Η αναδοχή παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια έχει γίνει το θέμα των ημερών, προκαλώντας έντονες συζητήσεις και αντιπαραθέσεις ακόμη και στο ανώτερο πολιτικό επίπεδο.

Το νομοσχέδιο που δίνει αυτό το δικαίωμα στα ομόφυλα ζευγάρια πέρασε από την αρμόδια επιτροπή της Βουλής και μένει πλέον να τεθεί προς συζήτηση και ψήφιση στην Ολομέλεια.

Η κόντρα έχει ήδη φουντώσει για τα καλά, καθώς πολλά εκ των κοινοβουλευτικών κομμάτων έχουν εκφράσει ανοιχτά τις διαφωνίες τους (ΝΔ, ΑΝΕΛ, Ένωση Κεντρώων, ΚΚΕ, Χρυσή Αυγή), ενώ και στο εσωτερικό των υπόλοιπων κομμάτων επικρατεί αναταραχή με μερίδα των βουλευτών να αντιδρά στην προωθούμενη μεταρρύθμιση. Τουλάχιστον 10 βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ έχουν εκφράσει ανοιχτά τις διαφωνίες τους, μεταξύ των οποίων και η βουλευτής Α’ Πειραιά Γεωργία Γεννιά που ζητά να αλλάξει το νομοσχέδιο γιατί «η κοινωνία δεν είναι έτοιμη». Διαφοροποίηση από την επίσημη γραμμή είχαμε και στη ΝΔ, με την Ντόρα Μπακογιάννη να δηλώνει ότι θα υπερψηφίσει.

Ακόμη εντονότερος είναι όμως ο «εμφύλιος» στο Κίνημα Αλλαγής. Το Ποτάμι εμφανίζεται έτοιμο να υπερψηφίσει, κάτι που πιστοποιεί και η απολύτως υποστηρικτική στάση του Σταύρου Θεοδωράκη όπως εκφράστηκε με σχετική ανάρτηση στο Facebook. Η στάση αυτή έχει προκαλέσει δυσφορία σε στελέχη της Δημοκρατικής Συμπαράταξης που θεωρούν ότι δεν πρέπει να ψηφίζουν κυβερνητικές πρωτοβουλίες εφόσον δεν τις στηρίζουν οι ΑΝ.ΕΛ. Με την τακτική διαφώνησε βέβαια ο Ευάγγελος Βενιζέλος ο οποίος μιλώντας στη Βουλή τάχθηκε υπέρ της επίμαχης ρύθμισης λέγοντας πως υπάρχει σχετική ευρωπαϊκή νομολογία. Ακολούθησε πρωτοφανής κόντρα με το έτερο στέλεχος της Δημοκρατικής Συμπαράταξης, Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλου, ο οποίος έγραψε στο Twitter:

«Τώρα που ο Ευάγγελος Βενιζέλος ανακοίνωσε ότι θα ψηφίσει το νομοσχέδιο για την αναδοχή, περιμένω «ύμνους» των Συριζαίων! Το χειρότερο όμως είναι Κυριακή να «χτίζεις» στην Καθημερινή και Πέμπτη να «γκρεμίζεις» στη Βουλή! Η επιστημονική σου άποψη να αναιρεί την πολιτική σου θέση!»

Ο κ. Βενιζέλος αντέδρασε με εντονότατο τρόπο ξεκαθαρίζοντας ότι «δεν δέχεται μαθήματα αντιπολιτευτικής συνέπειας». Διεμήνυσε, μάλιστα, ότι «κανείς δεν έχει το πολιτικό και ηθικό δικαίωμα να χρησιμοποιεί ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων με κριτήρια στιγμιαίου τακτικισμού».

Οι διαφωνίες

Πέραν όμως της πολιτικής διαφωνίας στη Δημ. Συμπαράταξη, ενστάσεις επί της ουσίας προβάλλουν πολλά κόμματα. Αρχικά, ο εισηγητής των ΑΝΕΛ Γιώργος Λαζαρίδης δήλωσε χαρακτηριστικά: «Ζητούμε ενίσχυση των διαδικασιών κυρίως για τις μικρές ηλικίες. Η θέση μας έρχεται σε πλήρη αντίθεση με κάθε μορφή ανάθεσης από ομόφυλα ζευγάρια. Είμαστε αντίθετοι γιατί είναι ένα ακόμα βήμα και για την υιοθεσία. Δεν συμφωνούμε ούτε εμείς ούτε και η κοινωνία. Είμαστε ένας λαός με ηθικές και αξίες. Όπως και με το σύμφωνο συμβίωσης ήμασταν αντίθετοι. Είναι σεβαστές όλες οι απόψεις, εμείς όμως διατυπώσαμε την αντίθεση μας να γίνουν ανάδοχοι γονείς».

