Καλησπέρα σας, είμαι 58 ετών και το τελευταίο διάστημα παλεύω με τη κατάθλιψη. Πριν λίγες εβδομάδες έφυγε η μητέρα μου από τη ζωή και νιώθω πως δεν ήμουν έτοιμη για κάτι τέτοιο. Ήμασταν πολύ κοντά, καθώς με γέννησε σε πολύ μικρή ηλικία. Νιώθω πως δεν έχω όρεξη να ασχοληθώ με τίποτα, παρά μόνο κλαίω. Μου έχει κοπεί η όρεξη και δεν νιώθω έτοιμη να βγω έξω για μια βόλτα όπως μου προτείνουν τα παιδιά μου. Τι μπορώ να κάνω προκειμένου να νιώσω καλύτερα. Ξέρω πως κάποια στιγμή θα περάσει, αλλά νιώθω πως εάν προχωρήσω θα είναι σαν να την έχω ξεχάσει.
Στο ερώτημα σας απάντησε η Έλενα Τσαμκόσογλου, Ψυχολόγος- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Αγαπητή αναγνώστρια, η απώλεια αγαπημένων προσώπων μας φέρνει αντιμέτωπους με τα βαθιά υπαρξιακά θέματα της ζωής και του θανάτου. Με αφορμή το θάνατο κοντινού προσώπου αγγίζουμε τη φθαρτότητα της ανθρώπινης φύσης και κατ’ επέκταση ερχόμαστε κοντά σε μια αίσθηση ματαιότητας ότι όλα κάποτε τελειώνουν , οπότε όλα μπορεί να φαίνονται ανούσια. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να φέρουν συναισθήματα θλίψης, κενού και πολλά άλλα, τα οποία είναι αναμενόμενα σε μια διαδικασία πένθους. Είναι η φυσιολογική σειρά των πραγμάτων να βιώσει το παιδί κάποια στιγμή στη ζωή του την απώλεια του γονιού. Παρ’ όλο που το αναγνωρίζουμε αυτό, αισθανόμαστε επώδυνα συναισθήματα ακόμη και σύγχυση ως προς το μέλλον μας, έχοντας χάσει ένα κομμάτι σύνδεσης με το παρελθόν μας και ειδικά αυτό το οποίο μας είχε δώσει τη ζωή. Καλούμαστε να επαναπροσδιορίσουμε την ταυτότητά μας και το μέλλον μας,.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι κάθε άνθρωπος μπορεί να βιώνει διαφορετικά το πένθος και αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Κάτι που βοηθάει πολλούς ανθρώπους είναι να μπορεί να ακούσει κανείς τις ανάγκες του σε μια δύσκολη στιγμή και να προσπαθήσει να τις ικανοποιήσει. Είναι πολύ σωστό το ερώτημά σας τι μπορώ να κάνω προκειμένου να νιώσω καλύτερα. Αξίζει να επιμείνετε ρωτώντας εσείς η ίδια τον εαυτό σας και αναζητώντας την απάντηση μέσα σας. Σε φάσεις που νιώθουμε πιο ευάλωτοι και σαν να μην έχουμε όρεξη, μπορούμε να ξεκινήσουμε ακολουθώντας τη διάθεσή μας σε κάτι μικρό που μας βοηθάει λίγο να νιώσουμε καλύτερα. Ακόμη και αν δεν έχουμε καμία διάθεση να κάνουμε την καθημερινότητά μας όπως ήταν, αξίζει να ρωτήσουμε τον εαυτό μας τι τελικά μπορεί να μας βοηθήσει κάνοντας σταδιακά μικρά βήματα. Για κάποιον μπορεί να είναι να πάρει τηλέφωνο ένα φίλο να μοιραστεί τις σκέψεις του , για κάποιον άλλο να αγοράσει ένα καινούριο βιβλίο (ίσως και σχετικό με τα θέματα που τον απασχολούν) ή να φάει κάτι που έχει καιρό να φάει κτλ.
