Τα social media είναι πλέον αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητα μας και οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν ώρες μπροστά στην οθόνη αφήνοντας πίσω σημαντικότερα πράγματα. Ωστόσο, αυτός ο εθισμός έχει σημαντικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την διάθεση του ατόμου. Έτσι, δημιουργείται το ερώτημα: Μήπως ένα διάλειμμα από τα social media είναι απαραίτητο για την ψυχολογία σου; Αλλά και πάλι τι μπορείς να κάνεις αντί αυτών;

Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα στη σύνδεση στο διαδίκτυο, αλλά είναι δύσκολο να βρούμε ισορροπία με τη συνεχή αναταραχή των πληροφοριών από φίλους, οικογένεια, διασημότητες και επωνυμίες που διαρκώς διεκδικούν την προσοχή μας.

Σε μια πρόσφατη έρευνα του Healthline, οι αναγνώστες ρωτήθηκαν πώς νιώθουν για τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Από αυτούς, το 25% είπε ότι πιστεύει ότι έχει αρνητική επίδραση στην ψυχική του ευεξία και το 53% είπε ότι πιστεύει ότι η μείωση της χρήσης θα μπορούσε να βοηθήσει. Αυτός ο αριθμός εκτινάσσεται στο 66% μεταξύ εκείνων με πάθηση ψυχικής υγείας που ξεκίνησε ή επιδεινώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας.

Επιπλέον, το 29% των ερωτηθέντων είπε ότι χρειάζονται τουλάχιστον μερικές μέρες διάλειμμα για να επωφεληθούν από την παύση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ ο αριθμός αυτός εκτινάσσεται στο 46% μεταξύ των ατόμων ηλικίας 15 έως 24 ετών. Γι’ αυτό θα πρέπει να παρατηρήσεις και εσύ τι αντίκτυπο έχει η χρήση των κοινωνικών δικτύων στην ψυχολογία και την καθημερινότητά σου.

Πώς τα social media επηρεάζουν την ψυχική υγεία;

Πολλές έρευνες και μελέτες έγινα γύρω από το θέμα και τα αποτελέσματα τους δεν είναι και ιδιαίτερα ενθαρρυντικά. Στην πραγματικότητα, ο εγκέφαλός μας μπορεί απλώς να μας εκλιπαρεί για ένα διάλειμμα από τα like, τα share και τα comments.

Μια μελέτη του 2015 διαπίστωσε ότι τα παιδιά του Ηνωμένου Βασιλείου είχαν διπλάσιες πιθανότητες να αναφέρουν υψηλές ή πολύ υψηλές βαθμολογίες για επιβεβαρυμένη ψυχική ασθένεια εάν χρησιμοποιούσαν ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης για 3 ώρες ή περισσότερο τη σχολική μέρα.

Συμπληρωματικά, μια μικρή μελέτη του 2018 βρήκε μια άμεση σχέση μεταξύ της μείωσης της χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και της βελτίωσης της κατάθλιψης και της μοναξιάς. Σε μια έρευνα του 2021 από την ExpressVPN, το 86% μιας δειγματοληψίας 1.500 Αμερικανών ανέφερε ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης επηρεάζουν άμεσα αρνητικά την ευτυχία και την εικόνα του εαυτού τους. Μεταξύ 79 και 83% ανέφεραν αρνητικές επιπτώσεις στο άγχος, τη μοναξιά και την κατάθλιψη.

Επιπλέον, μια διακρατική διαδικτυακή έρευνα του 2022 στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Αυστραλία και τη Νορβηγία διαπίστωσε ότι όσοι χρησιμοποιούσαν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης για ψυχαγωγία ή για να μειώσουν τη μοναξιά κατά τη διάρκεια της πανδημίας είχαν χειρότερη ψυχική υγεία.

Η χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης για προσωπική επαφή και η διατήρηση σχέσεων συσχετίστηκε με βελτιωμένη ψυχική υγεία. Ωστόσο, εξακολουθούσε να υπάρχει συσχέτιση μεταξύ του αυξημένου καθημερινού χρόνου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και της φτωχότερης ψυχικής υγείας συνολικά.

Από την άλλη πλευρά, μια πιλοτική μελέτη του 2021 σε 68 φοιτητές πανεπιστημίου διαπίστωσε ότι οι περισσότεροι φοιτητές ανέφεραν θετική αλλαγή στη διάθεση, μειωμένο άγχος και βελτιωμένο ύπνο κατά τη διάρκεια και αμέσως μετά από ένα διάλειμμα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.

