Ο τρόπος που συμπεριφερόμαστε στους ανθρώπους μπορεί να επηρεάσει σημαντικά τις σχέσεις μας και τον τρόπο που μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Υπάρχει μια διαρκής συζήτηση γύρω από το αν η ευγένεια και η καλοσύνη βρίσκουν τη σωστή ανταπόκριση και ανταμείβονται από τους αποδέκτες ή αν είναι προτιμότερο να είμαστε σκληροί και ανυποχώρητοι, κάτι που μπορεί να μας κάνει δυσάρεστους στους άλλους αλλά να μας αποφέρει ταυτόχρονα την αναγνώριση και το σεβασμό που αναζητούμε.
Στη ρομαντική κομεντί “French Kiss” η Meg Ryan λέει κάποια στιγμή στον Kevin Kline: «Αν είσαι καλή μαζί τους, θα σου φερθούν σαν “σκ..α”. Φέρσου εσύ σαν “σκ..α” και θα σε λατρέψουν!» Είναι τελικά η καλοσύνη και η προσφορά το κλειδί για να έχουμε υγιείς σχέσεις ή χρειάζεται να φερόμαστε άσχημα για να μας υπολογίζουν οι άλλοι;
Ποιοι λόγοι επηρεάζουν την συμπεριφορά των ανθρώπων; Γιατί κάποιοι άνθρωποι φέρονται με καλοσύνη ενώ άλλοι δείχνουν κακία και σκληρότητα;
Η αλήθεια είναι ότι ο τρόπος που εκφράζεται ένας άνθρωπος και επικοινωνεί με το περιβάλλον του καθορίζεται από τον χαρακτήρα του και από τον τρόπο που η προσωπικότητά του έχει σφυρηλατηθεί μέσα από τις εμπειρίες και τα βιώματά του.
Ο χαρακτήρας
Μερικά άτομα έχουν από τη φύση τους την καλοσύνη, ενώ άλλα μπορεί να έχουν μια πιο διεκδικητική ή συγκρουσιακή διάθεση. Επίσης, το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει και ζει ένα άτομο μπορεί να διαμορφώσει και να επηρεάσει τη συμπεριφορά του. Ένα περιβάλλον όπου οι γονείς είναι θετικοί απέναντι στο παιδί και περιποιητικοί επηρεάζει θετικά το άτομο και το προτρέπει να δείξει κι εκείνο καλοσύνη, ενσυναίσθηση και σεβασμό προς τους άλλους, ενώ οι γονείς αντίθετα που φέρονται με αρνητικό τρόπο και σκληρά στο παιδί τους ενθαρρύνουν τη σκληρότητα και την κακή συμπεριφορά στο παιδί τους, ως ένα μέσο αυτοπροστασίας (αφού οι γονείς μου δεν μου φέρθηκαν καλά, δεν υπάρχει άνθρωπος να μου φερθεί καλά).
Οι προσωπικές εμπειρίες
Ένας άλλος λόγος που μπορεί να επηρεάσει την συμπεριφορά μας είναι οι προσωπικές εμπειρίες, ειδικά τραυματικές ή προκλητικές. Κάποιος που έχει βιώσει καλοσύνη και υποστήριξη μπορεί να είναι πιο διατεθειμένος να είναι ευγενικός με τους άλλους, ενώ εκείνοι που έχουν αντιμετωπίσει αντιξοότητες στη ζωή (π.χ. φτώχεια, κοινωνικό αποκλεισμό κ.α.) ή σκληρότητα μπορεί να επιδεικνύουν σκληρή συμπεριφορά ως μηχανισμό άμυνας.
