Δεν τρώμε πάντα μόνο για να ικανοποιήσουμε τη σωματική μας πείνα. Πολλοί από εμάς στρέφονται στο φαγητό για παρηγοριά, ανακούφιση από το άγχος ή για να επιβραβεύσουν τον εαυτό τους. Και όταν το κάνουμε, τείνουμε να αναζητούμε πρόχειρο φαγητό, γλυκά και άλλα ανακουφιστικά αλλά ανθυγιεινά τρόφιμα. Μπορεί να φάτε ένα μεγάλο μπολ με παγωτό όταν νιώθετε απογοητευμένοι, να παραγγείλετε μια πίτσα αν νιώθετε μοναξιά ή μελαγχολία και να πέσετε με τα μούτρα στα σουβλάκια μετά από μια αγχωτική μέρα στη δουλειά.

Η συναισθηματική κατανάλωση τροφής είναι όταν τρώτε όχι μόνο για να πάρετε σωματική ενέργεια αλλά κυρίως να νιώσετε καλύτερα—για να καλύψετε τις συναισθηματικές σας ανάγκες και όχι το στομάχι σας. Δυστυχώς, το συναισθηματικό φαγητό δεν διορθώνει τα συναισθηματικά προβλήματα. Στην πραγματικότητα, συνήθως σε κάνει να αισθάνεσαι προσωρινή ευχαρίστηση και στη συνέχεια σε κάνει να αισθάνεσαι χειρότερα, αφενός γιατί το αρχικό συναισθηματικό ζήτημα παραμένει και αφετέρου γιατί τελικά νιώθετε και ένοχοι για την υπερκατανάλωση τροφής.

Εάν έχετε απαντήσει θετικά σε κάποιες από τις παρακάτω ερωτήσεις τότε κι εσείς είστε άτομο που καταναλώνει συναισθηματικό φαγητό:

• Τρώτε περισσότερο όταν αισθάνεστε άγχος;
• Τρώτε όταν δεν πεινάτε ή όταν είστε χορτάτοι;
• Τρώτε για να νιώσετε καλύτερα (για να ηρεμήσετε και να ηρεμήσετε τον εαυτό σας όταν είστε λυπημένοι, σε ένταση, μελαγχολικοί, ανήσυχοι κ.λπ.);
• Επιβραβεύετε τον εαυτό σας με φαγητό;
• Τρώτε μέχρι να αισθανθείτε ότι έχετε γεμίσει θετική ενέργεια;
• Το φαγητό σας κάνει να νιώθετε ασφάλεια; Νιώθετε ότι το φαγητό είναι φίλος σας;
• Νιώθετε αδύναμος ή ανεξέλεγκτος γύρω από το φαγητό;

Ο συναισθηματικός διατροφικός κύκλος

Η περιστασιακή χρήση φαγητού ως ανταμοιβή ή για να γιορτάσετε ένα γεγονός δεν είναι απαραίτητα κακό. Αλλά όταν το φαγητό είναι ο πρωταρχικός σας συναισθηματικός μηχανισμός αντιμετώπισης – όταν η πρώτη σας παρόρμηση είναι να ανοίξετε το ψυγείο όποτε είστε αγχωμένοι, αναστατωμένοι, θυμωμένοι, μόνοι, εξαντλημένοι ή ψυχολογικά κουρασμένοι – κολλάτε σε έναν ανθυγιεινό κύκλο όπου το πραγματικό συναίσθημα ή το πρόβλημα δεν ανακουφίζεται.

Η συναισθηματική πείνα δεν μπορεί να γεμίσει με φαγητό. Το φαγητό μπορεί να προσφέρει ευχαρίστηση για εκείνη τη στιγμή όμως τα συναισθήματα που προκάλεσαν αυτή την υπερβολική κατανάλωση φαγητού εξακολουθούν να υπάρχουν. Και συχνά σας κάνουν να αισθάνεστε χειρότερα από ό,τι πριν, λόγω των περιττών θερμίδων που μόλις καταναλώσατε ή και των αποτελεσμάτων που μπορεί να βλέπετε στην σιλουέτα σας.

Η διαφορά μεταξύ συναισθηματικής πείνας και σωματικής πείνας

Προτού μπορέσετε να απελευθερωθείτε από τον κύκλο της συναισθηματικής διατροφής, πρέπει πρώτα να μάθετε πώς να διακρίνετε τη συναισθηματική από τη σωματική πείνα. Αυτό μπορεί να είναι πιο δύσκολο από όσο ακούγεται, ειδικά αν χρησιμοποιείτε τακτικά φαγητό για να αντιμετωπίσετε τα συναισθήματά σας.

Η συναισθηματική πείνα μπορεί να είναι ισχυρή, επομένως είναι εύκολο να την μπερδέψουμε με σωματική πείνα. Αλλά υπάρχουν ενδείξεις που μπορείτε να αναζητήσετε για να σας βοηθήσουν να ξεχωρίσετε τη σωματική και τη συναισθηματική πείνα.

