Η διπολική διαταραχή παλαιότερα ονομαζόταν μανιοκατάθλιψη, είναι μια κατάσταση ψυχικής υγείας που προκαλεί ακραίες εναλλαγές της διάθεσης που περιλαμβάνουν συναισθηματικά υψηλά επίπεδα μανίας, αλλά και χαμηλά επίπεδα κατάθλιψης. Όταν πέφτεις σε κατάθλιψη, κυριαρχεί η λύπη ή η απελπισία και μπορείς να χάνεις το ενδιαφέρον ή την ευχαρίστηση για δραστηριότητες που άλλοτε σου άρεσαν.

Όταν η διάθεση μετατοπίζεται σε μανία ή υπομανία, μπορεί να υπάρχει ευφορία, ενέργεια ή ασυνήθιστη ευερεθιστότητα. Αυτές οι εναλλαγές της διάθεσης μπορούν να επηρεάσουν τον ύπνο, την ενέργεια, τη δραστηριότητα, την κρίση, τη συμπεριφορά και την ικανότητα καθαρής σκέψης. Τέτοια επεισόδια εναλλαγών διάθεσης μπορεί να συμβαίνουν σπάνια ή πολλές φορές το χρόνο.

Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι θα εμφανίσουν κάποια συναισθηματικά συμπτώματα μεταξύ των επεισοδίων, κάποιοι μπορεί να μην εμφανίσουν κανένα. Το ενθαρρυντικό είναι πως μπορείς να διαχειριστείς τις εναλλαγές της διάθεσής σου και άλλα συμπτώματα ακολουθώντας ένα πρόγραμμα θεραπείας, αφού σε μεγάλο ποσοστό αντιμετωπίζεται με φάρμακα και ψυχολογική συμβουλευτική ψυχοθεραπεία.

Ποια είναι τα συμπτώματα της;

Σύμφωνα με την Mayo Clinic, υπάρχουν διάφοροι τύποι διπολικών και σχετικών διαταραχών που μπορεί να περιλαμβάνουν μανία ή υπομανία και κατάθλιψη. Τα συμπτώματα μπορεί υποκινήσουν απρόβλεπτες αλλαγές στη διάθεση και τη συμπεριφορά, με αποτέλεσμα σημαντική αγωνία και δυσκολία στην καθημερινότητα. Είδη διπολικής διαταραχής είναι:

• Διπολική διαταραχή Ι: Περιλαμβάνουν ένα τουλάχιστον ένα μανιακό επεισόδιο που μπορεί να προηγηθεί ή να ακολουθηθεί από υπομανιακά ή μείζονα καταθλιπτικά επεισόδια. Σε ορισμένες περιπτώσεις, εξαιτίας της μανίας το άτομο μπορεί να μην έχει επαφή με την πραγματικότητα.
• Διπολική διαταραχή ΙΙ: Υπάρχει κυρίως ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο και τουλάχιστον ένα υπομανιακό επεισόδιο, αλλά ποτέ δεν θα περιλαμβάνει ένα μανιακό επεισόδιο.
• Κυκλοθυμική διαταραχή: Περιορίζεται σε χρονική περίοδο δύο χρόνων ή ενός χρόνου όταν πρόκειται για παιδιά ή εφήβου. Κατά την διάρκεια αυτών των χρόνων υπάρχουν διάφορες περίοδοι συμπτωμάτων υπομανίας και κατάθλιψης λιγότερο βέβαια σοβαρές από τη μείζονα κατάθλιψη.
• Άλλοι τύποι: Στους άλλους τύπους περιλαμβάνονται διπολικές και σχετικές διαταραχές που προκαλούνται από ορισμένα φάρμακα ή αλκοόλ ή οφείλονται σε μια ιατρική κατάσταση, όπως η νόσος του Cushing, η σκλήρυνση κατά πλάκας ή το εγκεφαλικό.

Αν και η διπολική διαταραχή μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, συνήθως διαγιγνώσκεται στην εφηβεία ή στις αρχές της δεκαετίας του ’20. Τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν από άτομο σε άτομο και τα συμπτώματα μπορεί να διαφέρουν με την πάροδο του χρόνου.

Μανία και υπομανία

Η μανία και η υπομανία είναι δύο διαφορετικοί τύποι επεισοδίων, αλλά έχουν τα ίδια συμπτώματα. Ωστόσο, η μανία είναι πιο σοβαρή από την υπομανία και παρουσιάζει πιο αισθητά προβλήματα στην εργασία, στο σχολείο και στις κοινωνικές δραστηριότητες, καθώς και δυσκολίες στις σχέσεις. Μάλιστα, μπορεί να χρειαστεί νοσηλεία όταν το επεισόδιο είναι πολύ σοβαρό.

