Μεγαλώσαμε με τι «πρέπει» και τι «δεν πρέπει» να κάνουμε· τι είναι «καλό» και τι είναι «κακό».
Στην προσπάθειά μας να δείξουμε ότι λειτουργούμε με τα «πρέπει» που μας έμαθαν, βάλαμε μέσα μας το φόβο και το αίσθημα της ενοχής. Αφήσαμε τον εαυτό μας στην άκρη και δώσαμε όλη την προσοχή στους άλλους, τι θέλουν οι άλλοι και πώς θα είναι ικανοποιημένοι από εμάς.
Υπήρξαμε «καλά παιδιά» μόνο όταν δείξαμε υπακοή και κάναμε ακριβώς ό,τι μας διέταξαν. Όμως, γίναμε και «κακά παιδιά» όταν κάναμε το δικό μας και παρεκκλίναμε από αυτό που μας ζήτησαν.
Καταπνίξαμε τα συναισθήματά μας και προσαρμόσαμε τις ανάγκες του εαυτού μας στα θέλω των άλλων, με αποτέλεσμα να χάσουμε τον μπούσουλα. Στην ουσία, κάποιοι άλλοι διαμόρφωσαν τον εαυτό μας και τώρα εμείς καλούμαστε να «μάθουμε» αυτό τον εαυτό που μας ανήκει!;
To «σύνδρομο του καλού παιδιού»:
Το σύνδρομο του καλού παιδιού αναφέρεται σε ένα παιδί που στοχεύει να ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των γονιών του όλη την ώρα και να είναι ένας άγγελος στα μάτια τους. Αυτά τα παιδιά αισθάνονται ότι πρέπει πάντα να ανταποκρίνονται σε ό,τι τους ζητείται. Τείνουν να εργάζονται σκληρά για να διατηρήσουν την αγάπη των γονιών τους και μαθαίνουν ότι η κακή συμπεριφορά θα συναντήσει την αποδοκιμασία των γονιών τους.
Τα παιδιά στα οποία δίνεται αυτή η ετικέτα («καλά παιδιά») μπορεί να φαίνονται αρχικά χαρούμενα, αλλά συχνά συγκρατούν τα συναισθήματά τους και δεν εκφράζονται, καθώς είναι πολύ απασχολημένα προσπαθώντας να ανταποκριθούν στις προσδοκίες των γονιών τους.
Τι βιώνουν αυτά τα «καλά παιδιά»;
- Συχνά γίνονται αποδέκτες περισσότερης κακοποίησης από τα άλλα παιδιά και δυσκολεύονται να υπερασπιστούν τον εαυτό τους, πράγμα που μπορεί να τα κάνει να συσσωρεύσουν μέσα τους το θυμό.
- Έχουν μια συνεχή ανάγκη να ικανοποιούν τους άλλους ανθρώπους και νιώθουν φόβο και απογοήτευση όταν κάτι τέτοιο δεν συμβαίνει.
- Δεν τους αρέσει να διαφωνούν με τους άλλους και προτιμούν να ακολουθούν απλώς αυτό που τους λένε.
- Δεν τους αρέσει να υπερασπίζονται τον εαυτό τους από φόβο για τις αντιδράσεις που μπορεί να προκύψουν.
Ψυχική «κακοποίηση» των παιδιών, από τους γονείς:
Όταν οι γονείς δεν ακούνε τις ανάγκες του παιδιού και προσπαθούν με τον τρόπο τους να το χειρίζονται και να το διατάζουν, τότε το παιδί χάνει την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και γίνεται ευάλωτο απέναντι στην κακομεταχείριση των άλλων ανθρώπων. Δεν μπορεί να αναπτύξει την κριτική ικανότητα, γεγονός που το ακολουθεί στην ενήλικη ζωή και του προκαλεί δυσκολίες και εμπόδια τόσο στην προσωπική του εξέλιξη όσο και στις διαπροσωπικές του σχέσεις.
