“Tραγωδία στη Φλώρινα: 5χρονο κοριτσάκι έπεσε σε κώμα και εξέπνευσε στο νοσοκομείο, όπου το μετέφεραν οι γονείς του», ήταν ένας από τους τίτλους των έντυπων ΜΜΕ την περασμένη εβδομάδα, που απέδωσε την βαρύτητα της δυνητικά πιο δραματικής και ταχύτατα εξελισσόμενης ανεπιθύμητης ενέργειας από φάρμακο: την αναφυλακτική ή αλλεργική καταπληξία (Shock).
Γράφει η Καλλιόπη Κοντού – Φίλη, Αλλεργιολόγος
To αίτιο της καταστροφικής αντίδρασης στην περίπτωση αυτή προκύπτει από την επόμενη πρόταση του ιδίου δημοσιεύματος : «Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της νεκροψίας – νεκροτομής… ο θάνατος επήλθε από αλλεργικό σοκ, που προκλήθηκε από αντιβιοτικό, το οποίο, μάλιστα, είχε ξαναπάρει το άτυχο παιδί».
Προς αποφυγή αδικαιολόγητου θυμού και φοβίας,(ακόμη και από αναγνώστες της ως άνω είδησης) ή/και ενοχής από οποιονδήποτε είχε σχέση με τον χειρισμό του άτυχου παιδιού , είναι σκόπιμο να γινει αναφορά σε δεδομένα επιστημονικά τεκμηριωμένα και, αποδεκτά από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα Αλλεργιολόγων:
- Μολονότι η οξεία αναφυλαξία (συστηματική αναφυλαξία είναι ο επιστημονικός όρος), είναι σχετικά συχνή (0.33%) οι βαριές[1] περιπτώσεις (οι θανατηφόρες ή αυτές που χρήζουν νοσηλείας σε Εντατική Μονάδα) σπανίζουν Φυσικά, για όποιον πασχει η συμμετοχή του είναι 100% και πρέπει πάντοτε η περίπτωσή του να αντιμετωπίζεται ως απειλητική για την ζωή παθολογική κατάσταση.
- Οι παράγοντες κινδύνου για θανατηφόρο αναφυλαξία ποικίλλουν, ανάλογα με το αίτιο: Στην περίπτωση της φαρμακευτικής αλλεργίας – όπως και σε νυγμούς μέλισσας ή σφηκών – προϋπάρχουσα καρδιαγγειακή νόσος και η προχωρημένη ηλικία είναι βασικοί παράγοντες κινδύνου.
Η εξήγηση είναι απλή; οι επικίνδυνες, βαριές αλλεργικές αντιδράσεις είναι αυτές που προσβάλλουν καρδιά, αγγεία ή/και αναπνευστικό σύστημα. Υποκείμενο καρδιαγγειακό νόσημα , αλλά και η φθορά της ηλικίας καθιστούν πιο ευάλωτο το αλλεργικό άτομο της πιο προχωρημένης ηλικίας. Επί πλέον, είναι πιο πιθανό ο ηλικιωμένος να έχει καταναλώσει περισσότερες φορές το ίδιο αντιβιοτικό. Η επαναλαμαβανόμενη λήψη φαρμάκων έχει αλλεργιολογική σημασία, όπως θα αναλυθεί στην επόμενη παράγραφο. Και από ις δύο αυτές απόψεις, η μικρή μας πεντάχρονη ήταν η εξαίρεση του γενικού κανόνα και πραγματικά πολύ άτυχη.
Στην είδηση για τη άτυχη μικρή σημειώνεται ότι το «….αλλεργικό σοκ, προκλήθηκε από αντιβιοτικό, το οποίο, μάλιστα, είχε ξαναπάρει». Στον ασθενή ή/και τους οικείους φαίνεται παράδοξο. Για τον ειδικό αλλεργιολόγο είναι αναμενόμενο και στην περίπτωση της πεντάχρονης ενισχύει την νεκροτομική διάγνωση.
Εκτός από συγκεκριμένα φάρμακευτικά σκευάσματα , που προκαλούν τις λεγόμενες αλλεργοειδείς αντιδράσεις (μιμούμενες την αλλεργία) , κανένας δεν εμφανίζει αλλεργία στην πρώτη χορήγηση ενός φαρμάκου. Με πιο απλά λόγια: Δεν γεννιόμαστε αλλεργικοί σε κάποια ξένη για τον οργανισμό ουσία. Γονίδια κληρονομούμε για αλλεργία σε συγκεκριμένη(ες) ουσία(ες).
Εάν στηνδιαρκεια της ζωής μας εκτεθούμε (και μάλιστα πολλές φορές) σε ξένη ουσία και εφόσον συντρέξουν και αλλοι παράγοντες, προερχόμενοι από τον οργανισμό μας ή/και το περιβάλλον μας δυνατόν να ευαισθητοποιηθούμε (απλή ευαισθητοποίηση). Σε επόμενη, μεθεπόμενη ή ακόμη μεταγενέστερη λήψη της ίδιας ουσίας δυνατόν να αντιδράσουμε με αλλεργικό μηχανισμό (κλινική
αλλεργία).
Επαναλαμβανόμενη χρήση αντιβιοτικών, χωρίς σαφή ιατρική ένδειξη και εντολή δεν προσφέρει απολύτως τίποτα στον πάσχοντα, ενώ συμβάλλει σημανικά στην ανάπτυξη ανθεκτικών στα αντιβιοτικά μικροβίων και παράλληλα αυξάνει τον κίνδυνο ευαισθητοποίησης και εμφάνισης αλλεργίας στα συγκεκριμένα αντιβιοτικά.
Σχετική είναι και η ρήση της Δρ. Ελένης Γιαμαρέλλου Παθολόγου-Λοιμωξιολόγου, Ομ. Καθηγήτριας του ΕΚΠΑ: «Σε Ποσοστό >80% οι Έλληνες παίρνουν Άχρηστα[2] Αντιβιοτικά! Η Υπερκατανάλωση των Αντιβιοτικών: Ένας Ελληνικός Όλεθρος»
Κλείνοντας, πρέπει να τονιστεί ότι η αλλεργία στα αντιβιοτικά ανήκει στις μη προβλέψιμες αναπιθύμητες ενέργειες από φάρμακα. Όμως, στις περιπτώσεις προηγηθείσας αλλεργικής αντίδρασης η συμβολή του αλλεργιολόγου ειναι ουσιαστική. Ως ειδικός ιατρος γνωρίζει πότε και πως θα προβεί στον κατάλληλο για κάθε κατηγορία φαρμάκου κλινικοεργαστηριακό έλεγχο, προς αποφυγή μελλοντικών συμβαμάτων, χωρίς να στερήσει αδικαιολόγητα τον πασχοντα από ασφαλή για αυτόν φάρμακα.
[1] οι θανατηφόρες ή αυτές που χρήζουν νοσηλείας σε Εντατική Μονάδα.
[2] η λέξη «αχρηστα» υποδηλώνει και μη ενδεικνυόμενα για την συγκεκριμένη λοίμωξη
από βακτηρίδια είτε τελείως άχρηστα, αν για παράδειγμα η νόσος είναι ιογενούς
μυκητησιακής ή άλλης αιτιολογίας.
Καλλιόπη Κόντου-Φίλη M.D., PhD.,
Aλλεργιολόγος
Υπεύθυνη Αλλεργιολογικού Τμήματος, Ευρωκλινική Αθηνών
