Κάποιοι άνθρωποι καταφεύγουν στον αυτοτραυματισμό όταν νιώθουν ότι κυριεύονται από τα έντονα και αβάσταχτα συναισθήματα. Όταν νιώθουμε παντελώς μόνοι και εκτός ελέγχου, είμαστε ικανοί να κάνουμε πράγματα πέρα από τη λογική, για να σταματήσουμε την επίδραση αυτών άσχημων συναισθημάτων. Έτσι, ο αυτοτραυματισμός μετατρέπεται σε έναν αποτελεσματικό τρόπο, που φυσικά λίγο-λίγο μας καταστρέφει. Σε αυτή την περίπτωση τα άτομα που υποφέρουν καλούνται να βρουν άλλους τρόπους να εκτονώσουν τα αρνητικά τους συναισθήματα.
Η Reene είναι μία κοπέλα που κατέφευγε στον αυτοτραυματισμό. Ας δούμε τι μπορεί να μας διδάξει η ιστορία της, όπως την αφηγήθηκε η θεραπεύτριά της στο Psychology Today:
«Όταν συνάντησα την Reene μου είπε ότι ένιωθε πίεση καθώς μία φωνή μέσα στο μυαλό της, της φώναζε, όπως ακριβώς ο πατέρας της όταν ήταν μικρή. Μία αντρική φωνή της φώναζε: «Είσαι ηλίθια. Δεν αξίζεις τίποτα».
Ως ενήλικη, αυτό την έκανε να αισθάνεται ότι ήταν ένας «κακός άνθρωπος». Την τρομοκρατούσε και ο πραγματικός αλλά και ο υποθετικός θυμός των άλλων ανθρώπων. Ουσιαστικά, ήταν ερεθίσματα που τις ξυπνούσαν παλιές μνήμες από τις εκρήξεις οργής του πατέρα της.
Έντονα συναισθήματα φόβου, ντροπής, οργής και λύπης, έρχονταν στιγμιαία στην επιφάνεια και γίνονταν ανυπόφορα. Ο μόνος τρόπος με τον οποίο μπορούσε να τα σταματήσει ήταν με το να προκαλεί πόνο στο ίδιο της το σώμα. Ο αυτοτραυματισμός της έμοιαζε να ικανοποιεί δύο στόχους:
- Εμπόδιζε την επιδείνωση των αρνητικών και ανυπόφορων συναισθημάτων
- Ήταν ένας τρόπος αυτοτιμωρίας, καθώς η Reene κατηγορούσε τον εαυτό της και τον θεωρούσε «κακό άνθρωπο».
Το πρώτο βήμα είναι η συμπόνια
Ο αυτοτραυματισμός, ως συμπεριφορά, θεωρείται κάτι εντελώς τρελό. Ωστόσο, κατά κάποιο τρόπο, μπορεί να εκληφθεί ως μία αποτελεσματική αντίδραση ενός ατόμου που βιώνει συντριπτικά συναισθήματα ενώ ταυτόχρονα νιώθει απελπιστικά μόνο του. Παρά το γεγονός ότι το να προξενείς πληγές στον εαυτό σου είναι κάτι επίπονο, τόσο η πρόθεση πίσω από την πράξη όσο και το βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμά της είναι η εκτόνωση του ατόμου και η επαναφορά της ηρεμίας.
Οι ασθενείς μου νιώθουν ανακούφιση όταν μοιράζομαι μαζί τους αυτή τη θετική οπτική σχετικά με τις συμπεριφορές αυτοτραυματισμού. Τους καλώ να προσεγγίσουν αυτό το κομμάτι του εαυτού τους με ενδιαφέρον και συμπόνια.
Χρειάζονται άλλοι τρόποι εκτόνωσης
Οι εμπλεκόμενοι θα πρέπει να κατανοήσουν ότι ο αυτοτραυματισμός, ως συμπεριφορά, δεν μπορεί να σταματήσει αν το άτομο δεν βρει άλλους τρόπους να ηρεμεί όταν βρίσκεται σε στρεσογόνες καταστάσεις. Το να ζητάς από κάποιον να σταματήσει τον αυτοτραυματισμό του χωρίς να του προτείνεις εναλλακτικούς τρόπους αποσυμπίεσης είναι σαν να ζητάς από έναν ακροβάτη να πραγματοποιήσει τις ασκήσεις του χωρίς δίχτυ ασφαλείας. Η Renee και εγώ δοκιμάσαμε πολλούς εναλλακτικούς τρόπους που θα μπορούσαν να βοηθήσουν:
- Αναπνοές
- Το να περιγράφει με λέξεις τα συναισθήματά της
- Το να μιλάει για ευχάριστα και ανάλαφρα θέματα, όπως την αγαπημένη της εκπομπή στην τηλεόραση
- Το να χουχουλιάζει με μία κουβέρτα
- Το να καλεί στο τηλέφωνο έναν έμπιστο φίλο
Η επεξεργασία των βασικών/ θεμελιωδών συναισθημάτων
Η Renee και εγώ δουλέψαμε μαζί για την αποφόρτιση του άγχους της, αναγνωρίζοντας ποια ήταν τα βασικά/ θεμελιώδη συναισθήματα που ενεργοποιούνταν, όταν βρισκόταν σε στρεσογόνες καταστάσεις. Έμαθε αργά αλλά σταθερά πώς να ανέχεται και να αντιμετωπίζει το συναίσθημα του θυμού με έναν υγιή τρόπο, επιβεβαιώνοντας παράλληλα τον εαυτό της. Τελικά, κατάφερε να βρει έναν τρόπο διαχείρισης όλου του φάσματος των βασικών συναισθημάτων.
Μετά από 6 μήνες θεραπείας μπορούσε να αντιμετωπίσει με πολύ περισσότερη συμπόνια τον εαυτό της. Ήταν ικανή να διαχειριστεί τα συναισθήματα της και να κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο τα ψυχικά της τραύματα την επηρέαζαν. Έτσι έφτασε στο σημείο εκείνο που ο αυτοτραυματισμός δεν της ήταν πλέον απαραίτητος, ενώ εκτίμησε τον τρόπο με τον οποίο την βοήθησε σε κάποια προγενέστερη φάση της ζωής της. Η ίδια έχει ακόμη επώδυνα και ισχυρά συναισθήματα, όπως όλοι μας, αλλά πλέον νιώθει ανακουφισμένη και περήφανη που είχε βρει νέους και πολύ καλύτερους τρόπους να ανταποκρίνεται σε αυτά».
Με πληροφορίες από το psychologytoday.com
