Η κοινή γνώμη τα τελευταία χρόνια συνταράχτηκε από πληθώρα αποκαλύψεων για σεξουαλικές κακοποιήσεις. Πολλές από αυτές αφορούσαν γυναίκες διαφόρων ηλικιών, άντρες διαφόρων ηλικιών αλλά δυστυχώς και παιδιά. Ακούμε για αποτρόπαιες πράξεις παιδικών, ακόμα και ομαδικών βιασμών, χρήση υλικού παιδικής πορνογραφίας και εκπόρνευση παιδιών, που με τη βία εκδίδονται.

Εάν για έναν ενήλικα είναι δύσκολο να αντιμετωπίσει μία σεξουαλική επίθεση, τότε δεν μπορούμε να φανταστούμε τι μπορεί να σημαίνει αυτό για ένα παιδί. Για μία αθώα ψυχή που σίγουρα θα στιγματιστεί ανεπανόρθωτα.

Το πρώτο πράγμα που μας έρχεται στο μυαλό είναι το γιατί. Γιατί κάποιος να θέλει να σκορπίσει τόσο πόνο και τόσο κακό; Η απάντηση βρίσκεται στα άρρωστα μυαλά κάποιων που είναι πιθανό και οι ίδιοι να κακοποιήθηκαν στη ζωή τους ή να βίωσαν άλλες τραυματικές εμπειρίες στα οικογενειακά τους περιβάλλοντά . Τα άτομα αυτά ποτέ δεν έλαβαν βοήθεια και έτσι διοχέτευσαν τον θυμό τους σε άλλους. Μπορεί ακόμα τέτοια άτομα να πάσχουν από σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας τα οποία ομοίως ποτέ δεν αντιμετώπισαν.

Τι είναι όμως η σεξουαλική επίθεση

Σεξουαλική κακοποίηση μπορεί να θεωρηθεί οποιαδήποτε πράξη, η οποία είναι μη συναινετική και μπορεί να περιλαμβάνει λεκτική παρενόχληση, απόπειρα βιασμού, βιασμό ή οποιαδήποτε άλλη πράξη που προσβάλλει τα υποκείμενα και δεν σέβεται τα θέλω τους. Οποιαδήποτε πράξη που έχει χαρακτήρα καταναγκασμού και εκδηλώνεται με βίαιο και σεξουαλικό τρόπο.

Τι είναι το τραύμα

Το τραύμα στις περιπτώσεις των σεξουαλικών παρενοχλήσεων αναφέρεται στο ψυχικό  κυρίως τραύμα που βιώνουν όσοι επιβίωσαν μίας σεξουαλικής επίθεσης. Όταν τα άτομα βιώνουν μία εξαιρετικά στρεσογόνο κατάσταση, η οποία κατά κύριο λόγο είναι δυσάρεστη για αυτούς, δυσκολεύονται να την επεξεργαστούν και να την αντιμετωπίσουν. Με λίγα και απλά λόγια αυτό σημαίνει πως η ψυχή, το μυαλό και το σώμα δεν μπορούν να επεξεργαστούν, να δεχτούν και να ξεπεράσουν μία τέτοια εμπειρία, με αποτέλεσμα να επηρεάζει άλλους τομείς της ζωής του ατόμου.

Σεξουαλική κακοποίηση παιδιών

Τι πιο οδυνηρό από το να ακούμε για βιασμούς ή σεξουαλικές κακοποιήσεις παιδιών. Ένα υγιές μυαλό δεν μπορεί να το δεχτεί. Δεν μπορεί να συλλάβει την αρρωστημένη σκέψη που μπορεί να κρύβεται πίσω από μία τέτοια πράξη.

Τα παιδιά που βιώνουν σεξουαλικές επιθέσεις και κακοποιήσεις, λένε οι ειδικοί, είτε από μέλη της οικογένειάς τους είτε από κάποιον ξένο, τείνουν να βιώνουν άσχημες καταστάσεις ως ενήλικες. Υποφέρουν από μετατραυματικό στρες (εφιάλτες, έντονος φόβος, κρίσεις πανικού κ.α.), κατάθλιψη ακόμα και διαταραχή προσωπικότητας. Επιπλέον πολλοί ενήλικες που κακοποιήθηκαν ως παιδιά έχουν τάσεις αυτοκτονίας και πολλοί από αυτούς προβαίνουν και σε απόπειρες ώστε να δώσουν τέλος στη ζωή τους.