Τόσο ένα μανιακό όσο και ένα υπομανιακό επεισόδιο περιλαμβάνουν τρία ή περισσότερα από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Ασυνήθιστη αισιοδοξία
• Αυξημένη δραστηριότητα, ενέργεια ή διέγερση
• Υπερβολική αίσθηση ευεξίας και αυτοπεποίθησης
• Μειωμένη ανάγκη για ύπνο
• Ασυνήθιστη ομιλία
• Αγωνιστικές σκέψεις
• Διάσπαση προσοχής
• Κακή λήψη αποφάσεων

Μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο

Ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο περιλαμβάνει συμπτώματα που είναι αρκετά σοβαρά ώστε να προκαλούν μεγάλη δυσκολία στις καθημερινές δραστηριότητες, όπως η εργασία, το σχολείο, οι κοινωνικές δραστηριότητες ή οι σχέσεις. Ένα επεισόδιο περιλαμβάνει τουλάχιστον πέντε από τα παρακάτω συμπτώματα:

• Καταθλιπτική διάθεση, όπως αίσθημα λύπης, κενού, απελπισίας ή δακρύων και ευερεθιστότητα στα παιδιά
• Σημαντική απώλεια ενδιαφέροντος ή αίσθημα απουσίας ευχαρίστησης από τις περισσότερες δραστηριότητες
• Σημαντική απώλεια βάρους χωρίς δίαιτα, γενικότερες αυξομειώσεις βάρους και όρεξης ακόμη και στα παιδιά
• Αϋπνία ή υπερβολικός ύπνος
• Ανησυχία και καθυστερημένη απόκριση σε καταστάσεις
• Κούραση και απώλεια ενέργειας
• Αισθήματα αναξιότητας, υπερβολικής ή ακατάλληλης ενοχής
• Μειωμένη ικανότητα σκέψης/ συγκέντρωσης και αναποφασιστικότητα
• Σκέψη, σχεδιασμός ή απόπειρα αυτοκτονίας

Τα σημεία και τα συμπτώματα των διπολικών διαταραχών Ι και διπολικών ΙΙ μπορεί να περιλαμβάνουν άλλα χαρακτηριστικά, όπως άγχος, μελαγχολία και ψύχωση. Ο χρόνος εμφάνισης των συμπτωμάτων μπορεί να περιλαμβάνει περιόδους με ποικίλη διάρκεια που μπορεί να είναι γρήγορης επιδείνωσης ή μικτής. Επιπλέον, τα διπολικά συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή να αλλάξουν ανάλογα με τα διαστήματα της ζωής.

Τι γίνεται με τα παιδιά και τους εφήβους;

Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής μπορεί να είναι δύσκολο να εντοπιστούν σε παιδιά και εφήβους καθώς κάποια συμπτώματα είναι κοινά με εκείνα της εφηβείας. Για αυτό είναι δύσκολο να πούμε εάν πρόκειται για φυσιολογικά σκαμπανεβάσματα ή σημάδια ενός προβλήματος ψυχικής υγείας εκτός από τη διπολική διαταραχή.

Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορεί να έχουν διακριτά μείζονα καταθλιπτικά, μανιακά ή υπομανιακά επεισόδια, αλλά το πρότυπο μπορεί να διαφέρει από αυτό των ενηλίκων με διπολική διαταραχή. Και οι διαθέσεις μπορούν να αλλάξουν γρήγορα κατά τη διάρκεια των επεισοδίων. Μερικά παιδιά μπορεί να έχουν περιόδους χωρίς συμπτώματα διάθεσης μεταξύ των επεισοδίων. Τα πιο εμφανή σημάδια της διπολικής διαταραχής στα παιδιά και τους εφήβους περιλαμβάνουν σοβαρές εναλλαγές της διάθεσης που διαφέρουν από τις συνηθισμένες εναλλαγές της διάθεσής τους.

Πότε θα χρειαστείς γιατρό;

Παρά τις ακραίες διαθέσεις, τα άτομα με διπολική διαταραχή συχνά δεν αναγνωρίζουν πως η συναισθηματική τους αστάθεια επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την ζωή την δική τους αλλά και των αγαπημένων τους. Έτσι, δεν λαμβάνουν τη θεραπεία που απαιτεί η κατάστασή τους.

Αν βιώνεις την διπολική διαταραχή, μπορεί να απολαύσεις τα συναισθήματα της ευφορίας και τις παραγωγικές περιόδους. Ωστόσο, αυτή η ευφορία συνοδεύεται πάντα από μια συναισθηματική κατάρρευση που μπορεί να σε αφήσει σε κατάθλιψη, εξάντληση και σε πιο ακραίες περιπτώσεις σε οικονομικά, νομικά προβλήματα ή προβλήματα σχέσεων.

Για αυτό αν παρατηρείς στον εαυτό σου συμπτώματα κατάθλιψης ή μανίας, ζήτα την βοήθεια του γιατρού σου ή αναζήτησε τον κατάλληλο ειδικό ψυχικής υγείας. Η διπολική διαταραχή δεν βελτιώνεται από μόνη της. Η λήψη θεραπείας από έναν επαγγελματία με εμπειρία στη διπολική διαταραχή θα σε βοηθήσει να ελέγξεις τα συμπτώματά σου και να συνεχίσεις την ζωή σου.