Το 13 χρονών παιδί μου έχει εμμονή με καθαριότητα. Πώς μπορώ να το βοηθήσω;

Το 13 χρονών παιδί μου έχει εμμονή με καθαριότητα. Πώς μπορώ να το βοηθήσω; Κάνει πολύ ώρα μπάνιο, πλένεται συνέχεια.

Γράφει η Ψυχολόγος-  Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία Ζωή Κρυώνη

Εν πρώτης θα ήταν χρήσιμο να αντιληφθούμε ότι όλες οι συμπεριφορές μας, όπως και οι σκέψεις και τα συναισθήματά μας, κινούνται σε ένα συνεχές. Ανάλογα με την συχνότητα εμφάνισής τους, την χρονιότητα και την δυσλειτουργία που αυτά ενδεχομένως να προκαλούν μας κατατάσσουν σε κάποιο διαφορετικό σημείο του συνεχούς.

Αυτό βοηθά ώστε να εμπεδώσουμε κατά συνέπεια, ότι όλες οι διαταραχές που αφορούν στο συναίσθημα και την διάθεση, όπως π.χ. η κατάθλιψη ή εκείνες που αφορούν στο άγχος, όπως οι διάφορες αγχώδεις διαταραχές (π.χ. η διαταραχή μετατραυματικού στρες ή η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κ.α.) είναι ένα άκρο του συνεχούς και μία ακραία εκδήλωση μιας τυπικής, «φυσιολογικής» κατά τα άλλα συμπεριφοράς, σκέψης ή συναισθήματος.

Έχοντας στο μυαλό μας τα παραπάνω, θα ήθελα να απαντήσουμε στην ερώτησή σας, αφού πρώτα όμως γίνουν κάποιες περαιτέρω διευκρινίσεις, οι οποίες είναι απαραίτητες.

Τι σημαίνει η «εμμονή με την καθαριότητα»; Πρέπει να γίνουμε πολύ συγκεκριμένοι και λεπτομερείς πριν θεωρήσουμε μία συμπεριφορά ως «μη φυσιολογική», παθολογική. Ένας έφηβος/ -η στα 13 έτη, όπως αναφέρετε ότι βρίσκεται το παιδί σας, είναι λογικό να φροντίζει παραπάνω την προσωπική του υγιεινή. Μάλιστα, πολλές φορές η μεταβολή στη συμπεριφορά του/ της μπορεί να είναι τόσο απότομη ή εμφανής που να δημιουργήσει ανησυχία στους γονείς του εφήβου/ -ης.

Ταυτόχρονα με την φροντίδα της προσωπικής υγιεινής, αναδεικνύεται εδώ και το θέμα του προσωπικού χώρου, που είναι καίριας σημασίας για έναν έφηβο/ μία έφηβη. Η ιδιωτικότητα τους είναι σημαντικό να δοθεί αλλά και να μην παραβιαστεί. Το δωμάτιο του έφηβου λέμε πολλές φορές ότι είναι το κάστρο του. Αν αισθανθεί ότι «παραβιάζεται» αυτό, δεν αποκλείεται να αναζητήσει τον προσωπικό του χώρο και χρόνο στο μπάνιο, όπου γνωρίζει ότι δεν θα τον «ενοχλήσουν».

Επομένως, αντιλαμβάνεστε πόσο κρίσιμης σημασίας είναι η παροχή περισσότερων πληροφοριών σχετικά με την εμφάνιση και τον καθορισμό της φύσης μιας συμπεριφοράς. Είναι τόσο λεπτές οι διαχωριστικές γραμμές, ώστε να καθίσταται αναγκαία η λεπτομερής διερεύνηση.

Αφού όμως καθορίσαμε το ένα άκρο του συνεχούς, σύμφωνα με το οποίο η συμπεριφορά του εφήβου δικαιολογείται και συνάδει με το αναπτυξιακό του στάδιο και τις ανάγκες του, θα ήταν χρήσιμο να δούμε εν συντομία και ακροθιγώς τι βρίσκεται στο άλλο άκρο του συνεχούς αυτού.

Η έμμονη ενασχόληση με την προσωπική υγιεινή σε βαθμό που να καθιστά το άτομο δυσλειτουργικό στην καθημερινότητά του, να το εμποδίζει δηλαδή  να φέρει σε πέρας τις καθημερινές του ασχολίες ενώ ταυτόχρονα του γεννά και δυσφορικά συναισθήματα, μπορεί να αποτελεί έναν φανερό καταναγκασμό που έχει σκοπό να ανακουφίσει το άτομο από το άγχος που πηγάζει από τις παράλογες πολλές φορές ιδεοληψίες.

Το άτομο γνωρίζει το παράλογο των σκέψεων αυτών, ωστόσο υιοθετεί τις ψυχαναγκαστικές αυτές πρακτικές, όπως π.χ. το συνεχές πλύσιμο των χεριών (φανερός καταναγκασμός) ή το μέτρημα (καλυμμένος καταναγκασμός), ως αγχόλυση. Τότε και μόνο εφόσον το άτομο εξεταστεί από ειδικό ψυχικής υγείας, όπως ψυχολόγο ή ψυχίατρο, ο οποίος θα εφαρμόσει τα κατάλληλα διαγνωστικά μέσα, δηλαδή την απαραίτητη κλινική συνέντευξη στο ίδιο το άτομο ή/ και σε σημαντικούς άλλους, τα ερωτηματολόγια  και τα ημερολόγια καταγραφής, μπορούμε να κάνουμε λόγο για Ιδεοψυχανανγκαστική Διαταραχή.

Σε κάθε περίπτωση είναι καίριας σημασίας, εφόσον διαπιστωθεί ότι υπάρχει κάποια δυσκολία να απευθυνθούμε σε κάποιον καταρτισμένο ειδικό, ώστε να λάβουμε μία έγκυρη και αξιόπιστη διάγνωση. Η έγκαιρη παρέμβαση είναι ζωτικής σημασίας και έχει αποδειχθεί ότι βοηθά ώστε να αποκατασταθεί πλήρως η λειτουργικότητα του ατόμου.

Ο γονιός είναι εκείνος που πολλές φορές θα εντοπίσει την αλλαγή στην συμπεριφορά του παιδιού και μέσω του ασφαλούς γονεϊκού δεσμού που έχει διαμορφωθεί θα είναι σε θέση να συζητήσει μαζί του πρωτίστως και έπειτα να σταθεί δίπλα στο παιδί. Συνοδοιπόρος, κάποιες φορές καθοδηγητής, κάποιες άλλες παρατηρητής και σε κάθε περίπτωση σταθερό στήριγμα αποδοχής. Αυτό και μόνο θέτει τις βάσεις εκείνες που θα βοηθήσουν το παιδί, τον έφηβο ή τον νεαρό ενήλικα αργότερα να αποδεχθεί χωρίς ενοχή μία κατάσταση και εφόσον κριθεί απαραίτητο να ζητήσει βοήθεια.

 

Ζωή Κρυώνη

Ψυχολόγος BSc

Ειδικευόμενη στη Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία

email: [email protected] 

Σχετικά άρθρα