Είναι δεδομένο πως αυτά τα άτομα συχνά καταλήγουν σε εξάρτηση από το αλκοόλ ή το φαγητό ή και τα ναρκωτικά. Μετά από τέτοια γεγονότα επίσης οι σεξουαλικές σχέσεις αυτών των ατόμων ως ενηλίκων είναι δυσλειτουργικές. Παρουσιάζουν αποστροφή για την σεξουαλική πράξη αλλά και συναισθήματα απόκρουσης.

Τα συμπτώματα μπορεί επίσης να επιφέρουν για τα άτομα δυσπιστία, καχυποψία για τον κόσμο γενικότερα και δυσκολία στην σύναψη κοινωνικών ή ερωτικών σχέσεων. Ο ναρκισσισμός και η μεγαλοπρέπεια επίσης είναι άλλες πτυχές συμπτωμάτων που βιώνουν οι ενήλικες που έχουν κακοποιηθεί ως παιδιά.

Σεξουαλική κακοποίηση ενηλίκων

Τα συμπτώματα που βιώνουν οι ενήλικες, κατά κύριο λόγο οι γυναίκες που κακοποιούνται από το σύντροφό τους, από το οικογενειακό τους περιβάλλον ή από κάποιον άλλον είναι αρκετά παρεμφερή με αυτά που περιγράψαμε παραπάνω, αλλά σίγουρα το ίδιο δυσάρεστα. Άγχος, φόβος για το παραμικρό, και κοινωνική απομόνωση είναι μόνο η αρχή. Συναισθήματα αρνητικά κατακλύζουν τις γυναίκες αυτές με αποτέλεσμα να μην χαίρονται μία φυσιολογική ζωή. Μάλιστα τα ποσοστά κατάθλιψης των γυναικών που έχουν υποστεί σεξουαλική κακοποίηση είναι αρκετά υψηλά. Πολλές οδηγούνται στην αυτοκτονία, θεωρώντας πως έτσι
θα απαλλαχτούν από τις σκέψεις τους.

Στις κακοποιήσεις που αφορούν ηλικίες άνω των 18, παρατηρούνται επίσης έντονα σημάδια αυτοτραυματισμών ή αυτοτιμωρίας. Υπάρχουν έρευνες δείχνουν πως οι γυναίκες υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές, όπως η ανορεξία ή και η υπερκατανάλωση θερμίδων, από αλλαγές στην εξωτερική τους εμφάνιση, όπως οι απότομες αλλαγές στα μαλλιά. Σύνηθες είναι επίσης να βλέπουμε γυναίκες μετά από κακοποίηση να κάνουν τατουάζ ή piercing,
σταμπάροντας έτσι τον εαυτό τους, όπως κάποιος άλλος έκανε προηγουμένως.

Πότε και πως εκδηλώνονται τα συμπτώματα αυτά;

Οι ειδικοί υπογραμμίζουν πως η κάθε περίπτωση κακοποίησης είναι διαφορετική. Αυτό σημαίνει πως μεταξύ των περιπτώσεων δεν υπάρχει συγκεκριμένος χρόνος, παραδείγματος χάρη που αναμένεται να εκδηλωθούν τα προαναφερθέντα συμπτώματα. Κάποιοι επιζώντες μπορεί να εκδηλώσουν είτε αμέσως συμπτώματα είτε μετά από κάποιο καιρό. Ακόμη τα συμπτώματα διαφέρουν στην διάρκεια εκδήλωσής τους.  Κάποιοι ασθενείς καταφέρνουν να τα αντιμετωπίσουν αμέσως, κάποιοι άλλοι χρειάζονται χρόνια , ενώ δυστυχώς κάποιοι άλλοι δεν τα ξεπερνάνε ποτέ.

Επιπρόσθετα αυτά τα συμπτώματα διαφοροποιούνται και ως προς την ένταση τους, όταν εκδηλώνονται. Σε κάποιους επιζώντες μπορεί να είναι ήπια, σε κάποιους άλλους πιο έντονα, ενώ σε τρίτους ακόμα και απειλητικά για την ζωή τους.

