Πολλά ζευγάρια στις μέρες μας αντιμετωπίζουν το πρόβλημα της υπογονιμότητας το οποίο έχει πια γίνει κοινωνικό ζήτημα, ειδικά στην Ελλάδα. Ή καθυστερημένη ηλικία τεκνοποίησης, η έκθεση σε περιβαλλοντικές τοξίνες, τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα έχουν αναφερθεί ως παράγοντες που ευθύνονται για την αυξημένη υπογονιμότητα.
Ωστόσο, η τεχνολογική ανάπτυξη παρουσιάζει πολλές λύσεις και εναλλακτικές μεθόδους για να βοηθήσει τα ζευγάρια που επιθυμούν, να αποκτήσουν παιδί. Η τεχνητή γονιμοποίηση είναι μία διαδικασία που έχει αποδειχθεί σωτήρια για πολλά ζευγάρια που δεν μπορούσαν μόνα τους να τεκνοποιήσουν. Έτσι, τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί ο αριθμός των παιδιών που γεννιούνται μετά από υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Πολλοί όμως είναι οι επιστήμονες που έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για τις επιπτώσεις της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, τόσο σε ιατρικά και νομικά ζητήματα, όσο και σε ζητήματα ηθικής και ψυχολογίας γονέων και παιδιού. Το μεγαλύτερο βέβαια ψυχολογικό κόστος εντοπίζεται όταν αποτύχει η εξωσωματική γονιμοποίηση.
Πως η αποτυχία επηρεάζει ψυχολογικά το ζευγάρι
Πολλές φορές η γυναίκα αισθάνεται ως καθήκον της το να μπορέσει να μείνει έγκυος, εφόσον η φύση της της το επιτρέπει. Από τη δική του πλευρά ο άντρας αισθάνεται μειονεκτικά που δεν μπορεί να ανταπεξέλθει στο στόχο του, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις καταπιέζει αυτό το συναίσθημα για να μη φανεί ευάλωτος. Δυστυχώς, σε αυτή τη διαδικασία εμπλέκονται πολύ -συνειδητά και ασυνείδητα- τα κοινωνικά “πρέπει” και στερεότυπα γύρω από την απόκτηση του παιδιού.
Όταν εκείνη δεν επιτευχθεί μέσω της σεξουαλικής πράξης επιλέγεται η εναλλακτική των υποβοηθούμενων μορφών αναπαραγωγής, έτσι ώστε να επιτευχθεί η επιθυμητή εγκυμοσύνη. Αυτή η διαδικασία έχει πολύ μεγάλο ψυχολογικό κόστος εξαιτίας της αναμονής αλλά και εξαιτίας των μεγάλων πιθανοτήτων που υπάρχουν να αποτύχει. Το άγχος που υπάρχει είναι μεγάλο διευρύνοντας, έτσι τη συναισθηματική δυσφορία κατά τη διάρκεια της θεραπείας, αλλά επηρεάζοντας και τα αποτελέσματα αυτής.
Οι ψυχολογικές φάσεις της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής
Η περίοδος που λαμβάνει χώρα η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή είναι αρκετά δύσκολη και οδηγεί στην αύξηση του στρες και της κατάθλιψης. Περιλαμβάνει πολλές επιπτώσεις στη ζωή του ζευγαριού και προκαλεί διάφορες συναισθηματικές αντιδράσεις που αφορούν τρεις καίριους παράγοντες:
- Στην πρώτη φάση, υπάρχει μεγάλη απογοήτευση για την αποτυχία και η άρνηση πως συνέβη
- Κατά τη δεύτερη φάση, παρουσιάζεται έντονος θυμός και απογοήτευση αλλά και ενοχές απέναντι στο σύντροφο και την οικογένεια
- Ενώ η τρίτη φάση, είναι εκείνη που μετά τα έντονα συναισθήματα των δύο προηγούμενων έρχεται η αποδοχή και η διαπραγμάτευση με το πρόβλημα ώστε να βρεθούν νέες λύσεις
Σύμφωνα με ψυχολογικές μελέτες αυτές οι φάσεις είναι πιο έντονες στη γυναίκα συγκριτικά με τον άνδρα αφού εκείνες είναι ψυχολογικά πιο ευάλωτες. Βέβαια, τα ζευγάρια που επιλέγουν να αποκτήσουν παιδί μέσω κάποιου είδους υποβοηθούμενης αναπαραγωγής είναι συνειδητοποιημένα για τις δυσκολίες που ενδεχομένως να αντιμετωπίσουν και για την πιθανότητα της αποτυχίας. Όταν όμως εκείνη συμβαίνει αποκτά διαφορετική διάσταση από εκείνη που έχει ως πιθανότητα.
Οι ψυχολογικές επιδράσεις της αποτυχίας επεκτείνονται στην προσωπική ζωή του ζευγαριού αλλά και στην κοινωνική του λειτουργία. Παρατηρείται έντονη ταραχή και απογοήτευση και συνήθως οι σύντροφοι απομονώνονται στο σπίτι όπου νιώθουν ασφάλεια και δεν επιθυμούν επαφή με άλλους ανθρώπους. Συχνό είναι δε και το φαινόμενο να απομακρύνονται και ο ένας από τον άλλον πράγμα που αποδεικνύει πως η αποτυχία επιδρά και στην προσωπική και σεξουαλική του ζωή.
Μπορούν οι υποψήφιοι γονείς να προετοιμαστούν ψυχολογικά;
Το βασικότερο που μπορεί να κάνει το ζευγάρι πριν ξεκινήσει τη διαδικασία απόκτησης παιδιού με υποβοηθούμενη αναπαραγωγή είναι να έρθει σε επαφή με ψυχολόγο για να μάθει να αντιμετωπίζει τις ψυχολογικές συνέπειες της διαδικασίας. Ο ειδικός θα μπορέσει να προετοιμάσει τους μελλοντικούς γονείς για παν ενδεχόμενο ιδιαίτερα για εκείνο της αποτυχίας. Με τη βοήθεια του μπορούν ακόμα και να καταλήξουν το είδος αναπαραγωγής που θέλουν να επιλέξουν για να ξεκινήσουν.
Στον αντίποδα, η υποστήριξη από το στενό οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον διαδραματίζει σημαντικό ρόλο για την ψυχολογία του ζευγαριού. Όταν υπάρχει στήριξη και έμπρακτη βοήθεια οι σύντροφοι μπορούν να ανταπεξέλθουν καλύτερα στις πιεστικές για την ψυχολογία του συνθήκες που Θα κληθούν να αντιμετωπίσουν. Συμπληρωματικά θα έχουν και καλύτερη διάθεση και περισσότερους λόγους να ανταπεξέλθουν.
Παρ’ όλα αυτά εάν τα αποτελέσματα δεν είναι θετικά είναι βασικό να μπορέσει το ζευγάρι να περάσει την φάση της κατάθλιψης, ώστε λυτρωμένο πια από τα περισσότερα αρνητικά συναισθήματα να μπορέσει να ξεκινήσει μία νέα προσπάθεια γονιμοποίησης.