Αξίζει εδώ να θυμηθούμε ότι υπάρχουν πέντε στάδια της αποδοχής του πένθους και της απώλειας, όπως αυτά περιγράφτηκαν αρχικά το 1969 από την Elisabeth Kübler-Ross στο διαβόητο βιβλίο της “On Death and Dying”.Στο πένθος μας, ο καθένας μας περνάει την κάθε μία από τις πέντε φάσεις με διαφορετικό ρυθμό , σε διαφορετική ένταση και πιθανόν με διαφορετική σειρά. Ο καθένας μπορεί να πενθεί με διαφορετικό τρόπο, άλλος να το εξωτερικεύει και άλλος πιο εσωτερικά.
1.Άρνηση :Η πρώτη αντίδραση συνήθως είναι η άρνηση, δηλαδή δεν μπορούμε να πιστέψουμε και να χωνέψουμε αυτό που συνέβη. Είναι μια φυσιολογική αντίδραση και ένας μηχανισμός άμυνας απέναντι σε ένα συντριπτικό συναίσθημα.
2.Θυμός : Ο θυμός μπορεί να στοχεύει σε άψυχα αντικείμενα, σε αγνώστους, ή και σε φίλους και στην οικογένεια. Ο θυμός μπορεί να κατευθύνεται ακόμα και στον ίδιο το άτομο που πέθανε, όσο αγαπημένο μας και αν ήταν αυτό. Ορθολογικά, γνωρίζουμε ότι το άτομο που πέθανε δεν πρέπει να κατηγορηθεί. Συναισθηματικά, όμως, νιώθουμε θυμό επειδή η απώλειά του μας προκαλεί πόνο. Ταυτόχρονα, αισθανόμαστε τύψεις επειδή ακριβώς είμαστε θυμωμένοι με το άτομο που χάσαμε και αυτό μας κάνει περισσότερο θυμωμένους, ακόμα και με τον εαυτό μας.
- Διαπραγμάτευση:Μια φυσιολογική αντίδραση σε αισθήματα απελπισίας και αδυναμίας είναι συχνά η ανάγκη να ανακτήσουμε τον έλεγχο. Μπορεί να σκεφτόμαστε αν κάναμε όλα όσα μπορούσαμε, να νοηματοδοτήσουμε την απώλεια, να αναρωτηθούμε για την θνητότητα γενικά και να προσπαθήσουμε να δώσουμε τις δικές μας απαντήσεις σε βαθιά υπαρξιακά ερωτήματα. Δεν είναι μια εύκολη διαδικασία αυτή και μπορεί να γίνει με την βοήθεια ψυχολόγου αυτή η διερεύνηση ώστε να καταλήξει η διαχείριση του πένθους στο τελευταίο στάδιο, δηλαδή στην αποδοχή της κατάστασης.
- Κατάθλιψη :Η μεγάλη θλίψη όταν χάνουμε έναν δικό μας άνθρωπο είναι ένα από τα στάδια του πένθους. Μπορεί να έχουμε άγχος παράλληλα για το πώς θα κυλήσει η ζωή μας μια και τα πλάνα μας ανατρέπονται. Μπορεί να υπάρχει ανησυχία για τα παιδιά της οικογένειας που τώρα εξαρτώνται από εμάς. Εάν αυτό το στάδιο κρατήσει πολύ καιρό και δούμε ότι το βαρύ συναίσθημα δεν ελαφραίνει, μπορεί να μας ωφελήσει η ψυχολογική υποστήριξη από έναν ψυχολόγο .
