόπους με τους οποίους εκδηλώνεται η μοναξιά:

Συναισθήματα – Η μοναξιά προκαλεί οδυνηρά και αρνητικά συναισθήματα. Οι λέξεις που χρησιμοποιούν οι άνθρωποι για να περιγράψουν τη μοναξιά τους περιλαμβάνουν:

• φόβος
• θλίψη
• κενό
• εγκατάλειψη
• απώλεια
• αδυναμία
• μη κατανόηση από τους άλλους

Ψυχολογικές επιπτώσεις – Η μοναξιά είναι μια συναισθηματική αντίδραση και επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε.

Η μοναξιά μπορεί να μας κάνει να προβλέπουμε και να ερμηνεύουμε τις κοινωνικές μας εμπειρίες με έναν πιο αρνητικό τρόπο. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι είμαστε πιο ανήσυχοι ή φοβισμένοι απέναντι σε κοινωνικές καταστάσεις ή αντιλαμβανόμαστε πολύ εύκολα την απόρριψη μέσα στην κοινωνία.

Η μοναξιά μπορεί να επιδεινωθεί αν βλέπουμε την αιτία της μοναξιάς μας ως κάτι που δεν πρόκειται να αλλάξει, δηλαδή λες και είναι σαν να είναι μια μόνιμη κατάσταση στη ζωή μας.

Οι ψυχολογικοί παράγοντες συνδέονται στενά με τους κοινωνικούς και συμπεριφορικούς παράγοντες.

Κοινωνικές και συμπεριφορικές επιπτώσεις – Η κατανόηση των συναισθημάτων και των σκέψεων που σχετίζονται με τη μοναξιά είναι σημαντική, διότι επηρεάζουν τη συμπεριφορά. Η μοναξιά μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια αυτοπεποίθησης και να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούμε μεταξύ μας.

Οι άνθρωποι μπορεί να αποφεύγουν τις κοινωνικές καταστάσεις και να αποσύρονται. Μία τέτοια συμπεριφορά μπορεί να προκαλέσει ένα ντόμινο αρνητικών σκέψεων και απόγνωσης, που οδηγεί σε πιο έντονα συναισθήματα μοναξιάς, οδηγώντας σε πιο παρατεταμένες περιόδους απομόνωσης.

Επιπτώσεις στην υγεία – Η χρόνια μοναξιά συνδέεται με κινδύνους για την υγεία και την πρόωρη θνησιμότητα.

Η μοναξιά είναι ένα μεγαλύτερο πρόβλημα από μια απλή συναισθηματική εμπειρία. Υπάρχουν ολοένα και περισσότερες ενδείξεις ότι η χρόνια μοναξιά και η κοινωνική απομόνωση είναι επιβλαβείς τόσο για τη σωματική όσο και για την ψυχική υγεία.

• Η μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο υψηλής αρτηριακής πίεσης και συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο στεφανιαίας νόσου και εγκεφαλικού επεισοδίου.
• Η μοναξιά συνδέεται με μεγαλύτερο κίνδυνο αδράνειας, καπνίσματος και επικίνδυνης συμπεριφοράς.
• Αν και η μοναξιά δεν αποτελεί από μόνη της ζήτημα ψυχικής υγείας, τα προβλήματα ψυχικής υγείας, ιδίως η κατάθλιψη και το κοινωνικό άγχος, μπορούν να προκαλέσουν μοναξιά. Αντίστροφα, η μοναξιά μπορεί να προκαλέσει προβλήματα ψυχικής υγείας.
• Υπάρχει μια παρόμοια αμφίδρομη σχέση με την άνοια, όπου η μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο γνωστικής έκπτωσης και άνοιας και η άνοια μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους να βυθιστούν στη μοναξιά.
• Η μοναξιά αυξάνει τον κίνδυνο χαμηλής αυτοεκτίμησης, αναφέρει προβλήματα ύπνου, αυξημένη αντίδραση στο στρες.
• Η μοναξιά και η χαμηλή κοινωνική αλληλεπίδραση προβλέπουν την αυτοκτονία σε μεγαλύτερη ηλικία.

Μοναξιά VS Mοναχικότητα

Ενώ οι έρευνες δείχνουν σαφώς ότι η μοναξιά και η μοναχικότητα είναι κακές για την ψυχική και τη σωματική υγεία, το να είσαι μόνος δεν είναι το ίδιο με το να νιώθεις μοναχικός τύπος.

Στην πραγματικότητα, η μοναχικότητα έχει μια σειρά από σημαντικά οφέλη για την ψυχική υγεία, μεταξύ των οποίων το να επιτρέπει στους ανθρώπους να εστιάζουν καλύτερα στον εαυτό τους και να επαναφορτίζονται.

