Πώς συνδέεται η αγοραφοβία με την κρίση πανικού;

Η σοβαρότητα της αγοραφοβίας μπορεί να κυμαίνεται μεταξύ των βαθμών 6 και 10, ενώ η κρίση πανικού βρίσκεται πάντα στο επίπεδο 10. Οι βαθμοί 8 και 9 συνιστούν υπερβολικά ψηλό επίπεδο ανησυχίας, ενώ το επίπεδο 10 είναι η έκρηξη της συσσωρευμένης αγωνίας.

Ο όρος αγοραφοβία χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά περί το τέλος του δέκατου ένατου αιώνα. Προέρχεται από τις λέξεις αγορά και φοβία και αρχικά υποδήλωνε κατάσταση όπου το άτοµο βρίσκεται σε αδυναμία να βγει στον ανοιχτό χώρο, δηλαδή στο δρόµο ή στις πλατείες και, αν βγει, βιώνει έντονη αγωνία. Στη σημερινή εποχή περιλαμβάνει πλατύτερο φάσμα συµπτωµάτων, συμπεριλάμβανοµένων και καταστάσεων όπου ο ασθενής υποφέρει από έντονο φόβο, μόλις απομακρυνθεί από το χώρο του σπιτιού του και ιδιαίτερα όταν βρίσκεται σε πολυσύχναστα ή απόμερα σημεία, όπου είναι αδύνατη η διαφυγή ή ανέφικτη η βοήθεια.

Οι αγοραφοβικοί δημιουργούν γύρω από το σπίτι τους μια νοερή ακτίνα, μέσα στην οποία µόλις που καταφέρνουν να λειτουργήσουν, χωρίς όµως να επιχειρούν να τη διαβούν. Σε ορισµένες περιπτώσεις η ακτίνα αυτή περιορίζεται τόσο πολύ, ώστε το άτοµο δεν μπορεί να διαβεί ούτε το κατώφλι του σπιτιού του και, σε σοβαρές περιπτώσεις, οι αγοραφοβικοί µπορούν να φοβούνται και να μείνουν ολομόναχοι στο σπίτι τους.

Σε αντίθεση με τις απλές φοβίες, η αγοραφοβία δεν αποτελεί φόβο για κάποιο συγκεκριμένο αντικείμενο ή κατάσταση, αλλά φόβο για την κρίση του πανικού και δημιουργείται όταν το άτομο βρίσκεται μακριά από βοήθεια ή σε απόνερο σημείο ή όταν βρίσκεται σε πολυσύχναστο σημείο, απ’ όπου είναι δύσκολο να ξεφύγει. Οι αγοραφοβικοί αποφεύγουν συνεπώς κατά κανόνα τις γέφυρες («Αν με πιάσει πανικός όταν είμαι στη μέση, δε θα καταφέρω να περάσω στην άλλη πλευρά, όπου μπορεί κάποιος να ε=με βοηθήσει!») και οπωσδήποτε δε θα καθίσουν ποτέ στη µέση της σειράς στον κινηματογράφο ή στο θέατρο («Αν με πιάσει ξαφνικά πανικός, θα τα χάσω και δε θα καταφέρω να φύγω γρήγορα, οπότε όλος εκείνος ο κόσμος θα νομίσει ότι τρελάθηκα!»),

O κύριος φόβος για πιθανή κρίση πανικού δεν είναι ότι το άτομο μπορεί να λιποθυμήσει ή να πάθει καρδιακή προσβολή ή ότι θα χάσει τον έλεγχο και θα γελοιοποιηθεί. Πολλοί αγοραφοβικοί είναι επίσης κλειστοφοβικοί (φοβούνται τους κλειστούς χώρους, όπως ανελκυστήρες). Φοβούνται επίσης το ύψος και το αεροπλάνο, για όλους τους λόγους που προαναφέραµε.

Όπως ακριβώς και τα άτομα που υποφέρουν από απλές και κοινωνικές φοβίες, οι αγοραφοβικοί προσπαθούν να ελέγξουν τα συµπτώµατά τους αποφεύγοντας τις καταστάσεις εκείνες που μπορούν να τους προκαλέσουν κρίση πανικού. Δυστυχώς η αποφυγή αυτή διαιωνίζει το φόβο και τον χειροτερεύει µε απώτερη συνέπεια τον αέναο περιορισµό της ακτίνας δράσης του ατόµου. Υπάρχουν αγοραφοβικοί που έχουν να βγουν χρόνια από το σπίτι τους!

Πριν αναπτυχθεί η αγοραφοβία, υπάρχουν συνήθως μία ή δυο µεµονωμένες κρίσεις πανικού, συχνά κάτω από την επίδραση έντονης συγκινησιακής κατάστασης. Συχνά ανάμεσα στις μεµονωµένες αυτές κρίσεις µεσολαβούν από ένα μέχρι πολλά χρόνια. Ανάλογα µε τις συνθήκες, µπορούν να παραμείνουν µεµονωµένα περιστατικά, συνήθως όµως δε συμβαίνει αυτό.

Η αγοραφοβία είναι κατάσταση που περιορίζει σημαντικά την καθημερινή ζωή κι έχει αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική ζωή (συχνά δηµιουργεί ένταση στο γάμο και την οικογενειακή ζωή). Εκτιµάται ότι το 70% έως 80% των ασθενών είναι γυναίκες.

 

Απόσπασμα από το βιβλίο «Νικήστε τους φόβους σας» της Vera Peiffer. Ευχαριστούμε τις εκδόσεις Διόπτρα για την ευγενική παραχώρηση του υλικού.

Σχετικά άρθρα