- Αποδοχή : Πολλοί άνθρωποι μένουν για χρόνια ολόκληρα στα προηγούμενα στάδια. Το να αντιμετωπίσουμε την απώλεια είναι μια βαθιά προσωπική και μοναδική εμπειρία. Τα αγαπημένα πρόσωπα που μένουν γύρω σας μπορεί να σας βοηθήσουν να προχωρήσετε . Το καλύτερο που μπορείτε να κάνετε είναι να επιτρέψετε στον εαυτό σας να αισθανθεί ανεμπόδιστα την θλίψη που σας πλημμυρίζει. Με το να αντιστεκόμαστε απέναντι στο αναπόφευκτο, το μόνο που πετυχαίνουμε είναι να παρατείνουμε την φυσική διαδικασία της επούλωσης.
Σε αυτή τη διαδικασία του πένθους μπορεί να βοηθήσει ένας ψυχολόγος να δημιουργηθεί ένα ασφαλές υποστηρικτικό πλαίσιο που να ενισχύσει την αυτοφροντίδα. H επεξεργασία των θεμάτων γύρω από την απώλεια, η ανάλυση σκέψεων και η αναγνώριση και αποδοχή των συναισθημάτων σας θα σας βοηθήσει να έχετε καλύτερη επίγνωση του τι συμβαίνει σε αυτή την περίοδο της ζωής σας. Με αυτό τον τρόπο θα έχετε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για να προχωρήσετε. Μπορείτε να δοκιμάσετε να βάλετε προτεραιότητες στη ζωή σας, να κλείσετε εκρεμότητες και να δείτε τι είναι σημαντικό για εσάς από εδώ και μπρος.
Τίποτα δεν σας εμποδίζει να σκέφτεστε αγαπημένα πρόσωπα για να παίρνετε δύναμη από το παρελθόν και να κρατάτε τα καλά στοιχεία και την ευχαρίστηση από τη σύνδεση που είχατε. Αναλογιστείτε τι κερδίζετε και τι χάνετε όταν δεν προχωράτε όπως επισημάνατε. Μπορείτε να σκεφτείτε τρόπους που θα μπορέσετε να προχωρήσετε χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ξεχνάτε και μειώνετε τη σημασία του αγαπημένου προσώπου? Για παράδειγμα μπορείτε να φέρνετε στο μυαλό σας στιγμές και στοιχεία που δε θέλετε να ξεχάσετε και να μοιραστείτε τις αναμνήσεις σας με άλλα αγαπημένα πρόσωπα και ειδικά με τις επόμενες γενιές εφόσον αναφέρετε ότι τα παιδιά σας είναι δίπλα σας και νοιάζονται για εσάς παρακινώντας σας για βόλτα. Αξιοποιήστε το υποστηρικτικό σας δίκτυο. Σκεφτείτε με ποιους τρόπους καταφέρατε να αντεπεξέλθετε στις δυσκολίες βίωσης του πένθους στο παρελθόν. Ακόμη και αν δεν σας φαίνεται το ίδιο, μια ματιά στο παρελθόν και στον τρόπο που κατορθώσαμε να προχωρήσουμε μέσα από τη δυσκολία μας, είναι σε θέση να μας δώσει χρήσιμα στοιχεία και βοηθήματα για την παρούσα δυσκολία που αντιμετωπίζουμε.
Επιτρέψτε παράλληλα στον εαυτό σας να ζει στο παρόν και να απολαύσει ό,τι ωραίο συνεχίζει και συμβαίνει τώρα γιατί η ζωή σας έχει σημασία. Όπως παρατηρεί ο γνωστός ψυχοθεραπευτής και συγγραφέας Ίρβιν Γιάλομ, το πένθος μπορεί να αποτελέσει μια αφυπνιστική εμπειρία. Η συνειδητοποίηση της θνητότητας μπορεί να οδηγήσει μεταξύ άλλων, και στη συνείδηση της ύπαρξης όπως και σττη σκέψη ότι η πλήρης αξιοποίηση της ζωής αποτελεί ένα αντίδοτο στον φόβο του θανάτου.
Έλενα Τσαμκόσογλου
Ψυχολόγος- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
6972137475
http://www.psychologos-tsamkosoglou.gr/