Το άγχος και τα ψυχολογικά προβλήματα
Ταυτόχρονα, το άγχος και οι δύσκολες συναισθηματικές καταστάσεις μπορούν να επηρεάσουν τη συμπεριφορά ενός ατόμου. Όταν οι άνθρωποι βρίσκονται κάτω από στρες, μπορεί να είναι πιο πιθανό να αντιδράσουν άσχημα ή να επιτεθούν στους συνανθρώπους τους. Αντίθετα, όταν βρίσκονται σε μια ήρεμη και θετική συναισθηματική κατάσταση, είναι πιο πιθανό να είναι ευγενικοί και διακριτικοί. Τα θέματα ψυχικής υγείας μπορούν επίσης να επηρεάσουν τη συμπεριφορά κάθε ανθρώπου. Καταστάσεις όπως η κατάθλιψη ή οι διαταραχές της προσωπικότητας μπορεί να οδηγήσουν σε εναλλαγές της διάθεσης και ακανόνιστη συμπεριφορά, συμπεριλαμβανομένης τόσο της καλοσύνης όσο και της σκληρότητας. Σε αυτές τις περιπτώσεις το άτομο έχει μια αλλοπρόσαλλη συμπεριφορά και σε κάθε περίπτωση δεν μπορεί να καταλάβει ότι ο τρόπος που φέρεται επηρεάζει συναισθηματικά τους γύρω του.
Κοινωνικά πρότυπα και επιρροές από συνομήλικους
Στις νεαρότερες ηλικίες, ειδικά των εφήβων σημαντικό ρόλο παίζουν τα κοινωνικά πρότυπα και η επιρροή των συνομηλίκων στη διαμόρφωση της συμπεριφοράς του νέου ατόμου. Ένας έφηβος μπορεί να συμμορφώνεται με τους κανόνες της κοινωνίας και να προσαρμόζεται σε μια ευγενική και σωστή συμπεριφορά ή να επηρεάζεται από συνομήλικα παιδιά που θέλουν να κάνουν την επανάστασή τους και για διάφορους λόγους αναπτύσσουν μια σκληρή και βάναυση συμπεριφορά που δεν είναι κοινωνικά αποδεκτή.
Κίνητρα και στόχοι
Οι άνθρωποι έχουν συχνά συγκεκριμένα κίνητρα και στόχους που επηρεάζουν τη συμπεριφορά τους. Το να είσαι ευγενικός ή σκληρός μπορεί να είναι ένα μέσο για να πετύχεις κάποιο στόχο, όπως για παράδειγμα να κερδίσεις την συμπάθεια ή την εύνοια κάποιων άλλων ανθρώπων (ένας υπάλληλος στους συναδέλφους του ή στο αφεντικό του) ή αντίστοιχα να επιβάλλεις την κυριαρχία σου μειώνοντας και αντιμετωπίζοντας με σκληρότητα τους άλλους (ένα αφεντικό προς τους υπαλλήλους του).
Η Δύναμη της καλοσύνης και της προσφοράς:
Χτίζοντας ισχυρές σχέσεις: Η ευγένεια είναι το θεμέλιο πάνω στο οποίο μπορείτε να χτίσετε θετικές σχέσεις που να έχουν διάρκεια στο χρόνο. Όταν αντιμετωπίζετε τους γύρω σας με καλοσύνη, σεβασμό, ενσυναίσθηση και συμπόνια δημιουργείτε βαθύτερη σύνδεση με τους άλλους και πετυχαίνετε την δημιουργία εμπιστοσύνης και οικειότητας. Μια σχέση, όποια κι αν είναι αυτή, είτε είναι μεταξύ μελών της οικογένειας, συντρόφων, συναδέλφων ή φίλων, μπορεί να είναι ισχυρή όταν βασίζεται στην ευγένεια και στην ανθρωπιά. Όταν φέρεστε καλά κερδίζετε την εμπιστοσύνη και τον ειλικρινή σεβασμό των συνανθρώπων σας. Ποιος άλλωστε θα ήθελε να τον σέβονται όταν είναι μπροστά και να τον “θάβουν” πίσω από την πλάτη του; Η σκληρότητα επιτυγχάνει έναν προσποιητό, έναν δήθεν σεβασμό.