Επίσης, οι γονείς επιβάλλουν τις απόψεις και τις επιλογές τους στα παιδιά τους και παίρνουν αποφάσεις για λογαριασμό τους. Πολύ συχνά, μάλιστα, τείνουν να μειώνουν τα παιδιά τους και να μην ακούν όσα έχουν να τους πουν, με αποτέλεσμα τα παιδιά να χάνουν την ικανότητά τους να σκέφτονται, να νιώθουν σιγουριά για τις επιλογές τους και να είναι ανεξάρτητα.
Ποια είναι τα σημάδια του «συνδρόμου του καλού παιδιού»;
Αυτά τα παιδιά μεγαλώνουν και γίνονται τέλεια, ώριμα και φρόνιμα. Ωστόσο, αισθάνονται ενοχές και αγχώνονται αν δεν μπορούν να ανταποκριθούν σε ορισμένες προσδοκίες. Ορισμένα σημάδια που παρουσιάζουν αυτά τα παιδιά περιλαμβάνουν τα εξής:
- Μπορεί να πιέζουν τον εαυτό τους πέρα από αυτό που μπορούν να επιτύχουν.
- Το «καλό» παιδί αδυνατεί να εκτιμήσει τα εσωτερικά του συναισθήματα και δεν μπορεί να ακολουθήσει το ένστικτό του. Εργάζονται σκληρά για να επιτύχουν τα όνειρα που τους έχουν επιβάλει οι γονείς τους.
- Αυτά τα παιδιά δεν μπορούν να δεχτούν τις αποτυχίες και διαβάζουν πολλές ώρες για να πάρουν καλούς βαθμούς και πανικοβάλλονται όταν παίρνουν χαμηλούς βαθμούς.
- Συμπεριφέρονται σαν «ενήλικοι», κάτι που δεν αρμόζει στην ηλικία τους, και αισθάνονται ότι έτσι θα επαινεθούν από τους γονείς τους.
- Μπορεί να βοηθούν στις δουλειές του σπιτιού που μπορεί να μην είναι κατάλληλες για την ηλικία τους.
- Να ασχολούνται μόνο με δραστηριότητες που θεωρούνται παραγωγικές και ουσιαστικές.
- Να δουλεύουν από μικρή ηλικία για να στηρίξουν την οικογένεια και να αποκτήσουν ένα καλό όνομα.
- Να αποφεύγουν να τσακώνονται με οποιονδήποτε, ώστε να μην κερδίσουν το μίσος των γονιών τους.
- Να λένε ψέματα ή να κρύβουν ορισμένες συμπεριφορές από τους γονείς.
Τι είναι το «σύνδρομο του καλού κοριτσιού»;
Το σύνδρομο του καλού κοριτσιού περιγράφεται ως «η εκδήλωση χαρακτηριστικών που εκτιμώνται ή επαινούνται στα κορίτσια. Έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο οι φροντιστές (συμπεριλαμβανομένων των ατόμων εκτός οικογένειας, όπως οι δάσκαλοι) αλληλεπιδρούν με τα κορίτσια και πώς αυτές οι αλληλεπιδράσεις διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους».
Αν σκεφτούμε τον ίδιο τον όρο «καλό κορίτσι», οι εικόνες που έρχονται στο μυαλό μας είναι εκείνες ήσυχων, υπάκουων, όμορφων κοριτσιών που φροντίζουν τους άλλους και δεν προκαλούν προβλήματα.
«Έχει τις ρίζες του στις στερεότυπες προσδοκίες των κοινωνιών για το πώς πρέπει να είναι οι γυναίκες και για το ρόλο που πρέπει να παίζουν». Όταν τα άτομα με το σύνδρομο του καλού κοριτσιού αποκλίνουν από την τυπική συμπεριφορά του «καλού κοριτσιού», αισθάνονται ενοχές – ή φοβούνται ότι θα κριθούν.
Από πού προέρχεται το «σύνδρομο του καλού κοριτσιού»;
Το σύνδρομο του καλού κοριτσιού προέρχεται συχνά από παιδικά τραύματα!
