Καταστροφή και οδύνη… Για τους ανθρώπους που χάθηκαν για πάντα, για τους συγγενείς που προσπαθούν να μαζέψουν τα κομμάτια τους και να συμφιλιωθούν με την απώλεια των αγαπημένων τους, για όλη την ελληνική κοινωνία που βουτήχτηκε στο πένθος. Μέσα σε όλον αυτόν τον χαμό, υπάρχει ένα μικρό σημάδι που μπορεί να μας κάνει να ελπίσουμε. Η αλληλεγγύη. Το νοιάξιμο για τον διπλανό μας. Η ενσυναίσθηση του πόνου του συνανθρώπου μας.
Για «τσουνάμι» αλληλεγγύης κάνουν λόγο τα ειδησεογραφικά μέσα. Χιλιάδες άνθρωποι πρόσφεραν από το υστέρημά σας φάρμακα, τρόφιμα και ρουχισμό. Εθελοντές έσπευσαν στην περιοχή για να προσφέρουν την εργασία τους και τον προσωπικό τους χρόνο για ό,τι χρειάζεται. Συμπολίτες μας έτρεξαν να δώσουν το αίμα τους για τους εκατοντάδες εγκαυματίες που παλεύουν στα νοσοκομεία.
Χαρακτηριστική είναι η σχετική ανακοίνωση του Εθνικού Κέντρου Αιμοδοσίας: «Εκατοντάδες συμπολίτες μας σε όλη τη χώρα συρρέουν στις νοσοκομειακές υπηρεσίες για να αιμοδοτήσουν. Η ημερήσια συλλογή της Αττικής υπερδιπλασιάσθηκε χθες, με 1.300 μονάδες αίμα έναντι 600 που ήταν πέρυσι την ίδια ημέρα. Εκφράζουμε την ευγνωμοσύνη μας για την αλληλεγγύη και προσφορά του κόσμου, αλλά και για την υπεράνθρωπη προσπάθεια που καταβάλλει το προσωπικό όλων των αιμοδοσιών και ιδιαίτερα των τριών νοσοκομείων -Ελπίς, Θριάσιο και Σισμανόγλειο- που σήκωσαν το βάρος της λειτουργίας εκτάκτως το απόγευμα».
Η καλοσύνη των ξένων
Ο άνθρωπος που μετατρέπεται σε θηρίο μπροστά στην ανάγκη της επιβίωσης, είναι μία κοινή και διαδομένη πεποίθηση, που όμως έχει αρχίσει να αμφισβητείται. Αντί για άκρατο εγωισμό και προσπάθεια επιβολής του ισχυρότερου, σε περιόδους κρίσεων μπορεί κανείς να δει τους ανθρώπους να εκδηλώνουν όλον τον αλτρουισμό τους.
Σχετική μελέτη, που αποδεικνύει τα παραπάνω, είχε διεξαχθεί το 2008 στη Νέα Ορλεάνη μετά το χτύπημα του τυφώνα Katrina. Οι μελετητές κατέληξαν στο ότι παρά την προσπάθεια κάποιων ανθρώπων να εκμεταλλευτούν την κατάσταση (πλιάτσικο, κλοπές, κλπ), η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών δημιούργησε ένα μεγάλο κύμα κοινωνικής αλληλεγγύης. Συμπέραναν δε ότι η άποψη ότι οι καταστροφές αποκαλύπτουν τον χειρότερο εαυτό των ανθρώπων είναι ένας μύθος.
Η συγγραφέας του βιβλίου «Ένας παράδεισος χτισμένος στην κόλαση», Rebecca Solnit, είχε αναφέρει σε συνέντευξή της: «Οι περισσότεροι άνθρωποι σε περιόδους κρίσεων επιδεικνύουν ηρεμία, επινοητικότητα και αλτρουισμό. Ίσως και κάτι παραπάνω, καθώς δεν λείπουν οι περιπτώσεις ανθρώπων που μπορεί να ρισκάρουν ακόμη και την ίδια τους τη ζωή».
Η ιδία συμπλήρωσε: «Νιώθω ότι οι λέξεις που χρησιμοποιούμε δεν επαρκούν να περιγράψουν τα συναισθήματα που γεννά η καταστροφή. Όλοι βρίσκονται στα άκρα φυσικά, αλλά παράλληλα ξεχνούν όλες τις ασήμαντες ανησυχίες της καθημερινότητας και εστιάζουν σε όσα έχουν πραγματικά σημασία. Σε πολλά επίπεδα, οι άνθρωποι σε περιόδους κρίσεων συμπεριφέρονται καλύτερα απ’ ό,τι συνήθως. Επιπλέον, κατανοούν τη σημασία των ισχυρών κοινωνικών δεσμών και αντιλαμβάνονται την απουσία τους στην καθημερινότητά τους».
Στην πραγματικότητα, μπορεί να είμαστε «προγραμματισμένοι» να λειτουργούμε με αυτόν τον τρόπο. Ο εγκέφαλος μας λειτουργεί με τέτοιο τρόπο ώστε τα επίπεδα του στρες να πέφτουν όταν λαμβάνουμε κοινωνική υποστήριξη. Ως απόκριση στα καθησυχαστικά λόγια ή σε μία τρυφερή χειρονομία, η ορμόνη οξυτοκίνη θα ρίξει τα επίπεδα των ορμονών του στρες. Αυτό το μαθαίνει ο εγκέφαλός μας ήδη από την βρεφική ηλικία, όταν λαμβάνουμε αγάπη από τους γονείς μας.
Στο ξέσπασμα μίας μεγάλης καταστροφής οι κοινωνικοί μας δεσμοί και η συνοχή του κοινωνικού μας ιστού καθορίζει τη μοίρα μας. Όσο ισχυρότεροι είναι οι δεσμοί μας, τόσο πιθανότερο είναι να επιβιώσουμε, όχι μόνο σωματικά αλλά και συναισθηματικά. Ιδιαίτερα για την πρόληψη αλλά και τη θεραπεία της Διαταραχής του Μετατραυματικού Στρες, οι συγκεκριμένοι δεσμοί είναι το καλύτερο φάρμακο.
Όταν η μοίρα μας δοκιμάζει, έρχεται να αποκαλυφθεί η αληθινή μας φύση. Η ανάγκη μας να είμαστε μαζί.
Με πληροφορίες από το time.com