Η συναισθηματική πείνα εμφανίζεται ξαφνικά. Σας χτυπάει σε μια στιγμή και αισθάνεστε ότι αν δεν φάτε θα καταρρεύσετε. Η σωματική πείνα, από την άλλη πλευρά, εμφανίζεται πιο σταδιακά. Η επιθυμία του σώματός μας για φαγητό δεν είναι τόσο επιθετική ούτε απαιτεί άμεση ικανοποίηση (εκτός από τη σπάνια περίπτωση που δεν έχετε φάει για πολύ καιρό).

Επίσης, η συναισθηματική πείνα λαχταρά συγκεκριμένα comfort food, που συνεπάγονται τροφές από φαστ φουντ, γλυκά με πολλές θερμίδες κλπ. Όταν όμως πεινάτε σωματικά, σχεδόν οτιδήποτε ακούγεται νόστιμο—συμπεριλαμβανομένων των υγιεινών ειδών, όπως τα λαχανικά. Έτσι, η συναισθηματική πείνα λαχταρά το πρόχειρο φαγητό ή τα σνακ με ζάχαρη που προσφέρουν μια άμεση αλλά προσωρινή ανακούφιση. Θυμάστε να περάσατε κάποια στιγμή που είχατε τις μαύρες σας από το ζαχαροπλαστείο και να «χτυπήσατε» μια σοκολατίνα ή ένα τσιζκέικ; Ή μήπως ένα δεν ήταν αρκετό;

Η συναισθηματική πείνα συχνά οδηγεί σε αλόγιστη κατανάλωση φαγητού. Πριν το καταλάβετε, έχετε φάει μια ολόκληρη σακούλα πατατάκια ή ένα οικογενειακό παγωτό χωρίς να το προσέξετε και χωρίς στην ουσία να το απολαύσετε πλήρως, γιατί τρώγατε μηχανικά.

Αυτό συνεπάγεται ότι η συναισθηματική πείνα δεν ικανοποιείται όταν χορτάσετε. Συνεχίζετε να θέλετε όλο και περισσότερο, συχνά τρώτε μέχρι να νιώσετε ότι το στομάχι σας δεν αντέχει άλλο. Η σωματική πείνα, από την άλλη πλευρά, δεν χρειάζεται να γεμίσει μέχρι σκασμού το στομάχι σας. Νιώθετε ικανοποιημένοι όταν το στομάχι σας είναι σχετικά γεμάτο.

Η συναισθηματική πείνα οδηγεί συχνά σε τύψεις, ενοχές ή ντροπή. Όταν τρώτε για να ικανοποιήσετε τη σωματική πείνα, είναι απίθανο να αισθάνεστε ενοχές ή ντροπή επειδή απλώς δίνετε τα δικά σας. σώμα αυτό που χρειάζεται. Εάν αισθάνεστε ενοχές μετά το φαγητό, είναι πιθανό να γνωρίζετε βαθιά μέσα σας ότι δεν τρώτε για διατροφικούς λόγους. Προσδιορίστε τα συναισθηματικά σας ερεθίσματα διατροφής

Το πρώτο βήμα για να σταματήσετε το συναισθηματικό φαγητό είναι να προσδιορίσετε τα προσωπικά σας ερεθίσματα. Ποιες καταστάσεις, μέρη ή συναισθήματα σας κάνουν να αναζητάτε την άνεση του φαγητού; Το μεγαλύτερο μέρος του συναισθηματικού φαγητού συνδέεται με δυσάρεστα συναισθήματα, αλλά μπορεί επίσης να προκληθεί από θετικά συναισθήματα, όπως η επιβράβευση του εαυτού σας για την επίτευξη ενός στόχου ή ο γιορτασμός μιας γιορτής ή χαρούμενης εκδήλωσης.

Συνήθεις αιτίες συναισθηματικής διατροφής

Άγχος: Έχετε παρατηρήσει πώς το άγχος σας κάνει να πεινάτε; Δεν είναι μόνο στο μυαλό σας. Όταν το άγχος είναι χρόνιο, όπως συμβαίνει συχνά στον χαοτικό, γρήγορο κόσμο μας, το σώμα σας παράγει υψηλά επίπεδα της ορμόνης του στρες, της κορτιζόλης. Η κορτιζόλη πυροδοτεί τη λαχτάρα για αλμυρά, γλυκά και τηγανητά τρόφιμα – τροφές που σας δίνουν μια έκρηξη ενέργειας και ευχαρίστησης. Όσο περισσότερο ανεξέλεγκτο στρες έχετε στη ζωή σας, τόσο πιο πιθανό είναι να στραφείτε στην τροφή για συναισθηματική ανακούφιση.

Κατάπνιξη συναισθημάτων: Το φαγητό μπορεί να είναι ένας τρόπος για να φιμώσετε προσωρινά ή να «καταπνίξετε» δυσάρεστα συναισθήματα, όπως θυμό, φόβο, λύπη, άγχος, μοναξιά, αγανάκτηση και ντροπή. Ενώ «μουδιάζετε» τον εαυτό σας με το φαγητό, μπορείτε να αποφύγετε τα δύσκολα συναισθήματα που θα προτιμούσατε να μην νιώθετε.

