Η Δραματοθεραπεία αναφέρεται στο δράμα, ως μια μορφή θεραπείας, και ανήκει στην ευρύτερη κατηγορία των Ψυχοθεραπειών μέσω Τέχνης (όπως η μουσικοθεραπεία, η χοροθεραπεία και η εικαστική θεραπεία). Στόχος της Δραματοθεραπείας είναι η ανάπτυξη της ψυχικής έκφρασης και εξέλιξης του ατόμου, διδάσκοντας νέους τρόπους διαπραγμάτευσης και αντιμετώπισης των καταστάσεων στη ζωή του, επιφέροντας έτσι την ψυχική και συναισθηματική του ισορροπία. Βοηθά και αναπτύσσει την έκφραση, και πέρα από τον λόγο, διευρύνει τον επικοινωνιακό ορίζοντα του ατόμου, κινητοποιεί τη φαντασία και τη χαρά του παιχνιδιού και της δημιουργικότητας.

Γράφει η Ψυχολόγος Λουκία Αποστολίδη

Οι τεχνικές που χρησιμοποιούνται

Το δράμα και τα σύμβολα είναι το μέσον της θεραπευτικής διαδικασίας. Μέσα από τις τεχνικές της (θέατρο, προσέγγιση και ενσωμάτωση μύθων, role-playing, ζωγραφική, κατασκευή, αφήγηση ιστοριών, μάσκες κτλ.) επιτυγχάνεται η διερεύνηση των εμπειριών του ατόμου και η ανάπτυξη του φάσματος των συναισθηματικών και κοινωνικών ρόλων που διαδραματίζει στη ζωή του, ενώ παράλληλα αναδεικνύεται ο ρόλος του σώματος στην κατεύθυνση της ψυχοσωματικής θεώρησης του ανθρώπου. Μέσα από τη διαδικασία των εκδραματίσεων, δημιουργείται ένας δεσμός ανάμεσα στον εσωτερικό κόσμο του συμμετέχοντα, στην προβληματική κατάσταση ή εμπειρία ζωής και στη δραστηριότητα κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Ο συμμετέχων επιδιώκει να επιτύχει μια νέα σχέση ως προς τα προβλήματα ή τις εμπειρίες της ζωής του, η οποία οδηγεί τελικά στη θεραπεία. Ο στόχος είναι να ανακαλύψει και να βιώσει μέσα σε αυτήν την καινούργια σχέση έναν νέο, πιο λειτουργικό για τον ίδιο, τρόπο αντίληψης των πραγμάτων.

Το δημιουργικό παιχνίδι

Η Δραματοθεραπευτική μέθοδος έχει επηρεαστεί από διάφορες προσεγγίσεις που προέρχονται από την ψυχαναλυτική θεραπεία η οποία χρησιμοποιεί τόσο τη δημιουργικότητα όσο και το παιχνίδι. Μέσα από τη Δραματοθεραπεία και την έκφραση, την κίνηση, την ποίηση, την εκδραμάτιση αποτυπώνεται το ασυνείδητο του καθενός και επεξεργάζεται πέρα από τη λεκτική επικοινωνία.

Η θεωρία του W. Winnicott, η οποία αναφέρεται σε “μεταβατικά αντικείμενα” έχει άμεση σχέση με το έργο ενός δραματοθεραπευτή ο οποίος ενθαρρύνει το δημιουργικό παιχνίδι και τα ευεργετικά αποτελέσματα της δημιουργικής έκφρασης στην ανάπτυξη του ατόμου. Μέσω των αντικειμένων, των κειμένων, των ρόλων που χρησιμοποιούνται στη Δραματοθεραπεία για να συμβολίσουν, να προβάλλουν αλλά και να ερμηνευτούν, επεξεργάζεται η εσωτερική πραγματικότητα εξωτερικεύοντας την μέσα από προβολές σε διάφορα εξωτερικά στοιχεία. Δεδομένου λοιπόν ότι κανένας δεν θα μπορέσει ποτέ να μπει μέσα στο νου ενός άλλου ατόμου, είναι απαραίτητο να καταφύγουμε στην ικανότητά μας να προβάλουμε την εμπειρία μας προκειμένου να κατανοήσουμε τον υποκειμενικό κόσμο του άλλου. Πολλές φορές όταν κάποια πράγματα δεν μπορούν να ειπωθούν με λόγια, οι εικόνες που δημιουργούμε είναι αρκετά βοηθητικές ώστε να δούμε τι “προβάλλει” το μυαλό μας.

Η δομή της Δραματοθεραπευτικής συνεδρίας

H δομή της Δραματοθεραπευτικής συνεδρίας βασίζεται στο παρακάτω τρίπτυχο: Ενσωμάτωση, Προβολή, Ρόλος-Εκδραμάτιση, βασισμένη στο αναπτυξιακό μοντέλο του ανθρώπου. Ο άνθρωπος αφού ξεπερνάει το πρώτο στάδιο της ενσωμάτωσης, ενδοβολής και καθώς αποκτά καλύτερο σωματικό έλεγχο σταδιακά περνάει στην επόμενη φάση, γνωστή ως φάση της Προβολής όπου χρησιμοποιεί παιχνίδια, μπογιές και ό,τι έχει αναφερθεί παραπάνω για να προβάλει-εξωτερικεύσει τη δική του αντίληψη για τον κόσμο που τον περιβάλλει. Έτσι χρησιμοποιώντας μια γκάμα εκφραστικών μέσων ο άνθρωπος μπορεί να έρθει σε επαφή με την εσωτερική του πραγματικότητα, να την αναπαραστήσει και τελικά να την επεξεργαστεί.

Λουκία Αποστολίδη,
Ψυχολόγος,
MSc Ψυχολογία της Υγείας, Συστημική-Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια,
Δραματοθεραπεύτρια.