Οι άνθρωποι που παλεύουν με ακραίες μορφές του συνδρόμου του καλού κοριτσιού συχνά βίωσαν τραύματα στην παιδική ηλικία. Ορισμένες φορές, οι συμπεριφορές που σχετίζονται με το σύνδρομο good girl – όπως η ικανοποίηση των ανθρώπων και η τελειομανία – μπορεί να είναι μια μορφή διαρκούς υπερ-επαγρύπνησης.
Η υπερ-επαγρύπνηση είναι μια κατάσταση χρόνιας εγρήγορσης και αίσθησης κινδύνου που σχετίζεται με καταστάσεις ψυχικής υγείας όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες (PTSD) και το άγχος.
Σκεφτείτε το ως μια βιολογική προσαρμογή. Το νευρικό σας σύστημα γίνεται υπερ-επιφυλακτικό, επειδή θέλει να σας κρατήσει ασφαλείς από το είδος της βλάβης που έχετε ήδη βιώσει. Είναι ένας λογικός τρόπος για να αντιδράσει ο εγκέφαλός σας στο τραύμα, αλλά το να βρίσκεστε σε επιφυλακή 24 ώρες το 24ωρο, δημιουργεί τεράστιο στρες στο σώμα και τον εγκέφαλό σας.
Γιατί, λοιπόν, η υπερ-επιφυλακτικότητα είναι συχνή στα άτομα με το σύνδρομο του καλού κοριτσιού;
Ας χρησιμοποιήσουμε το παράδειγμα ενός ατόμου που μεγάλωσε σε ένα σωματικά κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον.
Μπορεί να είναι ήσυχο, υποτακτικό και αυτο-ακυρωτικό επειδή το να είναι αόρατο το κράτησε ασφαλές μεγαλώνοντας μέσα στα χρόνια. Μπορεί να προσπαθεί να κάνει τα πάντα για να φαίνεται «τέλειο» και να αποφύγει τις συγκρούσεις. Μπορεί να έχει εκπαιδευτεί να δικαιολογεί τους θύτες και να κρύβει τα συναισθήματά του. Με άλλα λόγια, οι ίδιες συμπεριφορές που το βοήθησαν να επιβιώσει από μια κακοποιητική κατάσταση, μπορεί επίσης να κάνουν πιο δύσκολο τον σχηματισμό της προσωπικής του ταυτότητας και τις διαπροσωπικές σχέσεις.
Όταν, λοιπόν, μεγαλώνουμε σε δυσλειτουργικά οικογενειακά περιβάλλοντα, δεν λαμβάνουμε την αγάπη, τη φροντίδα και τη στοργή που αξίζαμε στην παιδική μας ηλικία. Οι γονείς και οι φροντιστές συχνά κάνουν την αγάπη τους να μοιάζει εξαρτημένη και συναλλακτική. Ως εκ τούτου, αρχίζουμε να πιστεύουμε ότι για να λάβουμε στοργή, τους χρωστάμε κάτι και κάπως έτσι καταλήγουμε να δίνουμε προτεραιότητα στους άλλους, στις επιλογές τους, στις αποφάσεις τους και χάνουμε την αίσθηση του εαυτού μας.
«Ως παιδιά, μάθαμε ότι για να λάβουμε αγάπη και ασφάλεια, έπρεπε συνεχώς να κατευνάζουμε τους γύρω μας. Διαμορφώσαμε τους εαυτούς μας με τέτοιο τρόπο, ώστε να ταιριάζουν στις προβλέψεις των γονιών μας, δίνοντας προτεραιότητα στις προσδοκίες τους έναντι του δικού μας αυθεντικού εαυτού. Αυτή η διαδικασία κάλυπτε αποτελεσματικά την αληθινή μας ουσία και οδηγούσε σε μια μορφή αυτοεγκατάλειψης», έγραψε η θεραπεύτρια Lalitaa Suglani.
