Κατά κάποιο τρόπο, το υπερβολικό βάρος δημιουργεί ή μάλλον ανοίγει το δρόμο για ανελέητο χλευασμό. Αυτό που ισχύει στους ενήλικες ταυτόχρονα ισχύει και στα παιδιά, καθώς η παιδική παχυσαρκία λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις παγκοσμίως.
Το Κέντρο Ελέγχου Νοσημάτων ορίζει την παιδική παχυσαρκία ως επίσημη διάγνωση για κάθε παιδί με Δείκτη Μάζας Σώματος στο 95ο εκατοστημόριο ή παραπάνω. Αυτό σημαίνει ότι ένα παιδί του οποίου ο ΔΜΣ είναι πάνω από το 95 τοις εκατό του πληθυσμού για την ηλικιακή ομάδα αυτού του παιδιού θεωρείται παχύσαρκο. Το «υπέρβαρο» ορίζεται κλινικά ως ο ΔΜΣ στο 85ο εκατοστημόριο. Μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα για αυτά τα ζητήματα και να υπολογίσετε το ΔΜΣ του δικού σας παιδιού.
Ο αριθμός των παχύσαρκων παιδιών μεταξύ δύο και 19 ετών παρέμεινε αρκετά σταθερός στο 17% περίπου του πληθυσμού στις Ηνωμένες Πολιτείες και επηρεάζει περίπου 12,7 εκατομμύρια παιδιά και εφήβους.
Ο επιπολασμός της παχυσαρκίας ήταν 8,9 τοις εκατό μεταξύ των παιδιών ηλικίας 2 έως 5 ετών σε σύγκριση με 17,5 τοις εκατό των παιδιών ηλικίας 6 έως 11 ετών και 20,5 τοις εκατό των νέων 12 έως 19 ετών.
Για τα παιδιά ηλικίας 2 έως 14 ετών, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO Child Growth Standards) τα όρια για να θεωρηθεί ένα παιδί ελλιποβαρές, φυσιολογικού βάρους, υπέρβαρο ή παχύσαρκο, είναι διαφορετικά ανά ηλικία και ανά φύλο.
Στο σύνολο των παιδιών ηλικίας 2 έως και 14 ετών:
▪ 9,2% είναι ελλιποβαρή,
▪ 53,3% είναι φυσιολογικού βάρους,
▪ 37,5% είναι υπέρβαρα ή παχύσαρκα
Τα παχύσαρκα παιδιά έχουν 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν πρώιμα
Η παιδική παχυσαρκία έχει φτάσει σε επίπεδα επιδημίας, με το 18,5% των παιδιών και των εφήβων στις Ηνωμένες Πολιτείες να ταξινομούνται ως παχύσαρκοι. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι τα άτομα που είναι παχύσαρκα στην παιδική ηλικία έχουν τρεις φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν στην πρώιμη ενήλικη ζωή τόσο από σωματικές ασθένειες – συμπεριλαμβανομένου του διαβήτη, της ηπατικής νόσου και της υψηλής αρτηριακής πίεσης – όσο και από αυτοκτονία (με τη μέση ηλικία θανάτου να είναι μόλις 22 ετών).
Το υπερβολικό βάρος δεν επηρεάζει μόνο τη σωματική υγεία
Σε μια μελέτη σε περισσότερα από 12.000 παιδιά και εφήβους, τα κορίτσια με παχυσαρκία παρουσίασαν 43% υψηλότερο κίνδυνο άγχους και κατάθλιψης, ενώ τα αγόρια με παχυσαρκία παρουσίασαν 33% υψηλότερο κίνδυνο από τα παιδιά χωρίς, ευρήματα που επιβεβαίωσαν προηγούμενη έρευνα που έδειχνε μια σχέση μεταξύ της παχυσαρκίας στην παιδική ηλικία και την ανάπτυξη ψυχολογικών προβλημάτων.
Εκατομμύρια παιδιά σε όλο τον κόσμο βιώνουν το ψυχικό και σωματικό τραύμα που είναι μέρος της παχυσαρκίας. Σωματικά, παγιδεύονται σε έναν φαύλο κύκλο. Μπορεί να θέλουν να συμμετάσχουν σε ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα, αλλά φοβούνται ότι δεν θα μπορέσουν να το κάνουν ή ότι άλλα παιδιά (ή ενήλικες) θα γελάσουν μαζί τους που προσπάθησαν. Όταν δεν φαίνεστε ή δεν αισθάνεστε το ίδιο με τα άλλα παιδιά, υπάρχουν σημαντικά μειονεκτήματα στην προσπάθεια να συμπεριφέρεστε το ίδιο.