Η μοναξιά χαρακτηρίζεται από αισθήματα απομόνωσης παρά την επιθυμία του ατόμου να έχεις κοινωνικές σχέσεις. Συχνά, μάλιστα, γίνεται αντιληπτή από το άτομο ως ακούσιος διαχωρισμός, απόρριψη ή εγκατάλειψη από άλλους ανθρώπους.

Η μοναχικότητα, από την άλλη πλευρά, είναι εθελοντική. Οι άνθρωποι που απολαμβάνουν να περνούν χρόνο μόνοι τους συνεχίζουν να διατηρούν θετικές κοινωνικές σχέσεις στις οποίες μπορούν να επιστρέφουν όταν αποζητούν σύνδεση. Εξακολουθούν να περνούν χρόνο με άλλους, αλλά αυτές οι αλληλεπιδράσεις εξισορροπούνται με περιόδους κατά τις οποίες θέλουν να μένουν μόνοι.

Αιτίες της μοναξιάς

Στους παράγοντες που συμβάλλουν στη μοναξιά περιλαμβάνονται μεταβλητές της κατάστασης, όπως η φυσική απομόνωση, η μετακόμιση σε νέα τοποθεσία και το διαζύγιο. Ο θάνατος κάποιου σημαντικού προσώπου στη ζωή ενός ατόμου μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αισθήματα μοναξιάς.

Επιπλέον, μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα μιας ψυχολογικής διαταραχής, όπως η κατάθλιψη. Η κατάθλιψη συχνά προκαλεί στους ανθρώπους κοινωνική απόσυρση, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η μοναξιά μπορεί να είναι ένας παράγοντας που συμβάλλει στα συμπτώματα της κατάθλιψης.

Η μοναξιά μπορεί επίσης να αποδοθεί σε εσωτερικούς παράγοντες, όπως η χαμηλή αυτοεκτίμηση. Οι άνθρωποι που δεν έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους συχνά πιστεύουν ότι δεν αξίζουν την προσοχή ή την εκτίμηση των άλλων ανθρώπων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση και χρόνια μοναξιά.

Παράγοντες της προσωπικότητας μπορεί επίσης να παίζουν κάποιο ρόλο. Οι εσωστρεφείς, για παράδειγμα, μπορεί να είναι λιγότερο πιθανό να δημιουργούν και να αναζητούν κοινωνικές σχέσεις, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στο αίσθημα απομόνωσης και μοναξιάς.

Κίνδυνοι για την υγεία που σχετίζονται με τη μοναξιά

Η μοναξιά έχει ένα ευρύ φάσμα αρνητικών επιπτώσεων τόσο στη σωματική όσο και στην ψυχική υγεία, συμπεριλαμβανομένων:

• Κατάχρηση αλκοόλ και ναρκωτικών
• Τροποποιημένη εγκεφαλική λειτουργία
• Εξέλιξη της νόσου Αλτσχάιμερ
• Αντικοινωνική συμπεριφορά
• Καρδιαγγειακή νόσο και εγκεφαλικό επεισόδιο
• Μειωμένη μνήμη και μάθηση
• Κατάθλιψη και αυτοκτονία
• Αυξημένα επίπεδα στρες
• Κακή λήψη αποφάσεων

Ακόμη η μοναξιά επηρεάζει:

• την άσκηση
• τη διατροφή (περισσότερο λιπαρή)
• τον ύπνο (λιγότερο αποδοτικός, μεγαλύτερη ημερήσια κόπωση)
• τη ρύθμιση των κυτταρικών διεργασιών, που προδιαθέτει την πρόωρη γήρανση

Συμβουλές για την πρόληψη και την αντιμετώπιση της μοναξιάς

Η μοναξιά μπορεί να ξεπεραστεί!

Απαιτείται όμως μια συνειδητή προσπάθεια για να γίνει μια αλλαγή. Μακροπρόθεσμα, η πραγματοποίηση μιας αλλαγής μπορεί να σας κάνει πιο ευτυχισμένους, πιο υγιείς και να σας επιτρέψει να επηρεάσετε τους άλλους γύρω σας με θετικό τρόπο.