Όλα αυτά τα χαρακτηριστικά δύναται να διαφέρουν ανάλογα με την προσωπικότητα των ατόμων και την πρότερη ψυχολογική τους κατάσταση, το περιβάλλον στο οποίο διεπράχθη η κακοποίηση αλλά και στην ίδια την βαναυσότητα της πράξης που βίωσαν.

Το μόνο σίγουρο είναι πως εν γένει τα άτομα που βιώνουν σεξουαλική επίθεση ή σεξουαλική κακοποίηση αναπτύσσουν κατά την διάρκεια της μετέπειτα ζωής τους μετατραυματικό στρες, έντονη κατάθλιψη, τάσεις αυτοκτονίας, προβλήματα με το φαγητό και το αλκοόλ, αλλά και σεξουαλικές και κοινωνικές δυσλειτουργίες στην συνέχεια.

Η πολιτεία οφείλει να παρέμβει

Ενώ η ιατρική πλέον κάνει θαύματα, στον τομέα της ψυχικής υγείας είναι αρκετά χρόνια πίσω θα λέγαμε. Δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για να αντιμετωπίσουμε τέτοια περιστατικά. Δεν υπάρχει επίσης επαρκής ενημέρωση των επαγγελματιών υγείας για την αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών.

Είναι επιτακτική ανάγκη να υπάρξει εκπαίδευση πάνω σε θέματα ψυχικής υγείας που αφορούν κακοποιημένα άτομα, έγκαιρος εντοπισμός γυναικών αλλά και παιδιών που ζουν σε κακοποιητικά περιβάλλοντα αλλά και η δημιουργία δομών φροντίδας και φιλοξενίας. Το εθελοντικό έργο που προσφέρουν με ανιδιοτέλεια οι ιδιώτες είναι θεάρεστο, όμως σε καμία περίπτωση αρκετό για να εξυπηρετήσει αυτά τα περιστατικά. Η πολιτεία πρέπει να στηρίξει τα άτομα αυτά βοηθώντας τα στην αποκατάσταση και την επανένταξή τους στην κοινωνία.

Πώς αντιμετωπίζεται το τραύμα

Τα ψυχικά τραύματα για να μπορέσουν να αντιμετωπιστούν ως ένα τουλάχιστον βαθμό απαιτούν την βοήθεια ειδικού. Η ψυχοθεραπεία είναι η συνήθης λύση που προτείνεται σε τέτοιες περιπτώσεις. Από μόνη της όμως δεν είναι αρκετή για να επιφέρει την λύτρωση. Οι επιζώντες σεξουαλικών κακοποιήσεων χρειάζονται ασφαλή και γεμάτα αγάπη περιβάλλοντα για να συνεχίσουν. Χρειάζονται σεβασμό, κατανόηση αλλά και χρόνο, ώστε να μπορέσουν να αποδεχτούν τι έχει συμβεί και να προβούν στην επίλυσή του.

Αυτό που λένε οι ειδικοί είναι πως η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική, άρα διαφέρει και η απάντηση ως προς το αν θα ξεπεραστεί ποτέ αυτό το τραύμα. Σίγουρα η έγκαιρη αναζήτηση βοήθειας αλλά και η στήριξη από το οικογενειακό περιβάλλον είναι πρωταρχικής σημασίας για την θετική έκβαση τέτοιων περιστατικών.

Ο ψυχισμός τέτοιων ατόμων είναι εξαιρετικά εύθραυστος. Θα λέγαμε πως κρέμεται από μία κλωστή. Αν έχετε στο περιβάλλον σας άτομα τα οποία έχουν κακοποιηθεί σεξουαλικά ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο, να είστε εκεί. Να τα βοηθήσετε και να τα στηρίξετε. Να ακούσετε τις ανάγκες τους και να τα προτρέψετε να απευθυνθούν σε κάποιον επιστήμονα, ο οποίος θα μπορέσει να τους κατευθύνει.

Ας μην γελιόμαστε, τέτοια περιστατικά συμβαίνουν συνέχεια γύρω μας. Ας ανοίξουμε τα μάτια! Αν έχετε οποιαδήποτε υπόνοια πως κάποιο άτομο κακοποιείται ενημερώστε άμεσα τις αρχές και εκείνες θα αντιδράσουν αναλόγως. Είναι καθήκον όλων μας να προστατεύσουμε τον συνάνθρωπό μας. Ας μην περιμένουμε να συμβεί στο δικό μας σπίτι!