Πολλοί άνθρωποι υποθέτουν ότι μόλις εγκαταλείψουν το σχολείο, ο κίνδυνος εκφοβισμού πέφτει στο μηδέν για το υπόλοιπο της ενήλικης ζωής τους. Ωστόσο, αυτό δεν συμβαίνει πάντα. Το mobbing στο χώρο εργασίας – μια μορφή εκφοβισμού που περιλαμβάνει τη σκόπιμη στόχευση ενός συναδέλφου μέσω απομόνωσης, εξευτελισμού ή/και επιθετικότητας – συμβαίνει μεταξύ ενηλίκων σε πολλά εργασιακά περιβάλλοντα.

Αν και ο συγκεκριμένος όρος δεν είναι ευρέως γνωστός, η έννοια στην οποία αναφέρεται είναι γνωστή σε πολλούς. Ας εξερευνήσουμε τι είναι το mobbing με περισσότερες λεπτομέρειες και ας δούμε πώς να το αντιμετωπίσετε εάν το ζείτε στη δουλειά σας.

Τι είναι το mobbing;

Το mobbing είναι μια σκόπιμη προσπάθεια να εξαναγκάσει κάποιος ένα άτομο να φύγει από τον χώρο εργασίας του με ταπείνωση, γενική παρενόχληση, συναισθηματική κακοποίηση και τρόμο. Το mobbing τείνει να εκτελείται από έναν “ηγέτη” – ο οποίος μπορεί να είναι διευθυντής, συνάδελφος ή υφιστάμενος – ο οποίος στη συνέχεια συσπειρώνει τους άλλους για να ακολουθήσουν την ίδια επιθετική συμπεριφορά. Άλλοι όροι για το mobbing στην εργασία περιλαμβάνουν τον εκφοβισμό στο χώρο εργασίας, τον ομαδικό εκφοβισμό και την επιθετικότητα στο χώρο εργασίας. 

Ορισμένες πηγές εκτιμούν ότι τέσσερις στους 10 επαγγελματίες έχουν υποστεί εκφοβισμό από συνάδελφο στο παρελθόν. Οι αιτίες αυτού του τύπου συμπεριφοράς μπορεί να ποικίλλουν. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ο βασικός επιτιθέμενος μπορεί να έχει μια διαταραχή προσωπικότητας που του επιτρέπει να επιδεικνύει γοητευτική, χαρισματική συμπεριφορά προκειμένου να στρατολογήσει άλλους σε αυτές τις καταχρηστικές πράξεις και στη συνέχεια να στραφεί στην επιθετικότητα προς τον στόχο. Σε άλλες περιπτώσεις, η χαμηλή αυτοεκτίμηση, η ανασφάλεια, τα τραύματα του παρελθόντος, η δύσκολη ζωή στο σπίτι ή οι κοινωνικές συνθήκες και οι πιέσεις θα μπορούσαν να παίξουν ρόλο στο γιατί κάποιος μπορεί να εκδηλώσει αυτό το είδος συμπεριφοράς προς έναν άλλον.

Τα 5 στάδια του mobbing στο χώρο εργασίας

Η κατανόηση των σταδίων του mobbing στο χώρο εργασίας μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε πότε μπορεί να συμβαίνει σε εσάς ή σε έναν συνάδελφο, ώστε να μπορείτε να λάβετε τα κατάλληλα μέτρα, όπως να αναφέρετε το ζήτημα στη διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού της εταιρείας σας. Οι φάσεις ανάπτυξης μιας κατάστασης mobbing είναι οι ακόλουθες.

Το Στάδιο της Διαφωνίας

Αυτό το στάδιο είναι όταν αναγνωρίζεται ένας στόχος, κάτι που συμβαίνει συχνά λόγω διαφωνίας κατά τη διάρκεια ενός κρίσιμου περιστατικού. Ο επιτιθέμενος βρίσκει το θήραμά του μέσα από μια διαφωνία και ξεκινάει την επίθεσή του.  

Το στάδιο της επιθετικότητας

Εάν η σύγκρουση δεν διευθετηθεί ή ξεχαστεί, το mobbing μπορεί να προχωρήσει στο στάδιο της επιθετικότητας. Αυτή η φάση χαρακτηρίζεται από ψυχολογικές επιθέσεις, οι οποίες μπορεί να περιλαμβάνουν πράγματα όπως επαναλαμβανόμενα αρνητικά σχόλια για την εμφάνιση ή τον τρόπο ζωής ενός ατόμου, επιβλαβή πρακτικά αστεία, χρήση προσβλητικής γλώσσας, ταπείνωση μπροστά σε άλλους συναδέλφους, αποφυγή ή αποκλεισμό τους από ομαδικές δραστηριότητες κ.λπ.

Το θεσμικό στάδιο της εξουσίας

Η επόμενη τακτική του θύτη μπορεί να είναι να προσπαθήσει να εμπλέξει τη διοίκηση στη βεντέτα του εναντίον του θύματος που έχει στοχοποιήσει. Μπορεί να επιδίδεται σε ψευδείς ισχυρισμούς ή να κατηγορεί το θύμα για ζητήματα που έχουν να κάνουν με την εργασία ή και όχι. Δεδομένου ότι οι επιτιθέμενοι είναι συχνά γοητευτικοί και χαρισματικοί, η ιστορία τους μπορεί να είναι πιστευτή και η διοίκηση μπορεί να πάρει το μέρος τους. 