Και πρόσθεσε: «Πολλοί άνθρωποι κουβαλούν αυτόν τον προγραμματισμό σε όλη τους τη ζωή και συχνά αναρωτιούνται, γιατί δεν τους εκτιμούν ή δεν τους φροντίζουν οι άλλοι. Η αναγνώριση και η κατανόηση αυτών των μοτίβων είναι ένα κρίσιμο βήμα προς τη θεραπεία και την απελευθέρωσή μας από τις κοινωνικές προσδοκίες».
Οι 6 τύποι ανθρώπων με το «σύνδρομο του καλού κοριτσιού»:
1. Ο ευχάριστος:
Σε αυτό το είδος του συνδρόμου του καλού κοριτσιού, το άτομο επικεντρώνεται στην έγκριση που λαμβάνει από τους άλλους. Η αίσθηση του εαυτού του και η εμπιστοσύνη στον εαυτό του εξαρτώνται από την εξωτερική επικύρωση.
Οι άνθρωποι που ικανοποιούν τους άλλους, είναι καλοί στο να προβλέπουν τι χρειάζονται οι άλλοι και αποκτούν μια αίσθηση ασφάλειας και αξίας όταν ικανοποιούν τις ανάγκες των άλλων. Το αποτέλεσμα, βέβαια, είναι να μη μιλάνε ακόμα και αν τους κακομεταχειρίζονται ή ακόμη κι αν θέλουν κάτι διαφορετικό. Αντιθέτως, αισθάνονται αναγκασμένοι να συμμορφωθούν.
Πολύ συχνά μάλιστα, εστιάζουν στην κάλυψη αναγκών που είναι μεγάλες και ανέφικτες, όπως το να είσαι ο ιδανικός σύντροφος, ο τέλειος γονιός και ο καλύτερος φίλος και ποτέ δεν ενοχλούν κανέναν άλλον με δικές τους ανάγκες.
2. Ο τελειομανής:
Αυτό το άτομο καθοδηγείται από το φόβο να κάνει λάθη και αποτυχίες που μπορεί να απογοητεύσουν τους άλλους. Ως εκ τούτου, προσπαθούν να κάνουν τα πάντα για να γίνουν τέλειοι.
Το να είσαι όλα τα πράγματα για όλους τους ανθρώπους είναι αδύνατο, αλλά αυτό δεν εμποδίζει πολλούς από εμάς να προσπαθούμε για κάτι τέτοιο!
Οι διατροφικές διαταραχές και το σύνδρομο του καλού κοριτσιού συχνά συμβαδίζουν.
Τα άτομα με το σύνδρομο του καλού κοριτσιού μπορεί να κάνουν αυτοκαταστροφικά πράγματα στο όνομα της ομορφιάς. Μπορεί να ακολουθήσουν πλαστική χειρουργική για να μοιάσουν σε κάποιον άλλο, να ξοδέψουν πολλά χρήματα που δεν έχουν για μια κομψή γκαρνταρόμπα ή να κάνουν κατάχρηση ουσιών ή φαρμάκων σε μια προσπάθεια να αλλάξουν την εμφάνισή τους.
3. Ο υπερβολικά επιτυχημένος:
Όταν ένα άτομο αναζητά συνεχώς την επιβεβαίωση μέσω των επιτευγμάτων και των επιτυχιών του.
4. Ο διευκολυντής:
Αυτό το άτομο είναι υπερ-εστιασμένο στο να προσαρμόζεται στις ανάγκες και τις συμπεριφορές των άλλων, ακόμη και όταν αυτές οι συμπεριφορές είναι καταστροφικές ή επιβλαβείς και μάλιστα με το κόστος να απομακρύνεται πολύ τις δικές του προτεραιότητες. Σε μια προσπάθεια να διατηρήσει την ηρεμία και να διευκολύνει τις καταστάσεις, αυτός ο τύπος μπορεί να συμβιβαστεί με ανθυγιεινές συνήθειες ή σχέσεις.
5. Ο κομφορμιστής:
Αυτός ο τύπος ατόμου πιστεύει στο να τηρεί τους κανόνες και σχεδόν ποτέ δεν παίρνει θέση για τον εαυτό του – οδηγείται από το φόβο της κριτικής και της αντιπάθειας των άλλων.
