Όταν ήταν μικρό παιδί, ο γιος ένιωθε πως το να περνάει χρόνο με τη μητέρα του, να πηγαίνει σε μέρη με τη μητέρα του, να μιλάει με τη μητέρα του και να τον αγκαλιάζει η μητέρα του ήταν όλα ευχάριστα πράγματα. Η εγγύτητα μεταξύ τους έμοιαζε σωστή και αναγκαία.
Αυτή η ιδιαίτερη εγγύτητα με τη μαμά του αρχίζει να αλλάζει με τον διαχωρισμό, τη διαφοροποίηση και τις αντιθέσεις της εφηβείας που τον οδηγούν σε μεγαλύτερη ανεξαρτησία, και ιδιαίτερα με την έναρξη της εφηβείας, όταν αρχίζει να βαδίζει το μονοπάτι του αυτοπροσδιορισμού του ως νεαρού άνδρα.
Τι γίνεται, λοιπόν, όταν ο γιος μεγαλώνει και φτάνει στη φάση της εφηβείας;
H μητέρα αισθάνεται πως χάνει το γιό της, εξαιτίας της σχέση εξάρτησης που έχει διαμορφωθεί ανάμεσά τους, καθώς το μικρό αγοράκι χρειαζόταν για όλα τη μαμά του και ασχολούταν διαρκώς μαζί της κι εκείνη αντίστοιχα μαζί του, ώστε να του καλύπτει όλες τις ανάγκες.
Η ενηλικίωση απαιτεί παραίτηση τόσο για τη μητέρα όσο και για το γιο. Ο καθένας πρέπει να αφήσει κάτι πολύτιμο να φύγει και να μείνει στο παρελθόν. Ωστόσο, η μητέρα συνήθως αισθάνεται περισσότερο τη θυσία, επειδή σε αντίθεση με αυτήν, ο έφηβος γιος της έχει τον ενθουσιασμό και την ανυπομονησία να έρθει η στιγμή της ενηλικίωσης.
Η μητέρα, από τη μεριά της, νιώθει ότι δεν θα έχει ποτέ ξανά το γιο της ως μικρό αγόρι και γι’ αυτό καταλήγει, ακόμα και όταν ο γιος της έχει μεγαλώσει και ενηλικιωθεί, να τον κρατάει προσκολλημένο πάνω της και να μην του επιτρέπει να αποκοπεί συναισθηματικά από αυτή την παρελθοντική σχέση εξάρτησης ανάμεσά τους.
Τι κάνει τι μητέρα να λειτουργεί έτσι;
– Το προστατευτικό ένστικτο:
Οι μανάδες αισθάνονται ενστικτωδώς μια ισχυρή ανάγκη να προστατεύουν τα παιδιά τους από το άσχημο, εξασφαλίζοντας την ασφάλεια και την ευημερία τους. Αυτό το προστατευτικό ένστικτο είναι βαθιά ριζωμένο στην εξελικτική ιστορία της ανατροφής, όπου οι μανάδες έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην προστασία των απογόνων τους από πιθανές απειλές.
Οπότε, η επιθυμία να κρατάτε τον γιο σας κοντά σας μπορεί να πηγάζει από μια έμφυτη ανάγκη να τον προστατεύσετε από τις προκλήσεις και τους κινδύνους που μπορεί να προκύψουν καθώς περιηγείται στο μονοπάτι προς την ανδρική ενηλικίωση.
– Φόβος ότι θα πάψει να υφίσταται η επιρροή της:
Καθώς τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται πιο ανεξάρτητα, οι μανάδες μπορεί να παλεύουν με το φόβο ότι θα χάσουν την επιρροή που θέλουν να έχουν στη ζωή των γιων τους.
Η εγγύτητα που δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας μπορεί να αποτελεί πηγή παρηγοριάς και καθησυχασμού για τις μανάδες, οι οποίες μπορεί να ανησυχούν ότι η εξελισσόμενη δυναμική της ενήλικης ζωής θα μπορούσε να τις απομακρύνει συναισθηματικά από τους γιους τους.
Αυτός ο φόβος μπορεί να εκδηλωθεί ως επιθυμία να διατηρήσουν μια αίσθηση ελέγχου και συμμετοχής στη ζωή των γιων τους.