Το στάδιο της περιγραφής

Σε αυτή τη φάση του mobbing, ο επιτιθέμενος μπορεί να αρχίσει να φυτεύει ψεύτικους σπόρους για τον στόχο και τον χαρακτήρα του στο μυαλό των άλλων που σκοπεύει να στρατολογήσει. Για παράδειγμα, μπορεί να αρχίσει να περιγράφει το θύμα ως άτομο πολύ ευαίσθητο και εύθικτο, ανίκανο να δεχτεί ένα “αστείο”, δύσκολο, περίεργο, ασταθές ή οτιδήποτε άλλο αρνητικό χαρακτηριστικό θα μπορούσε να δώσει άλλοθι στην συμπεριφορά του.

Το στάδιο της παραίτησης

Αυτή η τελική φάση σχετίζεται με το πώς το θύμα αντιμετωπίζει την επιθετικότητα που έχει ασκηθεί εναντίον του. Δεδομένου ότι είναι απίθανο να αναφέρει το ζήτημα στη διοίκηση λόγω της βάσης που πιθανότατα έθεσε ο επιτιθέμενος στο στάδιο της θεσμικής εξουσίας, μπορεί να επιλέξουν να εγκαταλείψουν εντελώς τη δουλειά τους. Ή, εάν δεν μπορούν ή δεν θέλουν να φύγουν, μπορεί να παραιτηθούν από την κακοποίηση, η οποία μπορεί να έχει διάφορες αρνητικές συνέπειες στην ψυχική υγεία. Ένα άτομο μπορεί να αναπτύξει άγχος, κατάθλιψη ή ακόμα και θέματα που σχετίζονται με τραύμα, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) ως αποτέλεσμα αυτού του είδους συνεχιζόμενης κακοποίησης.

Ποιοι μπορεί να στοχοποιηθούν για συμπεριφορές mobbing;

Οποιοσδήποτε μπορεί να γίνει στόχος mobbing στο χώρο εργασίας, αλλά υπάρχουν κάποιες συγκεκριμένες τάσεις. Η έρευνα δείχνει ότι οι «οικονομικά και/ή κοινωνικά χαμηλότερες ομάδες» είναι συνήθως πιο ευάλωτες στον εκφοβισμό στο χώρο εργασίας. Μπορεί επίσης να είναι πιο πιθανό να εμφανιστεί σε οργανισμούς με κακή ή αποδιοργανωμένη διοίκηση, σε αυτούς με λίγες ευκαιρίες για πρόοδο, όπως πανεπιστήμια με μόνιμο διδακτικό προσωπικό ή συνδικαλιστικούς οργανισμούς με ισχυρά συμβόλαια ή σε τομείς που παραδοσιακά κυριαρχεί ένα φύλο.

Πώς να χειριστείτε το mobbing

Η επίγνωση των τυπικών σταδίων του τρόπου με τον οποίο κλιμακώνεται το mobbing μπορεί να σας βοηθήσει να αναγνωρίσετε πότε μπορεί να σας συμβεί, ώστε να μπορείτε να αναλάβετε δράση. Εάν παρατηρήσετε κάποιο από τα προειδοποιητικά σημάδια, μπορεί να προσπαθήσετε να θέσετε σταθερά όρια με τον επιτιθέμενο. Αν και αυτό δεν θα είναι αποτελεσματικό σε όλες τις περιπτώσεις, μπορεί να βοηθήσει να δημιουργηθεί ένα προηγούμενο σεβασμού από νωρίς σε άλλους. 

Εάν αυτός ο τύπος συμπεριφοράς εμφανίζεται περισσότερες από μία φορές, μπορείτε επίσης να εξετάσετε το ενδεχόμενο να διατηρείτε ένα αρχείο καταγραφής για κάθε περιστατικό. Γράψτε την ημερομηνία, τι συνέβη και αν υπήρχαν μάρτυρες. Στη συνέχεια, μπορείτε να μεταφέρετε αυτές τις πληροφορίες στο τμήμα ανθρώπινου δυναμικού της εταιρείας σας ή σε άλλη διαχειριστική αρχή πάνω από τον επιτιθέμενό σας και να τις χρησιμοποιήσετε ως απόδειξη του τι συμβαίνει. Κανείς δεν πρέπει να ανέχεται την καταχρηστική συμπεριφορά σε οποιοδήποτε περιβάλλον, συμπεριλαμβανομένου του χώρου εργασίας, επομένως έχετε το δικαίωμα να μιλήσετε για τον εαυτό σας εάν συμβεί.

Αντιμετώπιση των επιπτώσεων του mobbing

Εάν έχετε βιώσει mobbing στο παρελθόν, μπορεί να σας έχει αφήσει μερικές δύσκολες αναμνήσεις, συναισθήματα και ίσως ακόμη και συμπτώματα μιας πάθησης ψυχικής υγείας. Η θεραπεία μπορεί να είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την επεξεργασία αυτών των εμπειριών, ώστε να μπορείτε να τις ξεπεράσετε. Ένας ψυχολόγος μπορεί να παρέχει ένα βοηθητικό και μη επικριτικό αυτί ακρόασης όσων έχετε μέσα σας και μπορεί να σας βοηθήσει να ξαναχτίσετε την αυτοεκτίμησή σας και να θεραπεύσετε τον εαυτό σας από αυτή την τραυματική εμπειρία που επηρέασε την ψυχική σας υγεία.