Από την άλλη, το ΚΚΕ έχει μιλήσει για διαταραχή της «ομαλής κοινωνικής ανάπτυξης των παιδιών», ενώ η ΝΔ έχει επισημάνει ότι η αναδοχή παιδιών από ΛΟΑΤ «θα λειτουργούσε εις βάρος των παιδιών λόγω του παράγωγου στίγματος». Τέλος, απολύτως ενδεικτική για τη στάση της Χρυσής Αυγής, ήταν η τοποθέτηση του βουλευτή του κόμματος Παναγιώτη Ηλιόπουλου στη Βουλή, που προκάλεσε αντιδράσεις: Απευθυνόμενος στην κ. Μπακογιάννη, είπε «Θα θέλατε τα παιδιά σας να κάνουν σύμφωνο με ομόφυλο και τα παιδιά να μεγαλώσουν έτσι;» και συνέχισε μιλώντας για «βίτσιο» κάποιων ανθρώπων που θέλουν «να πάρουν παιδί αντί κατοικίδιο»!

Τι είναι η αναδοχή παιδιού;

Η αναδοχή παιδιού είναι μια μορφή παιδικής προστασίας αναγνωρισμένη από το κράτος. Η αναδοχή δεν είναι υιοθεσία. Το παιδί δεν ανήκει νομικά στους ανάδοχους γονείς, χωρίς να αποκλείεται η υιοθεσία του από αυτούς ως εξέλιξη της σχέσης τους ή η μετέπειτα ανάληψη της επιμέλειας του παιδιού από αυτούς. Όπως αναφέρει το Κέντρο Βρεφών «Η ΜΗΤΕΡΑ», αναδοχή είναι:

• να αναλάβετε στην οικογένεια σας τη φροντίδα και ανατροφή ενός παιδιού που οι γονείς του δεν μπορούν να το φροντίσουν.
• να προσφέρετε την αγκαλιά σας, την αγάπη σας, την ασφάλεια και τη σταθερότητα της οικογένεια σας σε ένα παιδί που το έχει στερηθεί.
• να έχετε κατανόηση και να βοηθήσετε ένα παιδί στα προβλήματα και τις δυσκολίες του για να εξελιχθεί σε ένα υγιές συναισθηματικά και κοινωνικά άτομο.
• να εξηγήσετε στο παιδί τους λόγους που δε ζει με τους φυσικούς του γονείς, να το στηρίξετε συναισθηματικά και να το βοηθήσετε να αναπτύξει υγιή και ολοκληρωμένη ταυτότητα.
• να διευκολύνετε την επικοινωνία του παιδιού με τη φυσική του οικογένεια.

Οι αλλαγές που φέρνει το νομοσχέδιο

Αλλαγές στη διαδικασία της αναδοχής φέρνει τώρα το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, με τα «μέτρα για την ενίσχυση του θεσμού της αναδοχής και υιοθεσίας». Το άρθρο που έχει προκαλέσει συζήτηση και αντιδράσεις είναι το άρθρο 8 που δίνει το δικαίωμα αναδοχής σε ομόφυλα ζευγάρια που έχουν συνάψει σύμφωνο συμβίωσης.

Μετά τη σχετική συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής, η αρμόδια αναπλ. υπουργός Εργασίας Θεανώ Φωτίου προχώρησε σε βελτιωτικές αλλαγές σε ορισμένες διατάξεις του νομοσχεδίου. Σύμφωνα με αυτές:

• Αποσαφηνίστηκε στο άρθρο 8 ότι, μεταξύ περισσοτέρων κατάλληλων αναδόχων, η επιλογή γίνεται με βάση το συμφέρον του παιδιού και με ειδική αναφορά στη διεθνή σύμβαση για τα δικαιώματα του.
• Επίσης, στο άρθρο 6, λαμβάνεται υπόψη η άποψη του παιδιού και γίνεται ειδική μνεία στη γνώμη του ανηλίκου.
• Δικαιούνται οι ανάδοχοι γονείς τις ίδιες άδειες για τη φροντίδα του ανηλίκου, με αυτές που έχουν και οι φυσικοί γονείς.
• Ενισχύεται η εποπτεία και ο έλεγχος μετά την αναδοχή και προσδιορίζεται ότι θα γίνεται τουλάχιστο μία φορά το μήνα αλλά και έκτακτα.
• Στο άρθρο 3 προστίθεται ότι αποκλείονται από την αναδοχή όσοι έχουν διαπράξει το αδίκημα της ληστείας.