– Πολιτισμικές προσδοκίες και ρόλοι των φύλων:
Οι κοινωνικές προσδοκίες και οι παραδοσιακοί ρόλοι των φύλων παίζουν συχνά σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σχέσης μητέρας-γιου. Ορισμένοι πολιτισμοί δίνουν μεγάλη αξία στην ιδέα της μητέρας ως πρωταρχικής τροφού, δημιουργώντας έναν δεσμό που είναι δύσκολο να σπάσει.
Οι μανάδες μπορεί να εσωτερικεύσουν την πεποίθηση ότι ο ρόλος τους είναι να καθοδηγούν και να προστατεύουν τους γιους τους, μερικές φορές εις βάρος της ελευθερίας που τους δίνεται, ώστε να εξερευνήσουν και να αναπτυχθούν ανεξάρτητα.
– Συναισθηματική σύνδεση και εξάρτηση:
Η συναισθηματική σύνδεση μεταξύ μανάδων και γιων μπορεί να είναι εξαιρετικά ισχυρή, καλλιεργώντας μια αίσθηση εξάρτησης που μπορεί να είναι δύσκολο να ξεπεραστεί.
Ο γιος μπορεί να συνηθίσει να βασίζεται στη μάνα του για συναισθηματική υποστήριξη, δημιουργώντας μια συμβιωτική σχέση που επιμένει ακόμη και στην ενήλικη ζωή.
Η μάνα, με τη σειρά της, μπορεί να διστάζει να αποδεσμεύσει το γιο της από αυτή τη συναισθηματική εξάρτηση, φοβούμενη ότι αυτό μπορεί να αφήσει ένα κενό στη ζωή και των δύο.
– Νιώθει το γιο της σαν στήριγμα:
Σε μία οικογένεια όπου η σχέση της μητέρας των παιδιών με το σύζυγό της είναι δυσλειτουργική και προβληματική, τότε η μητέρα στρέφεται στο παιδί και συγκεκριμένα στο γιο. Αρχίζει δηλαδή ο γιος της να αποτελεί το στήριγμά της και γι’ αυτό το λόγο διαμορφώνει μία σχέση προσκόλλησης μαζί του και δυσκολεύεται να διακόψει αυτή την εξάρτηση μελλοντικά.
Υπάρχει η εξάρτηση του παιδιού από τη μάνα, αλλά παράλληλα και η μάνα εξαρτάται από αυτό, γιατί βιώνει την απουσία του άντρα της και προσπαθεί με αυτό τον τρόπο να την αντικαταστήσει. Βρίσκει αποκούμπι στο παιδί της και προσπαθεί να καλύψει το κενό της.
Πατέρας-κόρη:
Είναι ενδιαφέρον ότι μια παράλληλη δυναμική μπορεί να παρατηρηθεί στη σχέση πατέρα-κόρης, όπου οι μπαμπάδες μπορεί να αισθάνονται ένα παρόμοιο προστατευτικό ένστικτο και μια επιθυμία να προστατεύσουν τις κόρες τους από τις προκλήσεις του κόσμου.
Ωστόσο, τα κίνητρα πίσω από αυτή την επιθυμία μπορεί να διαφέρουν, με τους μπαμπάδες να θέλουν συχνά να διαφυλάξουν την αθωότητα των κοριτσιών τους και να διασφαλίσουν ότι τους φέρονται με σεβασμό και αξιοπρέπεια.
Όταν ο γιος αρχίζει να αντιδράει απέναντι στη μάνα του
Όσον αφορά τον γιο, αισθανόταν πιο χαλαρός με τη μητέρα του στην παιδική ηλικία απ’ ό,τι στην εφηβεία, που είναι μια πολύ πιο περίπλοκη κατάσταση. Τώρα έφτασε η ώρα να διεκδικήσει τη διαφορά φύλου από τη μητέρα του.
Είναι δύσκολο να νιώθει κανείς νεαρός άντρας όταν τον διατάζει αυτή η γυναίκα που είναι η μαμά του. «Μη μου λες τι να κάνω!» διαμαρτύρεται, νιώθοντας μειωμένος με το να τον «διατάζει» συνεχώς.
Αποδέχτηκε τη γυναικεία εξουσία της όταν ήταν μικρό παιδί, αλλά πλέον νιώθει υποχρεωμένος να της αντισταθεί ως νεαρός άντρας. Μπορεί να δυσανασχετεί έχοντας μια «ελεγκτική» μητέρα, ακριβώς όπως μπορεί και να δυσανασχετήσει έχοντας έναν «επικριτικό» μπαμπά.
