Πολύ συχνά, όταν αγαπάμε κάποιον, θέλουμε να είναι καλά και να έχει επιτυχίες στη ζωή του. Όταν πάλι μισούμε κάποιον, είναι πιο πιθανό να ευχηθούμε να υποφέρει – ή τουλάχιστον θα θέλαμε να μην έχει ευχάριστες στιγμές στη ζωή του.

Ωστόσο, δεν χρειάζεται να ακούμε τα στερεότυπα της αγάπης – μίσους για να καταλάβουμε ότι αυτές οι δύο, τόσο διαφορετικές έννοιες, στην πραγματικότητα μπορούν να συνυπάρξουν. Αν έχεις αγαπήσει ποτέ, ξέρεις ότι μπορείς να μισήσεις ένα άτομο που αγαπάς. Πώς είναι όμως αυτό δυνατό;

Είναι ένα κακό άτομο που δεν σε αγαπά

Το πιο προφανές σενάριο στο οποίο μισείς και αγαπάς έναν άνθρωπο ταυτόχρονα είναι ένα σενάριο στο οποίο η αγάπη σου δεν ανταποκρίνεται. Αν νομίζετε ότι είστε βασικά ένα αξιαγάπητο άτομο, μπορεί να είναι δύσκολο να καταλάβετε ότι υπάρχει κάποιος εκεί έξω που ενώ τον αγαπάτε μπορεί να μην σας αγαπά. Εάν μάλιστα ήδη δεν έχετε αρκετή αυτοπεποίθηση, αυτό μπορεί να είναι ένα ακόμη μεγαλύτερο πλήγμα στην αυτοεκτίμησή σας.

Εάν έχετε λίγη αυτοεκτίμηση, μπορεί προσωρινά να ξεγελαστείτε και να πιστεύετε ότι η έλλειψη ανταπόδοσης της αγάπης σας οφείλεται στα ελαττώματα που έχει το άλλο άτομο. Έτσι κατευθύνετε τα αρνητικά σας συναισθήματα στο άτομο αυτό και εξαιτίας των «ελαττωμάτων»  του καταλήγετε να το μισείτε.

Η αγάπη σου αφαιρεί την προσωπική ελευθερία

Είναι αρκετά εύκολο να δεις πώς η αγάπη και το μίσος μπορούν να συνυπάρχουν σε περιπτώσεις που η αγάπη δεν βρίσκει ανταπόκριση. Όμως μπορείτε να μισείτε ένα άτομο που αγαπάτε, ακόμα και όταν η αγάπη σας είναι ανταποδοτική, ακόμα και όταν έχετε μια –φαινομενικά τουλάχιστον- φυσιολογική σχέση μαζί του. Αυτό είναι ένα από τα πράγματα που είναι παράδοξα για τις σχέσεις έρωτα και αγάπης — είτε ρομαντικές είτε όχι.

Το να έχετε μια πραγματική σχέση, όπου περνάτε χρόνο μαζί με ένα άλλο άτομο (είτε πρόκειται για ρομαντική αγάπη, αγάπη φιλίας ή γονεϊκή αγάπη) είναι απαραίτητο να εγκαταλείψετε λίγο την αυτονομία και την προσωπική σας ελευθερία. Μερικές φορές χρειάζεται να περάσετε χρόνο με το άλλο άτομο. Αυτό αφήνει λιγότερο χρόνο για να κάνετε πράγματα που θα προτιμούσατε να κάνετε εκείνη ακριβώς τη στιγμή και προϋποθέτουν να μην είστε με το άλλο άτομο. Για παράδειγμα, όταν το ξυπνητήρι μου χτυπήσει στις 5:30 το πρωί για να ετοιμαστώ να πάω την κόρη μου στο σχολείο, θα προτιμούσα να κλείσω το ξυπνητήρι και να γυρίσω από το άλλο πλευρό για να πάρω έναν υπνάκο, όμως δεν μπορώ να το κάνω.

Όταν έχετε μια σχέση με ένα άλλο άτομο, θα υπάρξουν αναπόφευκτα στιγμές που θα χρειαστεί να αφήσετε στην άκρη τις δικές σας προτιμήσεις και να λάβετε υπόψη τις επιθυμίες ή τις ανάγκες του άλλου.

Μερικές φορές χρειάζεται να βρείτε μια μέση λύση. Αν ο άντρας μου θέλει να δει τρεις ταινίες και εγώ θέλω να δω μία, μπορεί να καταλήξουμε να δούμε δύο. Το να συναντήσετε το άλλο άτομο στα μισά του δρόμου συνεπάγεται επίσης να παραιτηθείτε από κάποια προσωπική σας ελευθερία.

Στους δυτικούς πολιτισμούς, τουλάχιστον, όπου η σημασία της αυτονομίας και της προσωπικής ελευθερίας τονίζεται επανειλημμένα, το να πρέπει να εγκαταλείψετε την ελευθερία σας σε κάποιο βαθμό μπορεί να μην φαίνεται πάντα σωστό, ειδικά εάν έχετε συνηθίσει να είστε μόνοι σας και να κάνετε ό,τι θέλετε και ξαφνικά βρεθείτε να συγκατοικείτε με κάποιον που «καταναλώνει» μέρος από τον ελεύθερο χρόνο σας. Σ’ αυτό το σημείο καταλήγετε να μισήσετε το άλλο σας μισό ενώ την ίδια στιγμή το αγαπάτε.