Ακολουθούν ορισμένοι τρόποι για να αποτρέψετε τη μοναξιά:

• Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να προσφέρετε εθελοντική εργασία ή άλλη δραστηριότητα που σας ευχαριστεί. Αυτές οι καταστάσεις προσφέρουν εξαιρετικές ευκαιρίες για να γνωρίσετε ανθρώπους και να καλλιεργήσετε νέες φιλίες και κοινωνικές αλληλεπιδράσεις.
• Αντί να σας καταβάλουν οι έντονες αρνητικές σκέψεις, δοκιμάστε να σκέφτεστε το καλύτερο για εσάς. Οι μοναχικοί άνθρωποι συχνά περιμένουν την απόρριψη, γι’ αυτό, αντ’ αυτού, προσπαθήστε να εστιάσετε σε θετικές σκέψεις και συμπεριφορές στις κοινωνικές σας σχέσεις.
• Επικεντρωθείτε στην ανάπτυξη ποιοτικών σχέσεων. Αναζητήστε ανθρώπους που μοιράζονται παρόμοιες στάσεις, ενδιαφέροντα και αξίες με εσάς.
• Αναγνωρίστε ότι η μοναξιά είναι ένα σημάδι που σας λέει ότι κάτι πρέπει να αλλάξει. Μην περιμένετε να αλλάξουν τα πράγματα από τη μια μέρα στην άλλη, αλλά μπορείτε να αρχίσετε να παίρνετε μέτρα που θα σας βοηθήσουν να ανακουφιστείτε από το αίσθημα της μοναξιάς και να δημιουργήσετε συνδέσεις που υποστηρίζουν την ευημερία σας.
• Κατανοήστε τις επιπτώσεις της μοναξιάς στη ζωή σας. Η μοναξιά έχει σωματικές και ψυχικές επιπτώσεις. Αν αναγνωρίζετε κάποια από αυτά τα συμπτώματα που επηρεάζουν το πώς αισθάνεστε, κάντε μια συνειδητή προσπάθεια να τα καταπολεμήσετε.
• Γίνετε μέλος μιας ομάδας ή ξεκινήστε τη δική σας. Για παράδειγμα, μπορείτε να προσπαθήσετε να δημιουργήσετε μια ομάδα Meetup, όπου άνθρωποι από την περιοχή σας με παρόμοια ενδιαφέροντα μπορούν να συναντηθούν. Μπορείτε επίσης να εξετάσετε το ενδεχόμενο να γίνετε μέλος μιας λέσχης βιβλίου ή να παρακολουθήσετε ένα ομαδικό μάθημα γυμναστικής.
• Ενισχύστε μια ήδη υπάρχουσα σχέση. Η δημιουργία νέων συνδέσεων είναι σημαντική, αλλά η βελτίωση των υφιστάμενων σχέσεών σας μπορεί επίσης να είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να καταπολεμήσετε τη μοναξιά. Δοκιμάστε να καλέσετε έναν φίλο ή ένα μέλος της οικογένειας με το οποίο έχετε μιλήσει εδώ και καιρό.
• Μιλήστε σε κάποιον που μπορείτε να εμπιστευτείτε. Το να απευθυνθείτε σε κάποιον άνθρωπο της ζωής σας για να μιλήσετε για όσα αισθάνεστε είναι κάτι πολύ σημαντικό. Αυτό μπορεί να είναι κάποιος γνωστός σας, ή ένα μέλος της οικογένειας, αλλά μπορείτε επίσης να σκεφτείτε να μιλήσετε στο γιατρό σας ή σε έναν θεραπευτή. Η διαδικτυακή θεραπεία μπορεί να είναι μια πολύ καλή επιλογή επειδή σας επιτρέπει να επικοινωνείτε με έναν θεραπευτή όποτε σας βολεύει.

Η μοναξιά μπορεί να αφήσει τους ανθρώπους να αισθάνονται απομονωμένοι και αποκομμένοι από τους άλλους. Είναι μια σύνθετη ψυχική κατάσταση που μπορεί να προκληθεί από αλλαγές στη ζωή, καταστάσεις ψυχικής υγείας, κακή αυτοεκτίμηση και ορισμένα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. Η μοναξιά μπορεί επίσης να έχει σοβαρές συνέπειες για την υγεία, όπως μειωμένη ψυχική ευεξία και σωματικά προβλήματα.

Είναι σημαντικό να είστε σε θέση να αναγνωρίζετε τα σημάδια που δείχνουν ότι αισθάνεστε μοναξιά. Είναι επίσης σημαντικό να θυμάστε ότι το να είστε μόνοι δεν είναι το ίδιο με το να είστε μοναχικοί.

Εάν η μοναξιά επηρεάζει την ευημερία σας, υπάρχουν πράγματα που μπορείτε να κάνετε και που μπορούν να σας βοηθήσουν να δημιουργήσετε νέες σχέσεις και να βρείτε την κοινωνική υποστήριξη που χρειάζεστε. Εργαστείτε για να δημιουργήσετε νέες συνδέσεις με τους ανθρώπους γύρω σας και αφιερώστε λίγο χρόνο για να μιλήσετε με τους ανθρώπους της ζωής σας. Εάν εξακολουθείτε να το παλεύετε και να μην αισθάνεστε καλά, εξετάστε το ενδεχόμενο της θεραπείας.

Ό,τι κι αν επιλέξετε να κάνετε, απλά να θυμάστε ότι πάντα υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να σας βοηθήσουν!