Καθημερινά «βομβαρδιζόμαστε» με άπειρες πληροφορίες. Κάποιες από αυτές θα «χαραχτούν βαθιά» στη μνήμη μας, και κάποιες άλλες θα χαθούν για πάντα μετά από λίγες στιγμές. Τι είναι τελικά οι αναμνήσεις μας και πώς δημιουργούνται και γιατί κάποιες φορές ο εγκέφαλός μας αδυνατεί να ανατρέξει σε παλιές μνήμες ή ακόμα και να δημιουργήσει νέες;

Οι διαφορετικοί τύποι μνήμης

Οι άνθρωποι έχουν διαφορετικούς τύπους μνήμης για διαφορετικά χρονικά διαστήματα. Οι βραχυπρόθεσμες μνήμες διαρκούν από δευτερόλεπτα έως ώρες, ενώ οι μακροχρόνιες μνήμες διαρκούν για χρόνια. Έχουμε, επίσης, μια «εργασιακή μνήμη», η οποία μας επιτρέπει να κρατήσουμε κάτι στο μυαλό μας για περιορισμένο χρονικό διάστημα επαναλαμβάνοντας το. Για παράδειγμα, κάθε φορά που λέτε έναν αριθμό τηλεφώνου ξανά και ξανά χρησιμοποιείτε την «εργασιακή μνήμη».

Ένας άλλος τρόπος για να ταξινομήσετε τις μνήμες είναι από το θέμα της ίδιας της ανάμνησης. Η δηλωτική μνήμη αποτελείται από τα είδη μνήμης που βιώνετε συνειδητά. Ορισμένες από αυτές τις αναμνήσεις είναι γεγονότα ή «κοινές γνώσεις», πράγματα όπως η πρωτεύουσα της Πορτογαλίας (Λισαβόνα). Άλλες αποτελούνται από γεγονότα του παρελθόντος που έχετε βιώσει, όπως τα γενέθλια της παιδικής ηλικίας.

Η μη ανακοινωτική μνήμη έχει σχέση με το ασυνείδητο και περιλαμβάνει τις διαδικαστικές μνήμες, τις οποίες χρησιμοποιεί το σώμα σας για να θυμάται τις δεξιότητες που έχετε μάθει, όπως ένα μουσικό όργανο ή το ποδήλατο. Οι μη ανακοινωτικές μνήμες μπορούν επίσης να δώσουν διάφορες εντολές στο σώμα σας, όπως την παραγωγή σάλιου κατά τη θέα του αγαπημένου σας φαγητού ή την αναστάτωση όταν βλέπετε κάτι που φοβάστε.

Σε γενικές γραμμές, οι δηλωτικές μνήμες είναι πιο εύκολο να απομνημονευτούν. Χρειάζεται λιγότερο χρόνο για να απομνημονεύσετε την πρωτεύουσα μιας χώρας από ό,τι για να μάθετε πώς να παίζετε το βιολί. Αλλά οι μη ανακοινωτικές μνήμες μένουν χαραγμένες στο μυαλό πιο εύκολα. Αν μάθετε για παράδειγμα ποδήλατο, είναι δύσκολο να το ξεχάσετε με την πάροδο του χρόνου, όπως αναφέρει το δημοσίευμα το national geographic.

Οι τύποι της αμνησίας

Για να κατανοήσουμε πώς θυμόμαστε τα πράγματα, είναι εξαιρετικά χρήσιμο να μελετήσουμε πώς ξεχνάμε – γι’ αυτό οι νευροεπιστήμονες μελετούν την αμνησία, την απώλεια μνήμης ή την ικανότητα μάθησης. Η αμνησία είναι συνήθως αποτέλεσμα κάποιου είδους τραύματος στον εγκέφαλο, όπως χτύπημα στο κεφάλι, εγκεφαλικό επεισόδιο και όγκος στον εγκέφαλο.

Υπάρχουν δύο κύριοι τύποι αμνησίας. Η πρώτη, η οπισθοδρομική αμνησία, εμφανίζεται όταν ξεχνάτε πράγματα που γνωρίζατε πριν από το τραύμα του εγκεφάλου. Η εμπροσθοδρομική αμνησία συμβαίνει όταν κάποιο εγκεφαλικό τραύμα περιορίζει ή σταματάει την ικανότητα κάποιου να σχηματίσει νέες μνήμες.

Η πιο γνωστή μελέτη της εμπροσθοδρομικής αμνησίας είναι του Henry Molaison, ο οποίος το 1953 υποβλήθηκε σε επέμβαση στο κεφάλι για σοβαρές επιληπτικές κρίσεις που πάθαινε. Ενώ ο Molaison θυμόταν μεγάλο μέρος της παιδικής ηλικίας του, δεν μπορούσε να σχηματίσει νέες δηλωτικές μνήμες. Οι άνθρωποι που συνεργάστηκαν μαζί του για πολλά χρόνια έπρεπε να ξανασυστήνονται σε κάθε επίσκεψη.

Μελετώντας ανθρώπους όπως ο Molaison, καθώς και ζώα με διαφορετικούς τύπους εγκεφαλικής βλάβης, οι επιστήμονες μπορούν να εντοπίσουν που και πώς σχηματίζονται τα διαφορετικά είδη μνήμης στον εγκέφαλο. Φαίνεται ότι οι βραχυπρόθεσμες και οι μακροπρόθεσμες αναμνήσεις δεν διαμορφώνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο, ούτε κάνουν δηλωτικές και διαδικαστικές μνήμες.

Δεν υπάρχει καμία «ειδική θέση» στον εγκέφαλο που να κρατά όλες τις αναμνήσεις σας. Διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου αποθηκεύουν διάφορα είδη αναμνήσεων. Για παράδειγμα, οι συναισθηματικές αντιδράσεις όπως ο φόβος ανήκουν σε μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται αμυγδαλή. Οι μνήμες των δεξιοτήτων που έχετε μάθει σχετίζονται με μια διαφορετική περιοχή, ενώ ο ιππόκαμπος παίζει ρόλο στη διαμόρφωση, διατήρηση και ανάκληση δηλωτικών αναμνήσεων.

Σε κάθε περίπτωση πολλά ερωτήματα σχετικά με τη μνήμη παραμένουν αναπάντητα κι γι’ αυτό οι επιστήμονες συνεχίζουν τις έρευνες για να βρουν νέα στοιχεία για τη λειτουργία του εγκεφάλου και το πώς να αντιμετωπίσουν τα προβλήματα που σχετίζονται με τη μνήμη.

Με πληροφορίες από το tvxs.gr

 

Διαβάστε σχετικά άρθρα:

Κατάθλιψη: Πώς αλλάζει ο εγκέφαλος των ασθενών που μένουν χωρίς θεραπεία;