Αποτελούν εδώ και αιώνες τις ιστορίες που λέμε στα παιδιά μας για να κοιμηθούμε. Παραμύθια. Τα λατρεύουν τα παιδιά, τα αγαπούν και οι γονείς. Ωστόσο είναι γεμάτα προκαταλήψεις και στερεότυπα.
Παραμύθια όπως η Πεντάμορφη και το Τέρας ή η Σταχτοπούτα είναι τόσο γνωστά στο ευρύ κοινό που κανείς δεν μπορεί να συνειδητοποιήσει πως μέσα τους “φιλοξενούν” χαρακτήρες μισογυνισμού και φυλετικής ομοιομορφίας.
Οι γονείς πλέον καταργούν και απορρίπτουν κάποιες λεπτομέρειες των παραμυθιών, όπως για παράδειγμα τη στιγμή που ο άντρας φιλάει μια γυναίκα ενώ εκείνη κοιμάται και έτσι τη σώζει (“Ωραία Κοιμωμένη”).
Ο Donald Haase, ο συγγραφέας του βιβλίου “Παραμύθια και φεμινισμός” και καθηγητής Wayne State University, προτρέπει τους γονείς να βλέπουν με βλέμμα σκεπτικισμού όλες αυτές τις λεπτομέρειες, να τις αντιμετωπίζουν και να τις αναλύουν, χωρίς ωστόσο να απορρίπτουν εντελώς τα παραμύθια. Όπως δήλωσε στον Independent, μπορούν να διαβάζουν τα παραμύθια θέτοντας υπό αμφισβήτηση ή υποσκάπτοντας τα στερεότυπα.
Ποια είναι αυτά τα στερεότυπα που πρέπει οι γονείς να τροποποιήσουν;
Οι γυναίκες είναι παθητικά άβουλα όντα που μπορούν να σωθούν μόνο από τους άντρες
Τι κοινό έχουν η Χιονάτη, η Σταχτοπούτα και η Ωραία Κοιμωμένη;
Πέρα από το κατάλευκο δέρμα, και τα απίστευτα λεία μαλλιά, σώζονται και οι τρεις από μια αιώνια μιζέρια ή/και αιώνιο ύπνο από έναν γοητευτικό Πρίγκηπα…
Όλο αυτό το κλισέ προβάλλεται υπό το καλυμμένο πέπλο της “αληθινής αγάπης” και το… παραμυθάκι με τον πρίγκηπα του παραμυθιού. Και φυσικά είναι προσβλητικό τόσο για τις γυναίκες όσο και για τους άντρες.
Σχετικά με τις γυναίκες βέβαια, όλο αυτό αποτελεί μεγάλο βάρος διότι αισθάνονται ότι πρέπει να μπουν στον ρόλο της παραδοσιακής δυτικής γυναίκας, όπως εξηγεί η Victoria Showunmi, λέκτορας στις Gender Studies στο UCL.
Ο γάμος είναι ο ύψιστος σκοπός!
Σε μια εποχή που πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να μην παντρευτούν καν, το παραμυθάκι “παντρεύτηκαν και έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα” φαίνεται αν μη τι άλλο ξεπερασμένο!
Δυστυχώς ο γάμος αποτελεί ένα happy end τόσο για κλασικά όσο και για πιο καινούρια παραμύθια και μάλιστα κορυφώνεται με γαμήλιους εορτασμούς στο τέλος!
Ουσιαστικά ο γάμος είναι πέρα από κάθε επαγγελματική και προσωπική επιτυχία. Συνεπάγεται επομένως, σύμφωνα με τη Showunmi, ότι το ανύπαντρο άτομο είναι ένα “αποτυχημένο άτομο που δεν έχει θέση στην κοινωνία”.
Επίσης, όπως δήλωσε στον Independent, “η αγάπη είναι αυτό που συμβαίνει όταν βρίσκεις κάποιον να παντρευτείς, αφήνοντας απ’ έξω κάθε φιλοσοφική της διάσταση”.
Δεν υπάρχει φυσική, φυλετική ή σεξουαλική ποικιλομορφία
Είναι ένας κοινός τόπος ότι οι πριγκίπισσες είναι όμορφες, αδύνατες και κατά κανόνα λευκές. Αν και υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις (Ποκαχόντας, Μουλάν, πριγκίπισσα Γιασμίν), το λευκό κυριαρχεί στα παραμύθια. Μη ρεαλιστικά είναι και τα στάνταρντ σε σχέση με τα σώματά τους.
Για ένα παιδί που έρχεται σε επαφή με τον κόσμο μέσω των παραμυθιών, αυτά τα στάνταρντ μπορούν να αποβούν καταστροφικά καθώς θα θεωρήσει ότι συνώνυμο της ομορφιάς και της ευτυχίας είναι το να είσαι αδύνατη.
Επίσης το θέμα του ομοφυλοφιλίας δεν θίγεται καθόλου στα παραμύθια, αν και υπάρχει στην κανονική ζωή. Η μόνη προσπάθεια έγινε στο τελευταίο remake του Beauty and the Beast, με τον χαρακτήρα του LeFou. Ωστόσο, ήταν περισσότερο μια ελαφριά αναφορά παρά ένας ισχυρός αποφασιστικός χαρακτήρας.
Οι γυναικείοι χαρακτήρες είναι είτε κλεισμένες στο σπίτι
Άλλο ένα κοινό στοιχείο που μοιράζονται η Σταχτοπούτα, η Χιονάτη και η Ωραία Κοιμωμένη είναι η… οικιακή ζωή!
Το ίδιο και η Belle στο “Beauty and the beast”. Ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει το Τέρας ήταν να γίνει υπηρέτριά του. Η Σταχτοπούτα ζει μέσα στο σπίτι και το καθαρίζει ενώ η Χιονάτη υπηρετεί 7 άντρες!
είτε διαβολικές μητριές, αδερφές ή μάγισσες
Μια αναζήτηση στο google για τους κακούς χαρακτήρες των παραμυθιών θα σας πείσει: η μητριά, η κακιά μάγισσα, οι κακές αδερφές…
Όπως γράφει η Ruth Bottigheimer στο βιβλίο της “Grimms’ Bad Girls and Bold Boys”, οι ρόλοι αυτοί εκπροσωπούν αυτό που ονομάζει εκείνη “ενοχοποίηση των γυναικείων σχέσεων”.
Επομένως, αν και τα παραμύθια είναι μια καταπληκτική ιδέα για να καλλιεργήσετε τη φαντασία του παιδιού σας, πρέπει να είστε πολύ προσεκτικοί με μερικά πεπαλαιωμένα μηνύματα που προβάλλουν…
Ν.Κ.
Με πληροφορίες από independent.co.uk.