Διανοητικά, το να είσαι παχύ παιδί είναι ένα μαρτύριο που πολλοί άνθρωποι φέρουν στην ενήλικη ζωή με τη μορφή άγχους, κατάθλιψης, ζητημάτων αυτοεκτίμησης και αυτοκαταστροφικών συμπεριφορών. Οι ενήλικες και τα παιδιά είναι πολύ γρήγοροι στο να επισημάνουν τις αδυναμίες σας όταν είστε ένα παχύ παιδί. Δεν είναι μόνο ο λιπώδης ιστός που επικρίνεται, είναι το ίδιο το παιδί, ίσως το δικό σας παιδί.
Οι ενήλικες που ήταν υπέρβαροι ως παιδιά μαθαίνουν να ντρέπονται για τον εαυτό τους και πιστεύουν ότι δεν είναι τόσο καλοί όσο οι άλλοι άνθρωποι – ότι πρέπει να αλλάξουν σωματικά τον εαυτό τους για να γίνουν αποδεκτοί.
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους ένα παιδί μπορεί να γίνει υπέρβαρο στην αρχή, αλλά βοηθώντας το να πετύχει ένα υγιές βάρος θα βοηθήσετε τη σωματική και ψυχική του υγεία για το υπόλοιπο της ζωής του.
Συμπτώματα που δείχνουν πως το παιδί σας είναι παχύσαρκο
Δεν είναι όλα τα παιδιά που κουβαλούν επιπλέον κιλά υπέρβαρα. Μερικά παιδιά έχουν σκελετό σώματος μεγαλύτερο από το μέσο όρο. Και τα παιδιά συνήθως φέρουν διαφορετικές ποσότητες σωματικού λίπους στα διάφορα στάδια ανάπτυξης. Έτσι, μπορεί να μην γνωρίζετε από την εμφάνιση του παιδιού σας εάν το βάρος είναι ανησυχητικό για την υγεία.
Ο δείκτης μάζας σώματος (ΔΜΣ), ο οποίος παρέχει μια κατευθυντήρια γραμμή βάρους σε σχέση με το ύψος, είναι το αποδεκτό μέτρο για το υπερβολικό βάρος και την παχυσαρκία. Ο γιατρός του παιδιού σας μπορεί να χρησιμοποιήσει διαγράμματα ανάπτυξης, τον ΔΜΣ και, εάν είναι απαραίτητο, άλλες εξετάσεις για να σας βοηθήσει να καταλάβετε εάν το βάρος του παιδιού σας μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα υγείας.
Πότε πρέπει να δείτε κάποιο γιατρό
Εάν ανησυχείτε ότι το παιδί σας παίρνει πάρα πολύ βάρος, μιλήστε με το γιατρό του. Ο γιατρός θα εξετάσει το ιστορικό ανάπτυξης του παιδιού σας, το ιστορικό βάρους προς ύψος της οικογένειάς σας και το σημείο όπου το παιδί σας προσγειώνεται στα διαγράμματα ανάπτυξης. Αυτό μπορεί να σας βοηθήσει να προσδιορίσετε εάν το βάρος του παιδιού σας είναι σε ανθυγιεινό εύρος.
Αιτίες της παιδικής παχυσαρκίας
Τα θέματα του τρόπου ζωής – πολύ λίγη δραστηριότητα και πάρα πολλές θερμίδες από τα τρόφιμα και τα ποτά – είναι οι κύριοι παράγοντες που συμβάλλουν στην παιδική παχυσαρκία. Ωστόσο, γενετικοί και ορμονικοί παράγοντες μπορεί επίσης να παίζουν ρόλο.
Παράγοντες κινδύνου
Πολλοί παράγοντες — συνήθως σε συνδυασμό — αυξάνουν τον κίνδυνο του παιδιού σας να γίνει υπέρβαρο:
Διατροφή. Η τακτική κατανάλωση τροφών με πολλές θερμίδες, όπως fast food, αρτοσκευάσματα και σνακ μηχανημάτων αυτόματης πώλησης, μπορεί να οδηγήσει το παιδί σας να πάρει βάρος. Οι καραμέλες και τα επιδόρπια μπορούν επίσης να προκαλέσουν αύξηση βάρους, και όλο και περισσότερα στοιχεία δείχνουν ότι τα ζαχαρούχα ποτά, συμπεριλαμβανομένων των χυμών φρούτων και των αθλητικών ποτών, είναι ένοχοι για την παχυσαρκία σε μερικούς ανθρώπους.