Η αγάπη μας κάνει ευάλωτους

Για να έχετε μια ουσιαστική σχέση με ένα άλλο άτομο, πρέπει να είστε σε θέση να είστε ο εαυτός σας. Αυτό πολλές φορές είναι κάτι που χρειάζεται να το δουλέψουμε για να βρούμε πόσο από τον εαυτό μας μπορούμε να δείξουμε στον άλλο. Για παράδειγμα, μπορούμε πάντα να δείχνουμε όλα όσα αισθανόμαστε στους ανθρώπους στη δουλειά, στο σούπερ μάρκετ ή στο μετρό. Αλλά πρέπει να μπορείτε να το κάνετε σε έναν μεγαλύτερο βαθμό ενώ βρίσκεστε στο σπίτι. Πρέπει να αφήσετε το άλλο άτομο να δει και να ακούσει για τις αδυναμίες σας. Αυτό όμως σημαίνει ότι γίνεσαι ευάλωτος.

Μπορούμε να πληγώσουμε ένα άτομο που είναι ευάλωτο πολύ περισσότερο από ένα άτομο που κρατά διαρκώς τις άμυνές του ψηλά. Αυτό είναι μέρος του τι σημαίνει να είσαι ευάλωτος. Επειδή το να είσαι ευάλωτος αυξάνει την πιθανότητα να πληγωθείς, κι αυτό είναι κάτι τρομακτικό. Είναι το ρίσκο που καλούμαστε να πάρουμε και ο κίνδυνος που μπορεί να αντιμετωπίσουμε, σε σημείο που η αγάπη μας να αναμιγνύεται περιστασιακά με το μίσος.

Ο άλλος έχει ελαττώματα

Βέβαια δεν είστε το μόνο άτομο που πρέπει να δείξετε τα αληθινά σας συναισθήματα. Το άλλο μέρος της σχέσης πρέπει επίσης να ανοιχτεί και να μπορεί να συμπεριφέρεται άνετα. Όταν συμβαίνει αυτό, βλέπετε πλευρές του που δεν είναι πάντα ευχάριστες – όλα τα κακά χαρακτηριστικά που όλοι οι άλλοι δεν έχουν ιδέα ότι υπάρχουν.

 Πρέπει να ζήσεις με όλες τις καλές και τις κακές συνήθειες του άλλου αλλά και τις ενοχλητικές συμπεριφορές που κάποτε μπορεί να σου φάνηκαν συμπαθητικές. Ευτυχώς, οι σποραδικές κρίσεις μίσους που μπορεί να αντιμετωπίσετε όταν οι συνήθειες και οι συμπεριφορές του αγαπημένου σας σε χτυπούν τα νεύρα μπορεί να συνυπάρχουν με την αγάπη σας γι’ αυτόν.

Μίσος και αγάπη ταξιδεύουν μαζί

Όταν η αγάπη συνδυάζεται με το μίσος  αυτό είναι μια περίπτωση αμφιθυμίας, το να έχουμε δηλαδή δύο τελείως διαφορετικά μεταξύ τους συναισθήματα την ίδια στιγμή. Στις λειτουργικές σχέσεις, η αμφιθυμία υπάρχει για σχετικά μικρά διαστήματα. Η αγάπη υπερισχύει του μίσους. Αλλά η αμφιθυμία διαρκεί περισσότερο κάθε φορά που δύο συναισθήματα ή επιθυμίες ανταγωνίζονται έντονα μεταξύ τους.

 Αυτό είναι ένα συνηθισμένο σενάριο: Είσαι λυπημένος επειδή το άρρωστο κουτάβι σου πέθανε, αλλά χαρούμενος που δεν έπρεπε να υποφέρει άλλο. Εκπλήσσεσαι όταν η αδερφή σου αργεί (και πάλι), αλλά κάπως το περίμενες, οπότε μέσα σου κάπως το δικαιολογείς.  Ή μισείτε τον σύζυγό σας ενώ τον αγαπάτε και έχετε κάποιες δύσκολες αποφάσεις να πάρετε.

Στην πραγματικότητα, η αγάπη μπορεί να μετατραπεί σε μίσος μέσα σε λίγα λεπτά. Αυτό είναι πολύ λογικό όταν εξετάζουμε πώς ο εγκέφαλος επεξεργάζεται την αγάπη και το μίσος. Οι Zeki & Romaya (2008) εξέτασαν τους εγκεφάλους των ανθρώπων ενώ έβλεπαν εικόνες με πρόσωπα ανθρώπων που είτε αγαπούσαν είτε μισούσαν. Τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ότι ορισμένες από τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιήθηκαν στις δύο συνθήκες. 

Έτσι, το μίσος και η αγάπη φαίνεται να μπλέκονται μεταξύ τους στη διέγερση του συναισθήματος. Φαίνεται ότι ένα συναίσθημα με υψηλή διέγερση (δηλαδή ιδιαίτερα έντονο) μπορεί γρήγορα να μετατραπεί από θετικό (αγάπη) σε αρνητικό (μίσος).

Αυτή η λεπτή γραμμή μας μεταφέρει κάθε φορά από την μια ή από την άλλη πλευρά του νομίσματος. Η έντονη αγάπη μπορεί να φαίνεται τόσο διαρκής και έτοιμη να κρατήσει για πάντα που είναι σχεδόν σουρεαλιστικό όταν συνειδητοποιούμε πόσο γρήγορα μπορεί να μετατραπεί σε μίσος.