Ποια η άποψη των ειδικών για την αναδοχή παιδιών από ομόφυλα ζευγάρια;

Για το θέμα της αναδοχής από ομόφυλα ζευγάρια τοποθετήθηκαν 55 ψυχολόγοι από Πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού οι οποίοι δίνοντας και σχετική βιβλιογραφία υποστήριξαν ότι «δεν έχει μετρήσιμες επιπτώσεις στην ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, στην ψυχική υγεία των παιδιών ή στην κοινωνική τους προσαρμογή». Παράλληλα, απέκρουσαν τον ισχυρισμό ότι τα παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων δεν αναπτύσσονται το ίδιο καλά σε σχέση με τα παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων, καθώς και ότι από τους γονείς επηρεάζεται η ταυτότητας φύλου του παιδιού.

Αναλυτικά η τοποθέτησή τους:

Ως πανεπιστημιακοί της Ελλάδας και του εξωτερικού στον ευρύτερο χώρο της ψυχολογίας, επιθυμούμε να συνδράμουμε στη δημόσια συζήτηση που διεξάγεται σχετικά με την αναδοχή αλλά και την υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, με την παρακάτω τοποθέτηση, η οποία βασίζεται αυστηρά στην επιστημονική βιβλιογραφία και είναι σε συμφωνία με τις δημόσιες τοποθετήσεις της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, της Αμερικανικής Ιατρικής Εταιρείας και της Αμερικανικής Ακαδημίας Παιδιατρικής (βλ. https://goo.gl/2yqcF2).

Η ανασκόπηση της σχετικής επιστημονικής βιβλιογραφίας καταλήγει στο ξεκάθαρο συμπέρασμα ότι ο σεξουαλικός προσανατολισμός των γονέων δεν έχει μετρήσιμες επιπτώσεις στην ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, στην ψυχική υγεία των παιδιών ή στην κοινωνική τους προσαρμογή. Δεν έχουν βρεθεί διαφορές αναφορικά με κρίσιμους παράγοντες, όπως η αυτοεκτίμηση, το άγχος, η κατάθλιψη και τα προβλήματα συμπεριφοράς. Κατά συνέπεια, οι ισχυρισμοί ότι τα παιδιά ομοφυλόφιλων γονέων δεν αναπτύσσονται το ίδιο καλά σε σχέση με τα παιδιά ετεροφυλόφιλων γονέων, δεν βρίσκουν υποστήριξη στην επιστημονική ερευνητική βιβλιογραφία. Αντίθετα, τα επιστημονικά ευρήματα συμφωνούν στο ότι οι ομοφυλόφιλοι άνθρωποι είναι τόσο κατάλληλοι και ικανοί ως γονείς όσο είναι και οι ετεροφυλόφιλοι. Επιπρόσθετα, η εμπειρική έρευνα δεν υποστηρίζει την αντίληψη ότι η ανατροφή από ομοφυλόφιλο γονέα επηρεάζει την ανάπτυξη της ταυτότητας φύλου του παιδιού, ενώ δεν υπάρχουν εμπειρικά δεδομένα ότι η παρουσία τόσο του αντρικού όσο και του γυναικείου προτύπου στο σπίτι προάγει την προσαρμογή και ευεξία παιδιών και εφήβων.

Εκατοντάδες μελέτες που διεξήχθησαν τις τελευταίες δεκαετίες, έχουν οδηγήσει σε συμφωνία σε ό,τι αφορά τους παράγοντες που σχετίζονται με την υγιή προσαρμογή των παιδιών και των εφήβων. Οι τρεις πιο σημαντικοί είναι: (1) η ποιότητα των σχέσεων γονέα-παιδιού, (2) η ποιότητα των σχέσεων των σημαντικών ενηλίκων στη ζωή του παιδιού ή του εφήβου (για παράδειγμα οι σχέσεις ανάμεσα στους γονείς) και (3) οι οικονομικοί και άλλοι πόροι που είναι στη διάθεση του παιδιού ή του εφήβου. Οι παράγοντες αυτοί φαίνεται να είναι οι ίδιοι ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων. (Bιβλιογραφία που υποστηρίζει τα παραπάνω συμπεράσματα βρίσκεται εδώ: goo.gl/YeyPxm).

Η ανάρτηση του Θεοδωράκη

Την παραπάνω τοποθέτηση των ειδικών έσπευσε να προβάλει ο Σταύρος Θεοδωράκης, δείχνοντας έτσι ότι σκοπεύει να στηρίξει απόλυτα την προωθούμενη νομοθετική αλλαγή.