Ελλειψη άσκησης. Τα παιδιά που δεν ασκούνται πολύ έχουν περισσότερες πιθανότητες να πάρουν βάρος επειδή δεν καίνε τόσες θερμίδες. Ο υπερβολικός χρόνος που αφιερώνεται σε καθιστικές δραστηριότητες, όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης ή το παιχνίδι βιντεοπαιχνιδιών, συμβάλλει επίσης στο πρόβλημα. Οι τηλεοπτικές εκπομπές συχνά προβάλλουν επίσης διαφημίσεις για ανθυγιεινά τρόφιμα.
Οικογενειακοί παράγοντες. Εάν το παιδί σας προέρχεται από μια οικογένεια υπέρβαρων ατόμων, μπορεί να είναι πιο πιθανό να πάρει βάρος. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα σε ένα περιβάλλον όπου τα τρόφιμα με πολλές θερμίδες είναι πάντα διαθέσιμα και η σωματική δραστηριότητα δεν ενθαρρύνεται.
Ψυχολογικοί παράγοντες. Το προσωπικό, το γονικό και οικογενειακό άγχος μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο παχυσαρκίας του παιδιού. Μερικά παιδιά τρώνε υπερβολικά για να αντιμετωπίσουν προβλήματα στο σπίτι. Για παράδειγμα ένα παιδί του οποίου οι γονείς δεν έχουν καλές σχέσεις ή ένα παιδί το οποίο βιώνει οικογενειακή βία, είναι πιθανότερο να βρει καταφύγιο στο φαγητό. Ακόμα τα παιδιά μπορεί να τρώνε ανεξέλεγκτα για να αντιμετωπίσουν συναισθήματα, όπως το άγχος, ή για να καταπολεμήσουν την πλήξη. Στην ίδια συμπεριφορά μπορεί να οδηγήσουν και συμπεριφορές μπούλινγκ στο σχολείο. Οι γονείς τους μπορεί να έχουν παρόμοιες τάσεις.
Κοινωνικοοικονομικοί παράγοντες. Οι άνθρωποι σε ορισμένες κοινότητες έχουν περιορισμένους πόρους και περιορισμένη πρόσβαση στα σούπερ μάρκετ. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να αγοράσουν βολικά τρόφιμα που δεν αλλοιώνονται γρήγορα, όπως κατεψυγμένα γεύματα, κράκερ και μπισκότα. Επίσης, οι άνθρωποι που ζουν σε γειτονιές χαμηλότερου εισοδήματος ενδέχεται να μην έχουν πρόσβαση σε ένα ασφαλές μέρος για να ασκηθούν.
Ορισμένα φάρμακα. Ορισμένα συνταγογραφούμενα φάρμακα μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο εμφάνισης παχυσαρκίας. Περιλαμβάνουν πρεδνιζόνη, λίθιο, αμιτριπτυλίνη, παροξετίνη (Paxil), γκαμπαπεντίνη (Neurontin, Gralise, Horizant) και προπρανολόλη (Inderal, Hemangeol).
Επιπλοκές που προκαλεί η παχυσαρκία
Η παιδική παχυσαρκία συχνά προκαλεί επιπλοκές στη σωματική, κοινωνική και συναισθηματική ευημερία του παιδιού.
Σωματικές επιπλοκές-Οι σωματικές επιπλοκές της παιδικής παχυσαρκίας μπορεί να περιλαμβάνουν:
Διαβήτης τύπου 2. Αυτή η χρόνια πάθηση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο το σώμα του παιδιού σας χρησιμοποιεί τη ζάχαρη (γλυκόζη). Η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή αυξάνουν τον κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
Υψηλή χοληστερόλη και υψηλή αρτηριακή πίεση. Μια κακή διατροφή μπορεί να προκαλέσει το παιδί σας να αναπτύξει μία ή και τις δύο από αυτές τις καταστάσεις. Αυτοί οι παράγοντες μπορούν να συμβάλουν στη συσσώρευση πλακών στις αρτηρίες, οι οποίες μπορεί να προκαλέσουν στένωση και σκλήρυνση των αρτηριών, οδηγώντας πιθανώς σε καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό αργότερα στη ζωή.
Πόνος στις αρθρώσεις. Το επιπλέον βάρος προκαλεί επιπλέον άγχος στους γοφούς και τα γόνατα. Η παιδική παχυσαρκία μπορεί να προκαλέσει πόνο και μερικές φορές τραυματισμούς στους γοφούς, τα γόνατα και την πλάτη.