Τα δεδομένα φαίνονται αρκετά ξεκάθαρα. Εάν δεν θέλεις να αποκτήσεις κακή εικόνα του εαυτού σου, άγχος, κατάθλιψη, μοναξιά, ακόμη και κακό ύπνο, ίσως είναι καλή ιδέα να κάνεις κάποιες τροποποιήσεις στη χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Πράγματα που πρέπει να κάνετε αντί για τα social media

Το όμορφο είναι ότι ο κόσμος σου δίνει πολλές ευκαιρίες και επιλογές για να ασχοληθείς με πράγματα. Όταν απομακρυνθείς από την οθόνη και εισέλθεις στον τρισδιάστατο κόσμο, υπάρχει μια ατελείωτη σειρά επιλογών ανάλογα με τις ανάγκες σου. Θα ανακαλύψεις τι είναι αυτό που σε κάνει να θέλεις συνδεθείς στους λογαριασμούς σου στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ενώ μπορεί και να ανακατευθύνεις αυτό το συναίσθημα σε πιο δημιουργικές δραστηριότητες. Έτσι, εάν χρησιμοποιείς τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης:

1.  Για να χαλαρώσεις:

• Κάνε μια βόλτα γύρω από το τετράγωνο
• Βάλε λίγη μουσική
• Φτιάξε τη διάθεση σου με κεριά ή μερικά αιθέρια έλαια
• Διάβασε ένα βιβλίο
• Δοκίμασε να κάνεις μία χειροτεχνία
• Μαγείρεψε κάτι νόστιμο.
• Παίξε με το κατοικίδιό σου
• Δοκίμασε να κάνεις γιόγκα ή διαλογισμό
• Πιες ένα καταπραϋντικό, ζεστό ρόφημα, όπως ένα τσάι ή μια ζεστή σοκολάτα
• Δες παλιές φωτογραφίες και αναπόλησε ευχάριστες στιγμές

2. Για να συνδεθείς με άλλους:

• Κάλεσε έναν φίλο ή μέλος της οικογένειας ακόμα και με βιντεοκλήση
• Προσκάλεσε κάποιον για δείπνο ή ποτό
• Ψήσε κάτι και πρόσφερέ το στους γείτονές σου για να μεγαλώσεις τον κύκλο σου
• Οργάνωσε ένα brunch το Σαββατοκύριακο, μια πεζοπορία ή ένα ταξίδι για ψώνια με φίλους
• Γίνε εθελοντής σε κάποιον οργανισμό που ταιριάζει με τα ενδιαφέροντά σου
• Ξεκίνα μία νέα δραστηριότητα
• Γίνε μέλος σε μια ομάδα κοινότητας, όπως μια εκκλησία, μια μη κερδοσκοπική οργάνωση ή μια λέσχη

3. Για ψυχαγωγία:

• Πήγαινε στον κινηματογράφο
• Πήγαινε σε μία συναυλία ή μουσική σκηνή
• Δοκίμασε ανακαινίσεις έναν χώρο του σπιτιού σου
• Δοκίμασε να φτιάξεις ένα δικό σου στούντιο στο σπίτι και να ασχοληθείς με μία τέχνη
• Μάθε ένα όργανο
• Πάρε ένα μάθημα χορού ή πολεμικών τεχνών
• Κάνε έναν περίπατο
• Κάνε μία επίσκεψη ένα τοπικό μουσείο
• Δοκίμασε τις ικανότητές σου στην κηπουρική
• Άκουσε ένα podcast
• Διάβασε ένα βιβλίο
• Συγκέντρωσε μερικούς φίλους ή οικογένεια και περάστε χρόνο μαζί

Πώς να θέσεις υγιή όρια στα social media;

Τα διαλείμματα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι σπουδαία, αλλά είναι σημαντικό να είσαι ρεαλιστής σχετικά με τη χρήση τους. Σίγουρα τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μέρος της ζωής όλων μας. Υπάρχουν τρόποι για να μειώσεις τις αρνητικές επιπτώσεις και να ενισχύσεις τα θετικά αποτελέσματα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ακόμη και όταν τα χρησιμοποιείς.

Για παράδειγμα, μπορείς:

• Στάματα να παρακολουθείς λογαριασμούς που έχουν αρνητική επίδραση στη διάθεσή σου ή στην εικόνα σου
• Αφαίρεσε φωτογραφίες από το προφίλ σου που προκαλούν αρνητικά σχόλια
• Διάγραψε τυχόν αρνητικά DM, trolling ή spam
• Κατάργησε την αποθήκευση αναρτήσεων που σε κάνουν να συγκρίνεις τον εαυτό σου με άλλους

Το σημαντικότερο όμως είναι να παραλείπεις τα φίλτρα για να αναδεικνύεις πια τον πραγματικό σου εαυτό. Ξεκίνα να δημοσιεύεις φωτογραφίες από τις «ακατάστατες» στιγμές, όχι μόνο τις τέλειες και υπενθύμισε στην λεζάντα ότι είσαι ένα πραγματικό άτομο με ελαττώματα και ανασφάλειες, ακριβώς όπως όλοι δηλαδή. Φρόντισε, όμως, την θετική ανταπόκριση που θέλεις να λάβεις να την προσφέρεις κιόλας. Δημοσίευσε, λοιπόν, ενθαρρυντικά σχόλια σε αναρτήσεις άλλων και μίλα για την σημασία των διαλειμμάτων στην ψυχική μας υγεία.