Είναι υπέροχο να έχεις στόχους. Όλοι πρέπει να έχουν πράγματα στη ζωή που προσπαθούν να επιτύχουν. Είναι όμως απαραίτητο να επιζητούμε συνεχώς την τελειότητα σε όλα και μετά να χτυπάμε τους εαυτούς μας για κάθε λάθος ή να κάνουμε σκληρή αυτοκριτική για κάθε κακή ή λιγότερο καλή επίδοση; 

Σε υγιείς δόσεις, η αυτοκριτική μπορεί να είναι χρήσιμη. Μέσω της ενδοσκόπησης, βρίσκουμε νέους τρόπους για να βελτιωθούμε, να συνδεθούμε καλύτερα με τους άλλους ανθρώπους και να γίνουμε πιο συνειδητοποιημένοι και ανθρώπινοι. Ωστόσο, τίποτα δεν είναι καλό όταν γίνεται σε υπερβολικό βαθμό, ειδικά η αυτοκριτική. Τα επαναλαμβανόμενα αποτελέσματα αυτής της πρακτικής είναι επιζήμια για την ψυχική μας υγεία. Η αυτοκριτική αντί να σας βοηθά να πετύχετε τους στόχους σας ή να γίνετε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας, σας μειώνει και διαβρώνει την ψυχική σας ηρεμία.

Μήπως απολαμβάνεις το να σε κρίνουν και να σε κριτικάρουν; Χρειάζεσαι αυτή την επιβεβαίωση από τους άλλους για να ενισχύσεις την αυτοπεποίθηση σου; Θα ανεχόσουν αν κάποιος φόβιζε το παιδί σου ή παρενοχλούσε τον φίλο σου; Χωρίς αμφιβολία, πρόκειται για οδυνηρές εμπειρίες. Γιατί λοιπόν να αφήσεις τις φωνές στο κεφάλι σου να κάνουν το ίδιο σε σένα; Γιατί να είσαι ο «νταής» που κάνει bullying στον εαυτό σου; Γιατί αυτό είσαι αν κάνεις αδιάκοπα αυτοκριτική, βάζεις τον εαυτό σου σε μια γωνία και έπειτα τον χτυπάς αδιάκοπα, με μανία. Κι όμως, κανείς δεν σε ξέρει καλύτερα από σένα και κανείς δεν ξέρει τι σε πληγώνει περισσότερο.

Όλοι μερικές φορές αμφιβάλλουμε για τις ικανότητές μας και επιθυμούμε να βελτιώσουμε ορισμένες πτυχές της προσωπικότητάς μας, την εμφάνιση ή τις δεξιότητές μας. Είναι φυσιολογικό. Ωστόσο, το να θεωρούμε συνεχώς τον εαυτό μας άχρηστο ή όχι αρκετά καλό είναι πολύ διαφορετικό. Η χρόνια περιφρόνηση και η απέχθεια του εαυτού μας μπορεί να έχει συνέπειες για την ψυχική μας υγεία αλλά και για τις σχέσεις με τα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Από πού προέρχεται;

Ο αυτοεκφοβισμός προκύπτει από την έλλειψη συμπόνιας και καλοσύνης προς τον εαυτό σου. Τις περισσότερες φορές προκαλείται από οδυνηρές παιδικές εμπειρίες που άφησαν ένα παιδί με συναισθηματικά σημάδια ανεπούλωτα. Τα παιδιά είναι πιο ευάλωτα και επιρρεπή στην αρνητικότητα, επομένως η σκληρή κριτική από γονείς, δασκάλους ή συνομηλίκους μπορεί εύκολα να κλονίσει την αυτοπεποίθησή τους, κάνοντάς τα να αισθάνονται ανασφαλή ή ανεπαρκή.

Η επιθυμία να αποφύγουμε την κριτική των άλλων στο μέλλον μας ωθεί να θέσουμε κριτήρια και πρότυπα για τον εαυτό μας και μας αναγκάζει να πιστεύουμε ότι πρέπει να είμαστε τέλειοι και καλύτεροι από τους άλλους για να μας αγαπούν και να μας εκτιμούν.

Η τελειομανία στη θετική της μορφή μπορεί να μας βοηθήσει να είμαστε πιο επιτυχημένοι, αλλά η αρνητική ή η αυτοκριτική μορφή στην πραγματικότητα εμποδίζει την πρόοδό μας. Η αρνητική αυτοκριτική και η ανησυχία για το τι θα πουν οι άλλοι μπορεί να μειώσουν την ενέργεια που απαιτείται για να γίνουμε καλύτεροι. 

Τα αποτελέσματα πέντε ψυχολογικών μελετών κατέδειξαν ένα σταθερό μοτίβο αρνητικής σχέσης μεταξύ της αυτοκριτικής και της προόδου των στόχων μας: Οι συμμετέχοντες ανέφεραν σημαντικά μικρότερη πρόοδο προς τους στόχους όταν ασκούσαν μεγάλη αυτοκριτική. Όταν πάλι η αυτοκριτική ήταν ελεγχόμενη, οι συμμετέχοντες ανέφεραν σημαντικά μεγαλύτερη πρόοδο στον στόχο.