Αίσθημα κενού: Τρώτε ποτέ απλώς για να δώσετε στον εαυτό σας κάτι να κάνει, για να ανακουφίσει την πλήξη ή ως τρόπο να καλύψει την μελαγχολία της μοναξιάς στη ζωή σας; Νιώθετε ανεκπλήρωτοι και άδειοι, και το φαγητό είναι ένας τρόπος να απασχολήσετε το στόμα σας και τον χρόνο σας. Σας γεμίζει και σας αποσπά την προσοχή από τα προβλήματα της ζωής σας αλλά κάθε «πλήρωση» είναι προσωρινή.

Παιδικές συνήθειες: Θυμάστε όταν οι γονείς μας μας έλεγαν τις φράσεις «Κάνε αυτό ή εκείνο και θα σου πάρω σοκολάτα»;Εάν οι γονείς σας επιβράβευσαν την καλή συμπεριφορά με κάποιο φαγητό ή γλυκό που διαφορετικά θα έλεγαν ότι ήταν ανθυγιεινό, τότε αυτές οι συνήθειες μπορεί να έχουν μεταφερθεί και στην ενήλικη ζωή σας. Ή το φαγητό μπορεί να σας δημιουργεί μια νοσταλγία για τις αγαπημένες σας παιδικές αναμνήσεις.

Κοινωνικές επιρροές: Η συνεύρεση με άλλα άτομα για ένα γεύμα είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να ανακουφιστείτε από το άγχος, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση τροφής. Είναι εύκολο να το παρακάνετε απλώς επειδή το φαγητό είναι εκεί ή επειδή όλοι οι άλλοι τρώνε. Μπορεί επίσης να τρώτε υπερβολικά σε κοινωνικές καταστάσεις από νευρικότητα.

Εναλλακτικές λύσεις για να αντιμετωπίσετε το συναισθηματικό φαγητό

Αν είστε σε κατάθλιψη ή είστε μοναχικοί, καλέστε κάποιον που σας κάνει να νιώθετε πάντα καλύτερα, παίξτε με τον σκύλο ή τη γάτα σας ή δείτε μια αγαπημένη φωτογραφία ή ένα αγαπημένο αναμνηστικό.

Αν είστε ανήσυχοι, ξοδέψτε τη νευρική σας ενέργεια χορεύοντας το αγαπημένο σας τραγούδι, σφίγγοντας μια μπάλα άγχους ή κάνοντας ένα γρήγορο περπάτημα στη γειτονιά σας.

Αν είστε εξαντλημένοι, περιποιηθείτε τον εαυτό σας με ένα ζεστό φλιτζάνι τσάι, κάντε ένα χαλαρωτικό μπάνιο, ανάψτε μερικά αρωματικά κεριά ή τυλίξτε τον εαυτό σας με μια ζεστή κουβέρτα και βάλτε την αγαπημένη σας ταινία να παίζει.

Αν βαριέστε, διαβάστε ένα καλό βιβλίο, παρακολουθήστε μια κωμωδία, πάτε μια εκδρομή ή στραφείτε στο γυμναστήριο η σε μια δραστηριότητα που σας αρέσει

Πάρτε 5 λεπτά προτού ενδώσετε σε μια λιχουδιά

Μπορείτε να αναβάλετε το φαγητό για πέντε λεπτά; Ή απλά να ξεκινήστε σε έναν πιο αργό ρυθμό; Μην πείτε στον εαυτό σας ότι δεν μπορείτε να ενδώσετε στη λιχουδιά που επιθυμεί, αφού το απαγορευμένο είναι εξαιρετικά δελεαστικό. Απλώς πείτε στον εαυτό σας να περιμένει.

Μάθετε να αποδέχεστε τα συναισθήματά σας—ακόμα και τα άσχημα

Αν και μπορεί να φαίνεται ότι το βασικό πρόβλημα είναι ότι είστε ανίσχυροι στο φαγητό, το συναισθηματικό φαγητό στην πραγματικότητα πηγάζει από ότι αισθάνεστε συναισθηματικά ανίσχυροι. Δεν νιώθετε ικανοί να αντιμετωπίσετε τα συναισθήματά σας κατά μέτωπο, επομένως τα αποφεύγετε με το φαγητό.

Το να επιτρέπετε στον εαυτό σας να αισθάνεται άβολα συναισθήματα μπορεί να είναι τρομακτικό. Μπορεί να φοβάστε ότι, όπως το κουτί της Πανδώρας, μόλις ανοίξετε την πόρτα δεν θα μπορείτε να την κλείσετε. Αλλά η αλήθεια είναι ότι όταν δεν έχουμε εμμονή ή δεν καταπιέζουμε τα συναισθήματά μας, ακόμη και τα πιο οδυνηρά και δύσκολα συναισθήματα υποχωρούν σχετικά γρήγορα και χάνουν τη δύναμή τους να ελέγχουν την προσοχή μας.