Ενίσχυση της συναισθηματικής υγείας και συναισθηματική πληρότητα: Το να είσαι ευγενικός δεν ωφελεί μόνο τον αποδέκτη αλλά και εσένα τον ίδιο. Κάθε πράξη καλοσύνης απελευθερώνει ορμόνες της ευτυχίας, όπως η ωκυτοκίνη, μειώνοντας ταυτόχρονα το άγχος και αυξάνοντας τη συναισθηματική ευεξία. Σκέψου πόσο καλά αισθάνθηκες όταν βοήθησες μια γιαγιά να διασχίσει τον δρόμο απέναντι, όταν έδωσες της σειρά σου σε μια έγκυο, όταν βοήθησες μια φίλη ή ένα φίλο σε ανάγκη ή όταν σήκωσες τις βαριές σακούλες του παππού που κρατούσε με χέρια που έτρεμαν. Η γενναιοδωρία σου βοηθά τον ευεργετούμενο αλλά και τον ευεργέτη.
Λιγότερες εντάσεις και επίλυση συγκρούσεων: Η καλοσύνη μπορεί να εκτονώσει τις τεταμένες καταστάσεις, να μειώσει τις εντάσεις που μπορεί να εμφανιστούν στις σχέσεις μας και να διευκολύνει την επίλυση των συγκρούσεων. Όταν αντιμετωπίζετε τους γύρω σας καλοπροαίρετα και με καλή θέληση προδιαθέτετε και τη δική τους καλή ανταπόκριση. Σκεφτείτε πόσες φορές οι φωνές και οι τσακωμοί σας με τους άλλους οδήγησαν σε αδιέξοδους καυγάδες που σε τελική ανάλυση τραυματίζουν ανεπανόρθωτα τις σχέσεις. Ακόμη κι όταν το άτομο που έχετε απέναντι σας είναι θυμωμένο και αρνητικό, εάν εσείς παραμείνετε ψύχραιμοι και με καλό τρόπο και ηρεμία εκφράσετε τον τρόπο που σκέφτεστε, μόνο κερδισμένοι μπορείτε να βγείτε. Έτσι, η καλοσύνη ανοίγει την πόρτα στην αποτελεσματική επικοινωνία και στον αμοιβαίο συμβιβασμό.
Ποιες είναι οι συνέπειες της σκληρότητας στις σχέσεις μας;
Κατεστραμμένες σχέσεις: Η σκληρότητα δηλητηριάζει και καταστρέφει με κάθε τρόπο τις ανθρώπινες σχέσεις. Κάθε κακή συμπεριφορά απέναντι στους άλλους διαβρώνει την εμπιστοσύνη της σχέσης και δημιουργεί συναισθηματική απόσταση. Εσείς θα μπορούσατε να είστε κοντά σε έναν άνθρωπο ο οποίος σας φέρεται άσχημα; Θα αντέχατε να ζείτε με ανθρώπους που σας μειώνουν, που σας φέρονται σκληρά και που δεν σέβονται το γεγονός ότι η συμπεριφορά τους σας πληγώνει; Η σκληρότητα μπορεί να χαλάσει φιλίες χρόνων και επαγγελματικές συνεργασίες ενώ μπορεί να βλάψει ανεπανόρθωτα τις σχέσεις που έχουμε με τα άτομα της οικογένειάς μας.
Απώλεια της συναισθηματικής υγείας: Η κακή συμπεριφορά δεν βλάπτει μόνο τον αποδέκτη αλλά και εκείνον που την επιδεικνύει. Όταν αντιμετωπίζετε με κακία ή αρνητική συμπεριφορά έναν άνθρωπο, στην πραγματικότητα, ακόμη κι αν δεν το καταλαβαίνετε, επιβαρύνεστε συναισθηματικά κι εσείς οι ίδιοι. Αυτή η αρνητικότητα δηλητηριάζει κι εσάς τους ίδιους με αποτέλεσμα να υποφέρετε από τα αρνητικά αυτά συναισθήματα. Η ενοχή, ο θυμός και η αγανάκτηση που μπορεί να αισθανθείτε βλάπτουν και τη δική σας ψυχική υγεία και δημιουργούν μέσα σας ένα συναισθηματικό κενό.