6. Η υπάκουη κόρη:
Αυτός ο τύπος χαρακτήρα αντιστοιχεί σε εκείνο το άτομο που είναι υπάκουο και πειθήνιο, ακολουθώντας τις κοινωνικές ή οικογενειακές προσδοκίες, χωρίς αμφισβήτηση. Μπορεί να δυσκολεύεται να διεκδικήσει όσα θέλει για τον εαυτό του ή να κάνει ανεξάρτητες επιλογές.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι σεξουαλικές δυσκολίες είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα του συνδρόμου του καλού κοριτσιού. Αυτά τα «καλά κορίτσια» συχνά θεωρούνται αθώα και αγνά, γεγονός που προκαλεί ένα δίλημμα όταν ξεκινούν να έχουν σεξουαλική ζωή.
Αν παλεύετε με το σύνδρομο του καλού κοριτσιού, μπορεί να βιώνετε οποιοδήποτε (ή συνδυασμό) από τα παρακάτω:
- Φόβο ή ενοχές για το σεξ που κάνετε (ή θέλετε), ειδικά αν τα άτομα ή οι σεξουαλικές πράξεις που επιθυμείτε δεν ταιριάζουν με τη συμβατική εικόνα της γυναικείας σεξουαλικότητας.
- Δυσκολία στην κατανόηση των δικών σας σεξουαλικών αναγκών και επιθυμιών, επειδή είστε πάντα επικεντρωμένη στην ευχαρίστηση του συντρόφου σας.
- Αυτοσυνειδησία (για το σώμα σας ή οτιδήποτε άλλο) που σας εμποδίζει να εμπλακείτε πλήρως με έναν σεξουαλικό σύντροφο.
- Εσωτερική πίεση για να πείτε «ναι» στο σεξ ή σε σεξουαλικές πράξεις που σας κάνουν να νιώθετε άβολα.
- Δυσκολία αναγνώρισης ή ανταπόκρισης στα κόκκινα σημάδια της σχέσης. Ο αγώνας αυτός μπορεί να επεκταθεί σε καταστάσεις που αφορούν σεξουαλική κακοποίηση ή, ευρύτερα, βία μεταξύ συντρόφων.
Πώς να ξεπεράσετε το σύνδρομο του «καλού παιδιού» και του «καλού κοριτσιού»;
– Εντοπισμός και επικύρωση συναισθημάτων
Όταν έχετε το σύνδρομο του καλού παιδιού, ένα από τα βασικά πράγματα που πρέπει να δουλέψετε – είτε μόνοι, είτε με τη βοήθεια κάποιου ειδικού – είναι η αναγνώριση και η επικύρωση των συναισθημάτων σας.
Οι άνθρωποι που έχουν το σύνδρομο του καλού παιδιού συχνά εμφανίζονται πάντα ευτυχισμένοι, ενώ κατά βάθος μπορεί να νιώθουν θυμό, οργή και αγανάκτηση, όλα αυτά τα αρνητικά συναισθήματα που οι γυναίκες διδάσκονται να καταπιέζουν ή να μην έχουν. Αλλά τα συναισθήματα είναι εκεί. Και είναι πολύ αληθινά και γι’ αυτό η αναγνώρισή τους είναι πολύ σημαντική.
– Καθορισμός ορίων
Είναι σημαντικό να εξασκηθείτε στο να θέτετε όρια. Για παράδειγμα, ένας θεραπευτής μπορεί να σας βοηθήσει να μάθετε να λέτε «όχι» στους ανθρώπους, χωρίς να αισθάνεστε ενοχές και ότι κάνετε κάτι λάθος – ακόμη και αν το να υπερασπίζεστε τον εαυτό σας μερικές φορές προκαλεί αρνητικές αντιδράσεις στους ανθρώπους γύρω σας. Σε τέτοιες περιπτώσεις ρωτήστε τον εαυτό σας: «Ικανοποιώ και τις δικές μου ανάγκες σε αυτή την κατάσταση;».