Κανείς δεν είναι τέλειος, και ακόμη και οι καλύτεροι και οι πιο έξυπνοι κάνουν λάθη. Αντί να ασχολείστε με τις αποτυχίες, μάθετε από αυτές και προχωρήστε. Σιωπήστε τον εσωτερικό νταή που σας προτρέπει επίμονα να πληγώσετε και να παραμελήσετε τον εαυτό σας. 

Ακολουθούν 5 πρακτικές που θα σας βοηθήσουν να μετριάσετε την κριτική που ασκείτε στον εαυτό σας

1. Εστιάστε περισσότερο στη θετική αυτό-ομιλία

Κάντε μια συνειδητή προσπάθεια να σταματήσετε να υποτιμάτε τον εαυτό σας. Για να το κάνετε αυτό, πρέπει να έχετε μεγαλύτερη επίγνωση της αρνητικής σας αυτό-ομιλίας, αυτών των σπασμωδικών σχολίων που κάνετε στον εαυτό σας. Κάντε κομπλιμέντα στον εαυτό σας για τα πράγματα που κάνετε καλά. Αναγνωρίστε τα επιτεύγματά σας, όσο μικρά κι αν είναι. Κάντε μια λίστα στο τέλος κάθε μέρας με 5 πράγματα που κάνατε καλά, που σας έκαναν χαρούμενους ή για τα οποία είστε περήφανοι. Γράψτε τα και μετά διαβάστε τα στον εαυτό σας (δυνατά, αν είναι δυνατόν) πριν πάτε για ύπνο. Αυτό δεν θα εξαλείψει κάθε αρνητική σκέψη, αλλά αν μπορείτε να γείρετε τη ζυγαριά προς το θετικό και θα σας βοηθήσει να διατηρήσετε την ενέργειά σας ψηλά.

2. Να είστε ευγενικοί με τον εαυτό σας

Το να είσαι ευγενικός με τον εαυτό σου είναι εξίσου σημαντικό με το να είσαι ευγενικός με τους άλλους. Εδώ είναι ένας κανόνας: Πράγματα που δεν θα λέγατε ποτέ στα αγαπημένα σας πρόσωπα, είτε από εκτίμηση είτε από φόβο μήπως τους προσβάλετε, δεν πρέπει ποτέ να τα λέτε ούτε στον εαυτό σας. Φανταστείτε πόσο πόνο θα προκαλούσε στους άλλους να ακούσουν αυτά τα πράγματα από εσάς και συνειδητοποιήστε ότι πληγώνετε τον εαυτό σας εξίσου πολύ. 

3. Σταματήστε να συγκρίνετε τον εαυτό σας με άλλους

Πάντα θα υπάρχει κάποιος καλύτερος από εσάς σε κάτι. Θα υπάρξουν και εκείνοι που δεν είναι τόσο ικανοί όσο εσείς. Αν έχετε την τάση να συγκρίνετε διαρκώς τον εαυτό σας με κάποιον που είναι ο καλύτερος σε αυτό που κάνετε, μπορεί να παίζετε σε ένα χαμένο παιχνίδι. Παίζουμε τόσους πολλούς ρόλους στη ζωή μας που είναι αδύνατο να είμαστε καλύτεροι από τα άλλα 7 δισεκατομμύρια ανθρώπινα όντα σε όλα. Αποδεχτείτε το γεγονός ότι δεν είστε τέλειοι και επικεντρωθείτε στο να είστε η καλύτερη εκδοχή του εαυτού σας.

4. Σκεφτείτε τα λάθη ως ευκαιρίες μάθησης

Η ζωή είναι μια ατέρμονη διαδικασία αυτό-βελτίωσης και τα λάθη είναι αναπόφευκτα. Είναι πραγματικά ένα ταξίδι, και όπως το μεγαλύτερο οδικό ταξίδι θα περιλάμβανε κάποιες λανθασμένες στροφές, έτσι και η ζωή σας. Έχετε πολλές εξαιρετικές ιδιότητες και πολλούς τομείς για βελτίωση. Δείτε αυτά τα λάθη ως ευκαιρίες: Σου δείχνουν τι πρέπει να δουλέψεις για να γίνεις ο καλύτερος που μπορείς.

5. Να είστε υπομονετικοί με τον εαυτό σας

Χρειάζεται χρόνος για να διορθώσετε τις βλαβερές συνήθειες που είχατε στο μεγαλύτερο μέρος της ζωής σας, ειδικά όταν πρέπει να ξεριζώσετε τις βαθιές ρίζες της έντονης και επίπονης αυτοκριτικής. Απαιτείται σημαντική προσπάθεια για να αλλάξετε τον τρόπο που σκέφτεστε και να ενθαρρύνετε τη θετική αυτοδιάθεση για να φτάσετε στον πιο ήρεμο, πιο λογικό εαυτό σας. Η ζωή σας είναι ένα έργο σε εξέλιξη, οπότε δεσμευτείτε κάθε μέρα να κάνετε κάτι θετικό για εσάς. Εξασκηθείτε μέχρι να γίνετε καλοί με τον εαυτό σας, αγκαλιάστε τα λάθη σας και τα σωστά σας, γιατί όλα αυτά είστε εσείς, κι αν εσείς δεν τα αγαπάτε τότε κάνετε πιο δύσκολη και την λήψη της αγάπης από τους γύρω σας. Σταματήστε να χτυπάτε τον εαυτό σας και αποδεχτείτε τον όπως είναι για να ζήσετε μια ήρεμη και γεμάτη ζωή.