Πώς το άγχος και η κατάθλιψη προκαλούν χρόνιο σωματικό πόνο και ποιες είναι οι συνήθεις ψυχοσωματικές διαταραχές;

08/04/2023
Ελένη Καρανικόλα
Ψυχολογία

Ας μιλήσουμε αρχικά για τον πόνο και την διπλή ιδιότητα του. Ο σωματικός πόνος προκαλεί μία δυσάρεστη αίσθηση σε εκείνον που τον βιώνει, ενώ παράλληλα λειτουργεί ως αφυπνιστικός παράγοντας για την προστασία του οργανισμού από απειλητικά για την ζωή ερεθίσματα. Ανάλογα την ένταση του ο πόνος διακρίνεται σε φυσιολογικό και οξύ, αποτελεί μία καθαρά υποκειμενική εμπειρία και έχει διάρκεια μερικά λεπτά έως και ημέρες. Ο οξύς πόνος σε αντίθεση με τον φυσιολογικό αποτελεί ένα συναγερμό του ανθρώπινου σώματος ότι υπάρχει ένας τραυματισμός και μας προφυλάσσει από το να τραυματίσουμε επιπλέον το σώμα μας.

Τι είναι ο χρόνιος σωματικός πόνος

Από την άλλη πλευρά κάποια άτομα βιώνουν τον πόνο με ένα διαφορετικό τρόπο , ως προς τη διάρκεια και την ένταση.Τα άτομα αυτά ανήκουν στην κατηγορία που πάσχουν από χρόνιους σωματικούς πόνους, οι οποίοι διατηρούνται ακόμα και μετά την αποκατάσταση του τραυματισμού, συνήθως έχουν μακροχρόνια διάρκεια (περισσότερο από 12 εβδομάδες), είναι ανθεκτικοί στις φαρμακευτικές αγωγές, στη φυσικοθεραπευτική αποκατάσταση και στις χειρουργικές επεμβάσεις. Στην εν λόγω περίπτωση ο πόνος συνεχίζει να υπάρχει και να εμφανίζεται ακόμα και στα πιο ανεπαίσθητα ερεθίσματα που δέχεται το σώμα.

Αυτό συμβαίνει, διότι ο ανθρώπινος εγκέφαλος διατηρεί την αίσθηση ύπαρξης απειλής, ενώ πλέον δεν είναι υπαρκτή, ενεργοποιώντας το συμπαθητικό νευρικό σύστημα και σε συνδυασμό με την παραγωγή αδρεναλίνης και άλλων ορμονών καταλήγει σε μία νευροχημική αποδιοργάνωση, δημιουργώντας την αίσθηση του χρόνιου σωματικού πόνου. Τα άτομα που ανήκουν σε αυτή την κατηγορία, έχουν έντονο το συναίσθημα του φόβου για την πιθανότητα επανεμφάνισης του πόνου, σε περίπτωση που εκτελέσουν κάποια σωματική κίνηση ή βρεθούν σε κάποια συγκεκριμένη κατάσταση που να τους θυμίζουν την στιγμή έναρξης του τραυματισμού.

Αυτή η συνθήκη συνοδεύεται συνήθως από δυσανάλογες και επίμονες σκέψεις σε σχέση με την βαρύτητα των συμπτωμάτων και υψηλά επίπεδα άγχους και ανησυχίας για την υγεία του ατόμου που την βιώνει.

Ποια είναι τα αίτια και τα συμπτώματα

Τα αίτια του χρόνιου πόνου ανάγονται σε παθολογικά – νευρολογικά από ιατρικής πλευράς και σε ψυχολογικά και έχουν συνήθως ως συμπτώματα τα εξής:

• Μυοσκελετικόι πόνοι
• Ινομυαλγίες
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
• Πρωτοπαθείς κεφαλαγλίες (πονοκέφαλος)
• Πόνο στις αρθρώσεις
• Πόνος περιόδου
• Περιφερειακοί πόνοι στο σώμα μη προσδιοριζόμενης αιτίας

Πώς προκαλείται ο χρόνιος πόνος

Πολλές έρευνες που έχουν διεξαχθεί σχετικά με τον χρόνιο πόνο καταλήγουν σε κοινά συμπεράσματα εμφάνισης και διατήρησης αυτού, αναδεικνύοντας ένα σύνολο από βιολογικούς, ψυχολογικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες που τον προκαλούν. Επιπρόσθετα, στατιστικά δεδομένα του Διεθνούς Οργανισμού για τον Πόνο ανέδειξαν ότι το στρες, η κατάθλιψη, κληρονομικοί και βιολογικοί παράγοντες αποτελούν τις κύριες αιτίες έναρξης, διατήρησης και επιδείνωσης του χρόνιου σωματικού πόνου.

Ποιοι είναι οι ψυχολογικοί παράγοντες

Όσον αφορά τους ψυχολογικούς παράγοντες, τα άτομα που πάσχουν από χρόνιο πόνο παρουσιάζουν χαρακτηριστικά γνωρίσματα άλυτων συναισθηματικών συγκρούσεων και έλλειψη επικοινωνίας των επιθυμιών, με αποτέλεσμα την αποτύπωση της εσωτερικής καταπίεσης στο σώμα. Το άγχος και το στρες είναι ενισχυτικοί παράγοντες εμφάνισης ψυχοσωματικών συμπτωμάτων σε σημεία – κέντρα του σώματος, που ήδη έχει προηγηθεί παρελθοντικά ένας τραυματισμός.

Η ψυχοθεραπεία ενδείκνυται για την αντιμετώπιση ψυχογενών αιτιών του χρόνιου πόνου καθώς και των επιπτώσεων που επιφέρουν στην διάθεση και λειτουργικότητα του ατόμου στην καθημερινότητα του.

Τι ονομάζουμε Ψυχοσωματικές Διαταραχές

Το άγχος που βιώνουν τα άτομα για μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να εστιάζουν στους παράγοντες πρόκλησης και χωρίς να κάνουν κάτι για να το διαχειριστούν ώστε να μειωθεί, έχει την τάση να αποτυπώνεται στο ανθρώπινο σώμα. Ψυχοσωματική διαταραχή ορίζεται κάθε διαταραχή, στην οποία ο νους και η ψυχική λειτουργικότητα επηρεάζουν τη σωματική κατάσταση λειτουργίας.