– Μην το μεταδίδετε στο παιδί σας
Μιας που η ανατροφή των παιδιών παίζει βασικό ρόλο στο σύνδρομο του καλού κοριτσιού, είναι σημαντικό όσοι είναι γονείς να προσπαθήσουν με τον τρόπο τους να αποτρέψουν τα συναισθήματα ενοχής, φόβου και άγχους που συνδέονται με αυτό το σύνδρομο, να αναπτυχθούν στον ψυχισμό των παιδιών τους κι αν αυτό έχει ήδη συμβεί, τουλάχιστον να δοκιμάσουν με κάθε τρόπο να τα απομακρύνουν.
Η ψυχολόγος στην Κλινική Κλίβελαντ, Dr. Albers, προτείνει να αποφεύγονται εντελώς όροι όπως «καλό κορίτσι», «καλό αγόρι» και «καλό παιδί».
Τα παιδιά που φοβούνται ότι θα κριθούν ως «κακά» από τους γονείς τους είναι πιο πιθανό να κρατήσουν μυστικά.
Αυτή η δυναμική δεν ισχύει μόνο για τα κορίτσια. Το να λέτε σε οποιοδήποτε παιδί, ανεξάρτητα από το φύλο του, ότι είναι «καλό» όταν είναι υπάκουο, ήσυχο και ικανοποιεί συνεχώς τις ανάγκες των άλλων, μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές συνέπειες.
– Ακούστε αυτό που λέει το ένστικτό σας
Το άλλο πράγμα που προτείνει η Dr. Albers στους γονείς είναι να μάθουν στα παιδιά να ακούνε το ένστικτό τους.
«Όταν οι άνθρωποι δεν ακούνε το ένστικτό τους, είναι σαν να αφήνουν τον εαυτό τους ευάλωτο στο να τους εκμεταλλευτούν οι άλλοι», σημειώνει η ψυχολόγος.
Μαθαίνοντας στα παιδιά σας να διεκδικούν αυτό που θέλουν για τον εαυτό τους, θα τους δώσετε την αυτοπεποίθηση που χρειάζονται για να εμπιστεύονται το ένστικτό τους και να ζητούν βοήθεια όταν τη χρειάζονται.
– Αντίο, καλό κορίτσι!
Το σύνδρομο του καλού κοριτσιού συμβαίνει όταν τα κορίτσια και οι γυναίκες εσωτερικεύουν πολιτισμικά μηνύματα για το πώς «πρέπει» να συμπεριφέρονται, τα οποία έχουν στερεοτυπικό χαρακτήρα. Αν φτάσουμε στα άκρα, αυτές οι συμπεριφορές μπορούν να βλάψουν το σώμα, την ψυχική υγεία και τις προσωπικές σχέσεις. Γι’ αυτό η βοήθεια ενός ειδικού, σε ορισμένες περιπτώσεις, κρίνεται αναγκαία.
Το σύνδρομο του καλού παιδιού είναι μια συμπεριφορά που αναπτύσσεται λόγω κακής ανατροφής και πίεσης του παιδιού από τους γονείς να είναι «καλό». Αντίθετα, οι γονείς πρέπει να είναι υποστηρικτικοί και να κάνουν το παιδί να καταλάβει ότι «το να κάνεις λάθος είναι ανθρώπινο, το να συγχωρείς είναι ανθρώπινο» και ότι πρέπει να μαθαίνει από τα λάθη του και να είναι ανεξάρτητο στις σκέψεις του.
Ας κρατήσουμε, λοιπόν, στο μυαλό μας πως η αξία μας δεν καθορίζεται από το πόσο ευχαριστούμε τους άλλους, αλλά από την ικανότητά μας να είμαστε ο αληθινός μας εαυτός!
Όταν αντιληφθούμε πως δεν μπορούμε να τους ευχαριστήσουμε όοολους, τότε θα μπορέσουμε πραγματικά να κάνουμε ένα μεγάλο βήμα προς τα εμπρός.