Απομόνωση και αρνητική φήμη: Κανείς δεν μπορεί να είναι φίλος με έναν άνθρωπο που φέρεται άσχημα. Η σκληρότητα μπορεί να οδηγήσει σε απομόνωση, καθώς οι άνθρωποι αναγκάζονται να αποστασιοποιηθούν από εκείνους που εκδηλώνουν συμπεριφορές που τους τραυματίζουν συναισθηματικά. Επίσης, τα άτομα τα οποία φέρονται άκαρδα και σκληρά στους άλλους συχνά αποκτούν αρνητική φήμη, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο όχι μόνο να κρατήσουν τις ήδη υπάρχουσες σχέσεις τους αλλά να κάνουν νέες σχέσεις με άλλους ανθρώπους. Η φήμη ότι τα άτομα αυτά δεν έχουν καλή συμπεριφορά απέναντι στους άλλους αποτρέπουν τα νέα πρόσωπα να μπουν στη ζωή τους και μ’ αυτόν τον τρόπο αποκλείονται από τον κύκλο νέων ατόμων και περιορίζονται στην απομόνωσή τους.
Η μέθοδος του καθρέφτη: Όταν φέρεστε με σκληρότητα σε έναν άλλο άνθρωπο θα πρέπει να είστε έτοιμοι για τις συνέπειες, δηλαδή αυτή η σκληρότητα να επιστρέψει σε εσάς τους ίδιους και να γευτείτε μια δόση της δικής σας συμπεριφοράς. Άτομα τα οποία έχουν γίνει αποδέκτες κακής συμπεριφοράς τείνουν να επιστρέφουν αυτές τις συμπεριφορές σε εκείνους που τις ξεκίνησαν. Όταν κάποιος έχει υποστεί κακομεταχείριση και του έχουν φερθεί άσχημα είναι αδιανόητο να επιστρέψει με μια καλή και ήρεμη συμπεριφορά. Συνήθως η κακή συμπεριφορά γεννά έναν κύκλο αρνητικότητας και το θύμα γίνεται κι αυτό θύτης. Να θυμάστε ότι για την οικοδόμηση μιας υγιούς σχέσης οφείλουμε, πρώτα απ’ όλα για τον εαυτό μας, να συμπεριφερόμαστε στα άτομα που έχουμε απέναντί μας όπως θα θέλαμε να μας συμπεριφέρονται οι άλλοι.
Πάνω απ’ όλα ισορροπία
Σε κάθε παλιά ή νέα σχέση οφείλετε να ξεκινήσετε με τις καλύτερες προθέσεις, χωρίς δεύτερες σκέψεις και προκαταλήψεις. Ορισμένες φορές όμως είναι απαραίτητο, για να αντιμετωπίσετε κάποιες καταστάσεις να δείξετε λιγότερη καλοσύνη και περισσότερη σκληρότητα. Μάθετε να ξεχωρίζετε πότε πρέπει να υπερασπιστείτε τον εαυτό σας απέναντι σε σκληρές συμπεριφορές και πότε πρέπει να δείξετε καλοσύνη και ενσυναίσθηση.
Η καλοσύνη, ο σεβασμός και η κατανόηση των συναισθημάτων των γύρω μας είναι τα κατάλληλα εργαλεία για να έχετε υγιείς σχέσεις και να ζείτε σε ένα θετικό περιβάλλον. Ενώ αντίθετα, το να είσαι σκληρός, μπορεί μερικές φορές να τραβάει την προσοχή ή την αναγνώριση, τις περισσότερες φορές όμως επιστρέφει σαν μπούμερανγκ και καταλήγεις να γίνεσαι εσύ αποδέκτης σκληρών συμπεριφορών. Τελικά, το να συμπεριφερόμαστε με καλοσύνη στους ανθρώπους όχι μόνο ωφελεί τους γύρω μας, αλλά βοηθά κι εμάς τους ίδιους να νιώθουμε περήφανοι και να αισθανόμαστε καλύτερα με τον εαυτό μας. Η καλοσύνη είναι ένα μονοπάτι που οδηγεί σε ένα καλύτερο εαυτό σας και έναν καλύτερο κόσμο.