Αναπνευστικά προβλήματα. Το άσθμα είναι πιο συχνό σε παιδιά που είναι υπέρβαρα. Αυτά τα παιδιά είναι επίσης πιο πιθανό να αναπτύξουν αποφρακτική άπνοια ύπνου, μια δυνητικά σοβαρή διαταραχή κατά την οποία η αναπνοή ενός παιδιού σταματά επανειλημμένα και αρχίζει κατά τη διάρκεια του ύπνου.
Μη αλκοολική λιπώδης ηπατική νόσος (NAFLD). Αυτή η διαταραχή, η οποία συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα, προκαλεί τη συσσώρευση λιπών στο ήπαρ. Το NAFLD μπορεί να οδηγήσει σε ουλές και ηπατική βλάβη.
Κοινωνικές και συναισθηματικές επιπλοκές
Τα παιδιά που είναι παχύσαρκα μπορεί να βιώσουν πειράγματα ή εκφοβισμό από τους συνομηλίκους τους. Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια της αυτοεκτίμησης και σε αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης και άγχους.
Τι να κάνετε αν είστε γονιός παχύσαρκου παιδιού;
Η παχυσαρκία διαπερνά κάθε πτυχή της ζωής. Το σώμα μας είναι το εξωτερικό σύμβολο του ποιοι είμαστε και όταν αυτό κρίνεται απαράδεκτο από την κοινωνία, είναι πολύ εύκολο να κατανοήσουμε την ιδέα ότι είμαστε και εμείς απαράδεκτοι. Πόσο συχνά έχετε ακούσει κάποιον σε πρόγραμμα απώλειας βάρους να περιγράφει τον εαυτό του ως «κακό» επειδή έφαγε ένα μπισκότο; Αυτά τα διάχυτα μηνύματα που μαθαίνουν οι άνθρωποι από την παιδική ηλικία και μετά πηγαίνουν βαθιά μπορούν να διαρκέσουν μια ζωή.
Αν είστε γονιός ενός υπέρβαρου παιδιού, είναι σημαντικό να αναλάβετε την ευθύνη και να παρέχετε στο παιδί σας βοήθεια και υποστήριξη που χρειάζεται για να χάσει βάρος κάνοντας τα ακόλουθα βήματα:
Εστιάστε στα θετικά. Είναι σημαντικό να εστιάσετε στα θετικά. Τα παχιά παιδιά (και οι ενήλικες) αντιμετωπίζουν κριτική και ντροπή που δεν τους αξίζει.
Αυξήστε τη δραστηριότητα. Συχνά είναι δύσκολο και ενοχλητικό για τα παιδιά να συμμετέχουν σε ομαδικά αθλήματα και σχολικές δραστηριότητες.
Πρέπει να αναλάβετε την άσκησή του. Βγάλτε το παιδί σας έξω να περπατήσει, να κάνει ποδήλατο ή ακόμα και να κάνει ένα διαδικτυακό βίντεο χορού μαζί σας στο σπίτι, επιλογές υπάρχουν πολλές ανάλογα και με την εποχή. Μπορεί να διαμαρτυρηθούν στην αρχή, αλλά αυτό οφείλεται εν μέρει στο ότι δεν το έχουν συνηθίσει.
Σταματήστε τα σνακ. Μερικές φορές οι γονείς μου λένε ότι τα παιδιά τους «κλέβουν» σνακ από το ντουλάπι με τα σνακ του σπιτιού. Λοιπόν, μην έχετε τα σνακ. Ειλικρινά, τα πρόχειρα σνακ δεν είναι καλά για κανέναν στο νοικοκυριό σας, όσο λαχταριστά κι αν φαίνονται. Αντικαταστήστε τα με φρούτα και αφήστε τα έξω από το σπίτι. Πρέπει να δώσετε προτεραιότητα στην υγεία του παιδιού σας.
Λάβετε διατροφικές συμβουλές. Μπορεί να έχετε αντιμετωπίσει προβλήματα με το βάρος σας ή μπορεί να μην έχετε τις σωστές διατροφικές γνώσεις για να βοηθήσετε το παιδί σας, οπότε είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια (ίσως επικοινωνώντας αρχικά με το σχολείο του).
Το να εργάζεστε για να έχει το παιδί σας υγιές βάρος έχει πολύ μικρή σχέση με αυτό που λέει η ζυγαριά. Πρέπει να εστιάσετε σε πράγματα όπως το να τα μάθετε να τρώνε υγιεινά και να γίνουν πιο δραστήρια.
Με πληροφορίες από MayoClinic και PsychologyToday
