Σχέση μητέρας-γιου: Πότε η μητρική αγκαλιά γίνεται θηλιά;

Η εικόνα της ελληνίδας μάνας στη συνείδηση των περισσότερων από εμάς είναι ταυτισμένη με τη γυναίκα που δείχνει υπερβολικό ενδιαφέρον για τη ζωή των παιδιών της, φτάνοντας πολλές φορές στο σημείο να γίνεται προστατευτική πέραν των λογικών ορίων. […] Η ειδοποιός διαφορά, όμως, αυτή που καθιστά τη συμπεριφορά της ιδιαίτερα νοσηρή, είναι ότι δεν μετριάζει την παρεμβατικότητά της ή τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκεί στον γιο της όταν αυτός ενηλικιώνεται, αλλά παραμένει ασφυκτικά προσκολλημένη πάνω του έτσι όπως τότε που ήταν παιδί. Αμφισβητεί τις επιλογές του και παρεμβαίνει στη ζωή του, θεωρώντας τον “αιώνιο παιδί” που αδυνατεί να πάρει τις σωστές αποφάσεις και να αναλάβει τις ευθύνες του.

Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση μίας αφοσιωμένης μητέρας, η οποία μεγάλωσε το παιδί της μόνη της αλλά με υπερβολική φροντίδα και προστασία, σε τέτοιο σημείο ώστε να το καθηλώνει ολοκληρωτικά ακινητοποιώντας το και κάνοντάς το άμεσα εξαρτημένο από την ίδια.

Η μητέρα Αριάδνη είχε την πεποίθηση ότι οι άνδρες είναι ανίκανοι να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους, αφού η ίδια είχε μεγαλώσει, κατά τα λεγόμενά της, με έναν πατέρα αδύναμο και αφανή, ο οποίος πέθανε όταν εκείνη ήταν έφηβη. Θεωρούσε επίσης ότι παντρεύτηκε ένα άνδρα εξίσου αδύναμο, που κι αυτός πέθανε νέος όταν ο γιος τους ήταν πολύ μικρός. Η ιστορία της οικογένειας της, γενιές πίσω, είχε να επιδείξει γυναίκες οι οποίες είχαν χάσει τους άνδρες τους στον πόλεμο και κατάφεραν να επιβιώσουν μόνες τους σε εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες. Σκληρές και αυτάρκεις, αλλά συγχρόνως φοβισμένες από τις απώλειες της ζωής τους, μεταλαμπάδευσαν στις κόρες τους τις αρχές της αυτονομίας και της μοναχικότητας, μίας και η συντροφικότητα με τον άνδρα θα μπορούσε να αποβεί μοιραία. Στη δική της περίπτωση οι άνδρες βαπτίζονταν ανίκανοι, σε μία προσπάθεια να κρατηθούν οι απαραίτητες συναισθηματικές αποστάσεις που θα της έδιναν την ασφάλεια την οποία θεωρούσε ότι είχε ανάγκη.

Η Αριάδνη ανέλαβε εξ ολοκλήρου το μεγάλωμα του γιου της, Ιάσονα. του συμπεριφερόταν σαν να ήταν ένας μικρός θεός, αποδίδοντάς ου ιδιότητες στις οποίες ο ίδιος μάλλον αδυνατούσε να ανταποκριθεί. Τον θεωρούσε χαρισματικό, τον θαύμαζε και τον επαινούσε ακόμη και για τα πιο απλά πράγματα. Η σχέση που αναπτύχτηκε μεταξύ τους κατέληξε συμβιωτική. Ο Ιάσωνας είχε προσκολληθεί πάνω της επιζητώντας την έγκρισή της για όλα και αδυνατούσε να προχωρήσει στη ζωή του χωρίς εκείνη. Αλλά και αυτή είχε καταλήξει να ρυθμίζει τη ζωή της με βάση αυτή του γιου της.

Όταν ο Ιάσονας πέτυχε να εισαχθεί σε κάποια πανεπιστημιακή σχολή στην επαρχία, ήρθε αντιμέτωπος με την ανημπόρια του να αποχωριστεί τη μητέρα του. Υποταγμένος σε αυτή τη μητρική σχέση, δυσκολευόταν να διαφοροποιηθεί από εκείνη και να λειτουργήσει αυτόνομα, δεδομένου ότι επηρεαζόταν από τις προσδοκίες και τις επιταγές της και την ίδια στιγμή ένιωθε ενοχές απέναντι στο ενδεχόμενο να την εγκαταλείψει. Χωρίς να αντιλαμβάνεται το βάρος που κουβαλούσε, η ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση επιδεινωνόταν όλο και περισσότερο. Έμοιαζε να βρίσκεται εγκλωβισμένος σε έναν φαύλο κύκλο, όπου όσο πιο πολύ δυσκολευόταν να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του, τόσο μεγάλωνε η ανάγκη του για φροντίδα και στήριξη, με αποτέλεσμα να διακατέχεται από έντονο άγχος και φόβο να μείνει μόνος.

Θα ήταν σημαντικό για τον Ιάσονα να αναγνωρίσει την εξαρτητική σχέση με τη μητέρα του, όπως και την ανημπόρια του να αναλάβει τον έλεγχο της ζωής του και να στηριχθεί στα πόδια του. Η συναισθηματική του ωρίμανση και ισορροπία θα μπορούσαν να επιτευχθούν όταν ο ίδιος θα άρχιζε να αναπτύσσει τις δεξιότητές του, να δοκιμάζει τις αντοχές του και τα όρια του και να βιώνει τις συνέπειες των πράξεών και των επιλογών του – όλα αυτά δηλαδή που δεν είχε την ευκαιρία να κάνει ως τότε, αφού η μητέρα του τα είχε ετοιμάσει όλα προτού ο ίδιος το συνειδητοποιήσει τι χρειάζεται και τι πραγματικά έχει ανάγκη. Η ψυχοθεραπεία θα τον βοηθούσε να αναλάβει ο ίδιος σταδιακά την ευθύνη του εαυτού του και να διαδραματίσει τον ρόλο του ενήλικα στη ζωή του, βοηθώντας τον παράλληλα να πραγματοποιήσει τη βαθιά του επιθυμία να σπουδάσει μακριά από το σπίτι του.

Απόσπασμα από το βιβλίο «Η επιστροφή του άνδρα: Λύνοντας τη σιωπή αιώνων» της Ελισάβετ Μπαρμπαλιού. Ευχαριστούμε θερμά τις εκδόσεις Πεδίο για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.

Σχετικά άρθρα