Για να είναι άντρας πρέπει να είναι διαφορετικός από εκείνη, και αυτή η διαφορά εκφράζεται συνήθως με τρεις τρόπους από την πλευρά του γιου:
- Δημιουργεί μεγαλύτερη κοινωνική απόσταση από αυτήν, έχοντας λιγότερη επαφή και επικοινωνία, ώστε να δείξει μεγαλύτερη ανεξαρτησία, σε σχέση με πριν. Τώρα μπορεί να θέλει να περνάει περισσότερο χρόνο με αντρική παρέα, με τους φίλους του, ακόμα και με τον μπαμπά του.
- Αναπτύσσει ενδιαφέροντα που δείχνουν ότι έχει λιγότερα κοινά μαζί της από ό,τι πριν. Τώρα μπορεί να θέλει να κάνει δραστηριότητες που η μητέρα του δεν θα ακολουθούσε.
- Έρχεται σε μεγαλύτερη αντίθεση μαζί της, διαφωνεί και αντιστέκεται απέναντι στην ίδια, προσπαθεί να αναμετρηθεί με την εξουσία της. Τώρα μπορεί να επικρίνει τις αποφάσεις της.
Και στις τρεις περιπτώσεις, χρειάζεται να δημιουργήσει χώρο από αυτή την πρωταρχική γυναικεία δύναμη για να αφήσει τον ανδρισμό του να αναπτυχθεί.
Κατανοώντας αυτή την ανάγκη να απομακρυνθεί, η μητέρα του δεν το εκλαμβάνει ως προσωπική απόρριψη ή ως δήλωση ότι η σχέση τους έχει πάψει να έχει σημασία. Αντίθετα, σέβεται την ανάγκη του και ταυτόχρονα συνεχίζει την πρωτοβουλία της να παραμείνει σε ενεργή σχέση μαζί του, προσκαλώντας τον συνεχώς σε επικοινωνία, ώστε να ξέρει ότι δεν απομακρύνεται από αυτόν – και μερικές φορές εκείνος δέχεται.
Βέβαια, το γεγονός ότι μπορεί να γίνει λιγότερο ανοιχτός στη σωματική στοργή και να είναι λιγότερο επικοινωνιακός δεν σημαίνει ότι έχει χάσει την αγάπη για τη μητέρα του ή την ανάγκη για τη μητέρα του. Μπορεί να είναι μια δύσκολη περίοδος για τον έφηβο γιο – να μείνει αρκετά κοντά στον θηλυκό γονιό του για να νιώθει καλά συνδεδεμένος, αλλά αρκετά μακριά της για να αναπτύξει την αρρενωπότητα του.
Για παράδειγμα, μπορεί να πιστεύει ότι για να είναι άντρας, δεν μπορεί να είναι «μαμάκιας», δεν μπορεί να κυριαρχείται από τη μητέρα του, δεν μπορεί να μοιάζει πολύ με τη μητέρα του, δεν μπορεί να εμπιστεύεται τόσο πολύ τη μητέρα του και δεν μπορεί να περνάει τόσο πολύ χρόνο μαζί της.
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, πως η επιθυμία μιας μητέρας να κρατήσει τον γιο της κοντά της και να τον προστατεύσει από τη σκληρή πραγματικότητα της ζωής έχει να κάνει με μια σύνθετη αλληλεπίδραση βιολογικών, ψυχολογικών και πολιτισμικών παραγόντων.
Ενώ αυτή η τάση έχει τις ρίζες της στην αγάπη και το ενδιαφέρον, είναι σημαντικό για τις μητέρες να βρίσκουν μια ισορροπία μεταξύ της φροντίδας και της διαφύλαξης της ανεξαρτησίας των παιδιών του, αφήνοντάς τους το περιθώριο να εξελιχθούν σε ανεξάρτητα άτομα με αυτοπεποίθηση.
Η αναγνώριση της μοναδικής δυναμικής της σχέσης μητέρας-γιου και των παραλληλισμών της με τη δυναμική πατέρα-κόρης είναι ζωτικής σημασίας για την προώθηση υγιών, υποστηρικτικών δεσμών που διευκολύνουν την ανάπτυξη και την εξέλιξη τόσο των γονέων όσο και των παιδιών.