Ο Θεοδωράκης ανέφερε μεταξύ άλλων: «Ελπίζω μετά την ξεκάθαρη τοποθέτηση των 55 ψυχολόγων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, για την αναδοχή και υιοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια, να σταματήσει η παραφιλολογία επί του θέματος. Αυτές οι υποθέσεις δεν είναι της αρμοδιότητας ούτε των κομματικών, ούτε των θρησκευτικών οργανώσεων. Προφανώς όλοι μπορούμε να έχουμε γνώμη αλλά οι αποφάσεις της πολιτείας -και της Βουλής- θα πρέπει να λαμβάνονται, αφού σταθμιστούν οι γνώμες των επαϊόντων.

Τι λένε λοιπόν οι 55 ακαδημαϊκοί;

– Ο ισχυρισμός ότι τα παιδιά ομοφυλόφιλων δεν αναπτύσσονται το ίδιο καλά σε σχέση με τα παιδιά ετεροφυλόφιλων, ΔΕΝ ευσταθεί.

– Η αυτοεκτίμηση, το άγχος, η κατάθλιψη, τα προβλήματα συμπεριφοράς, ΔΕΝ εξαρτώνται από τις σεξουαλικές επιλογές των γονέων.

– Η ανατροφή από ομοφυλόφιλους γονείς ΔΕΝ επηρεάζει μονοδιάστατα την ταυτότητα φύλου του παιδιού.

Οι επιστήμονες δηλαδή συμφωνούν ότι ένας ομοφυλόφιλος μπορεί να είναι κατάλληλος και ικανός γονέας όσο και ένας ετεροφυλόφιλος. Λένε δηλαδή αυτό που εμπειρικά γνωρίζουμε όλοι. Υπάρχουν καλοί και κακοί γονείς. Αλλά δεν είναι οι καλοί ετερόφυλοι και οι κακοί ομοφυλόφιλοι.

Ας αλλάξουμε λοιπόν την συζήτηση.

Το θέμα ΔΕΝ είναι αν οι ομοφυλόφιλοι έχουν δικαίωμα στην υιοθεσία.

Το θέμα είναι αν τα παιδιά έχουν δικαίωμα να έχουν ένα σπίτι και να μην αραχνιάζουν στα ιδρύματα.

Και αυτό το σπίτι η πολιτεία θα πρέπει να το επιλέγει με αυστηρά κριτήρια. Να εξασφαλίζει δηλαδή ότι το παιδί θα αναθραφεί σωστά, σωματικά και πνευματικά».

Τι συμβαίνει στις χώρες της Ευρώπης;

Παρότι όπως είδαμε η αναδοχή διαφέρει από την υιοθεσία, έχει ενδιαφέρον να δούμε τι συμβαίνει σε άλλες χώρες της Ευρώπης. Η υιοθεσία τέκνων από ομόφυλα ζευγάρια, λοιπόν, επιτρέπεται σε 14 από τα 28 κράτη – μέλη της Ε.Ε. Πιο συγκεκριμένα, η από κοινού υιοθεσία επιτρέπεται στην Αυστρία από το 2016, ενώ η υιοθεσία του τέκνου του συντρόφου από το 2013. Ακολουθεί η Γερμανία, όπου ο νόμος ισχύει από το 2017. Στην Σλοβενία και την Ελβετία επιτρέπεται μόνο η υιοθεσία του παιδιού του συντρόφου, αλλά όχι η από κοινού υιοθεσία.

Η Βόρεια Ευρώπη υπήρξε πρωτοπόρος στο συγκεκριμένο θέμα. Η Ισλανδία θέσπισε το δικαίωμα ήδη από το 2006. Στην Δανία η από κοινού υιοθεσία ισχύει από το 2010, ενώ η υιοθεσία του παιδιού του συντρόφου ήδη από το 1999. Στην Εσθονία υπάρχει η δυνατότητα της υιοθεσίας του παιδιού του συντρόφου, ενώ στην Φιλανδία η από κοινού υιοθεσία θεσπίστηκε το 2017. Η Νορβηγία δίνει το δικαίωμα στην υιοθεσία από το 2009, ενώ η Σουηδία από το 2003.

Από τις υπόλοιπες χώρες, η Ανδόρα υποδέχτηκε το δικαίωμα στην υιοθεσία το 2014, όπως και το Γιβραλτάρ. Το ίδιο ισχύει και για τη Μάλτα, ενώ η Ισπανία κρατάει την πρωτιά, αφού η υιοθεσία επιτρέπεται από το 2005. Η υιοθεσία επιτρέπεται στο Βέλγιο από το 2006, στην Γαλλία από το 2013 και στην Ιρλανδία από το 2017. Στο Λουξεμβούργο είναι νόμιμη από το 2015, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο την αρχή έκαναν η Αγγλία και η Ουαλία το 2005. Ακολούθησαν η Σκοτία το 2009 και η Βόρεια Ιρλανδία το 2013.