Καλημέρα σας, είμαι 68 ετών και νιώθω πολύ μόνη. Όσο περνούν τα χρόνια νιώθω πως όλο και λιγότερα άτομα νοιάζονται για μένα και αυτό με στεναχωρεί βαθιά. Έχω τα παιδιά μου που με παίρνουν τηλέφωνο και βρισκομαστε που και που, αλλά η μοναξιά στο σπίτι είναι κάτι που δεν ξεπερνιέται ποτέ. Θα ήθελα να έρχονται να με βλέπουν πιο συχνά όμως λίγο ο κορωνοϊός, λίγο οι υποχρεώσεις δεν τους το επιτρέπουν. Τι μπορώ να κάνω για να μην νιώθω μόνη;

Στο ερώτημα σας απάντησε η Έλενα Τσαμκόσογλου, Ψυχολόγος- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας

Αγαπητή αναγνώστρια,

Ευχαριστούμε που μοιραστήκατε μαζί μας τον προβληματισμό και τις ανησυχίες σας. Μας δίνετε την ευκαιρία να αναφερθούμε σε ένα πολύ σημαντικό ζήτημα που αφορά πολύ κόσμο που βρίσκεται στην Τρίτη ηλικία, δηλαδή είναι άνω των 65 ετών. Η μοναξιά, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες, αναδύεται ως ένα παγκόσμιο πρόβλημα σε κοινωνίες σε όλον τον κόσμο.

Αυτή η ηλικιακή φάση έχει πολλές ιδιαιτερότητες όπως ολοκλήρωση του εργασιακού βίου, απώλειες φίλων και γνωστών, ο θάνατος του/ της συζύγου, καθώς και η μείωση της κινητικότητας και η εμφάνιση προβλημάτων υγείας, με συνέπεια τον περιορισμό των κοινωνικών συναναστροφών που οδηγούν στο αίσθημα της μοναξιάς. Ο σύγχρονος πιεστικός ρυθμός με τις απαιτήσεις και υποχρεώσεις της καθημερινότητας πολλές φορές αποτελεί εμπόδιο που δεν αφήνει να είναι τα ενήλικα παιδιά αρκετά παρόντες στη ζωή των γονιών τους.

Αυτό φυσικά επιδεινώθηκε δραματικά την περίοδο της πανδημίας που ακόμη διανύουμε. Σύμφωνα με στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, η πανδημία έχει επιβαρύνει την ψυχική υγεία των ηλικιωμένων, έχει υποβαθμίσει τη φροντίδα και την υποστήριξη που λαμβάνουν και έχει περιορίσει τον κοινωνικό τους ρόλο. Για λόγους προστασίας της υγείας συστήνεται η κοινωνική απομόνωση ή σχετική απόσταση . Αυτό, ενώ είναι απαραίτητο μπορεί να φέρει σύγχυση , αγωνία αλλά και μοναξιά, μια και είναι κόντρα στην κοινωνική ανθρώπινη φύση που μας οδηγεί να επιδιώκουμε τη συναναστροφή με άλλους ανθρώπους για να αισθανόμαστε καλά.

Οπότε προκύπτει εύλογα το ερώτημα τι μπορεί κανείς να κάνει σε αυτές τις συνθήκες, πώς μπορεί να αντιδράσει σε αυτό που συμβαίνει με τα δεδομένα που έχει.Αξίζει να θυμόμαστε ότι πάντα υπάρχουν επιλογές και να τολμήσουμε να διερευνήσουμε αυτό που μας ταιριάζει. Δεν αρέσουν σε όλους μας τα ίδια πράγματα ούτε αντιδρούμε όλοι με τον ίδιο τρόπο ακόμη και αν είμαστε εκτεθειμένοι στην ίδια κατάσταση.  Με τη βοήθεια ενός ψυχολόγου μπορείτε να διερευνήσετε τους δικούς σας φόβους και εμπόδια, τις δικές σας ανάγκες και επιθυμίες και να δείτε τι μπορείτε να κάνετε και πώς να διαχειριστείτε την κατάσταση ώστε να αισθάνεστε καλύτερα. Η έκφραση σκέψεων και συναισθημάτων μας βοηθάει να συνδεθούμε με ό,τι μας συμβαίνει και να το βάλουμε μετά σε τάξη.

Μια σκέψη θα ήταν να μιλήσετε με αυτούς που σας νοιάζονται εξηγώντας πως νιώθετε γιατί μπορεί να μην έχουν καταλάβει τη δική σας στενοχώρια και δυσκολία . Αν τους δώσετε την ευκαιρία να την καταλάβουν , θα έχουν τη δυνατότητα να διερευνήσουν τις δικές τους επιλογές για το πώς να αντιδράσουν σε αυτό και μπορεί να προκύψει κάτι καλύτερο για τις σχέσεις σας. Αξίζει ωστόσο να θυμόμαστε όλοι ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε τη συμπεριφορά του άλλου παρά μόνο τη δική μας.

Αυτό μας οδηγεί στο ερώτημα τι άλλο μπορούμε να κάνουμε πέρα από να στραφούμε στο ήδη υπάρχον υποστηρικτικό μας δίκτυο, εφόσον βλέπουμε ότι δεν καλύπτει τις ανάγκες μας. Τηρώντας τα απαραίτητα μέτρα προστασίας κατά του κορονοϊού μπορείτε να αρχίσετε να ασχολείστε με κάποιο χόμπι έξω από το σπίτι (ζωγραφική, χορωδία, γυμναστική κλπ) ή να συμμετέχετε σε οργανωμένες δομές, πχ σε ΚΑΠΗ, πολιτιστικό σύλλογο περιοχής, εθελοντικές οργανώσεις, περιπατητικές ομάδες. Θα εκπλαγείτε με το πόσες επιλογές υπάρχουν για δημιουργικές δραστηριότητες για ανθρώπους κάθε ηλικίας, πολλές από αυτές από τους δήμους ή εθελοντικές ομάδες με μικρό ή καθόλου κόστος.

Εάν είναι έντονη η αίσθηση της μοναξιάς μέσα στην ημέρα και η κατάσταση της υγείας σας δεν επιτρέπει πολλές εξόδους μπορείτε να απευθυνθείτε σε τηλεφωνικές γραμμές υποστήριξης για ανθρώπους τρίτης ηλικίας (π.χ. Γραμμή για τη μοναξιά στην Τρίτη Ηλικία 210 6101300 από το Ινστιτούτο Προληπτικής Περιβαλλοντικής & Εργασιακής Ιατρικής). Υπάρχουν διάφορες εθελοντικές οργανώσεις που προωθούν τη διασύνδεση / κοινωνική επαφή με άτομα τρίτης ηλικίας με στόχο την καταπολέμηση της μοναξιάς και της κοινωνικής απομόνωσης μέσω της ανθρώπινης επαφής και την ενίσχυση της αυτοπεποίθησης και της ανεξαρτησίας των ηλικιωμένων, αξιοποιώντας όσα μπορούν να προσφέρουν στις νεότερες γενιές.

Κάτι που προσφέρει χαρά και συντροφιά σε πολλούς ηλικιωμένους που μένουν μόνοι είναι ένα κατοικίδιο (π.χ. σκύλος, γάτα) εάν βέβαια είστε σε θέση να φροντίσετε το ζωάκι.

Επίσης μια ιδέα που μπορεί να βοηθήσει και να ακονίσετε το μυαλό σας και να επεκτείνετε τον κοινωνικό σας περίγυρο και να αποφύγετε την ανία είναι να γίνετε και πάλι μαθητές! Η μάθηση δεν έχει ηλικία και μάλιστα αποτελεί ελιξίριο νεότητας. Ας μην ξεχνάμε το αρχαίο σοφό ρητό “Γηράσκω αεί διδασκόμενος”. Είναι ευκαιρία να μάθετε κάτι καινούργιο που ποτέ πριν δεν είχατε το χρόνο να ασχοληθείτε: μια τέχνη, μια ξένη γλώσσα, παρακολούθηση σεμιναρίων. Έτσι και το μυαλό σας θα «ακονίσετε» και θα επεκτείνετε τον κοινωνικό σας περίγυρο.

Επιπλέον η εξοικίωση με την τεχνολογία και το ίντερντ μπορεί να αποτελέσει παράθυρο στον έξω κόσμο ειδικά στην εποχή της πανδημίας που αναζητούμε δραστηριότητες και τρόπους επικοινωνίας με ασφάλεια. Μπορείτε να περιηγηθείτε σε ιστοσελίδες από όλο τον κόσμο ανάλογα με τα ενδιαφέροντά σας.  Σίγουρα δεν είναι το ίδιο η επικοινωνία μέσω ιντερνετ με τη δια ζώσης επικοινωνία, αλλά μέσω βιντεοκλήσης μπορείτε να έχετε ένα είδος υποκατάστατου  και να έχετε οπτική επικοινωνία με οικεία πρόσωπα που βρίσκονται μακριά.

Μη διστάσετε να πειραματιστείτε με μια από τις παραπάνω ιδέες ή με κάποια άλλη δική σας ,  γιατί εάν δεν σας αρέσει η παρούσα κατάσταση , πρέπει να την πάρετε στα χέρια σας και να τροποποιήσετε κάτι , αλλιώς ακολουθώντας ακριβώς τα ίδια βήματα, θα έχετε ακριβώς το ίδιο αποτέλεσμα, ενώ σίγουρα θα υπάρχει κάποια επιλογή που σας ταιριάζει καλύτερα και σε αυτή τη διερεύνηση μπορεί να βοηθήσει ένας ψυχολόγος.

Ίσως αυτή είναι μια καλή στιγμή να αναλογιστείτε τις δυσκολίες που έχετε περάσει και να εστιάσετε στο πως ξεπεράσατε τα εμπόδια που σας έφερε η ζωή και καταφέρατε να φτάσετε ως εδώ. Αντλήστε εφόδια από τις μέχρι τώρα αποδείξεις της δύναμής σας και τονώστε την ψυχική σας ανθεκτικότητα έχοντας επίγνωση των ικανοτήτων σας που σας χρησίμευσαν ως τώρα.

Έλενα Τσαμκόσογλου
Ψυχολόγος- Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
6972137475
http://www.psychologos-tsamkosoglou.gr/