Το καλοκαίρι συνήθως έρχεται γεμάτο προσδοκίες. Προσδοκίες για όλα όσα ο καθένας περιμένει, για όσα δεν έγιναν τον χειμώνα, για όσα διακαώς επιθυμεί να συμβούν. Και όλες αυτές οι προσδοκίες, εμφανίζονται πιο έντονα την περίοδο που κανείς ξεκουράζεται και παύει για λίγο, να κάνει ό,τι έκανε, όλον τον προηγούμενο καιρό. Τις περιόδους λοιπόν της ανάπαυσης, οι άμυνες πέφτουν, οι αντιστάσεις μειώνονται και παράλληλα, οι προσδοκίες για να έρθει κάτι, είναι πιο έντονες , απ’ ό,τι είναι στις περιόδους ρουτίνας.
Και κάπως έτσι, το καλοκαίρι γεμίζει απαιτήσεις. Και με τη σειρά τους οι απαιτήσεις, φέρνουν μια αίσθηση αναμονής και αγωνίας.
Περιμένουμε να συμβεί «κάτι» και πλάθουμε στον νου μας τις τέλειες διακοπές, όπου όλα οφείλουν να κυλήσουν σωστά, η διάθεση δεν πρέπει επ’ ουδενί να είναι πεσμένη και όλα πρέπει να βαίνουν βάσει σχεδίου. Σχεδιάζουμε τόσο καιρό αυτές τις λίγες μέρες, που απαιτούμε να είναι οι καλύτερες του έτους.
Ουτοπικό, θα έλεγε κανείς.
Διότι, γνωρίζουμε ήδη πολύ καλά ότι, δεν μπορούμε να ελέγξουμε τις συνθήκες και συχνά, η ζωή είναι πολύ διαφορετική απ’ ό,τι εμείς φανταζόμαστε, ή επιθυμούμε. Εφόσον όμως, έχουμε ξεκινήσει τις διακοπές μας με άπειρες προσδοκίες, η απογοήτευση συχνά είναι μεγάλη, γιατί τα σχέδια αλλάζουν, η πραγματικότητα μας περιορίζει και οι μέρες μας κυλάνε και εύκολα και δύσκολα, όπως όλον τον υπόλοιπο καιρό.
Νομίζω ότι, η καλύτερη ιδέα, είναι να μάθουμε να δεχόμαστε τα πράγματα όπως ακριβώς έρχονται και να διαλέγουμε βάσει της πραγματικότητας πλέον, πώς θα υπάρξουμε σε κάθε συνθήκη.
Θα πρέπει να είμαστε ανοιχτοί και να έχουμε ενσυνειδητότητα, όπως μεταφράζεται ο όρος mindfulness, ώστε να εξασκηθούμε στην απόλαυση της κάθε στιγμής, χωρίς σκέψη ή απαίτηση. Χρειάζεται να μάθουμε να απολαμβάνουμε κάθε στιγμή, ακόμα και την πιο απλοϊκή, σαν να τη ζούμε για πρώτη φορά.
Ουσιαστικά, η ενσυνειδητότητα αναφέρεται στην προσοχή στην παρούσα στιγμή, χωρίς επίκριση των εμπειριών που αναδύονται και συχνά προσδιορίζει ένα στάδιο ψυχολογικής ελευθερίας, όπου δεν υπάρχει προσκόλληση σε κάποια συγκεκριμένη οπτική γωνία ( Davis & Hayes, 2011 ; Kabat-Zinn, 2003). Είναι συνώνυμη με ένα είδος εσωτερικού στοχασμού, ο οποίος προσφέρει μια βαθιά, διεισδυτική και χωρίς επίκριση, ματιά, μέσα στη φύση του νου και του κόσμου. Μέσω της ενσυνειδητότητας, μαθαίνει κανείς να παρατηρεί αυτό που του συμβαίνει, είτε θετικό είτε αρνητικό, χωρίς να το κρίνει, ή να προσπαθεί να το αλλάξει. Αντιθέτως, το επεξεργάζεται, το κατανοεί και προσπαθεί να το βιώσει. Όταν κάτι τέτοιο συμβαίνει, υπάρχει μια ηρεμία και καθαρότητα στο μυαλό, όπου προσφέρει μια γνωστική ευελιξία, την οποία κανείς δεν έχει, αν κρίνει έντονα αυτό που βιώνει. Και με τη σειρά της, αυτή η γνωστική ευελιξία, προσφέρει νέους τρόπους να ανταποκριθεί κανείς σε κάτι στρεσογόνο ή αρνητικό και να επιστρέψει γρηγορότερα στην κατάσταση ομοιόστασης.
Η ενσυνειδητότητα είναι, ευτυχώς, μια δεξιότητα, στην οποία μπορεί κανείς να εκπαιδευτεί. Μπορούμε να προπονήσουμε τον εαυτό μας να προσέχει αυτό που συμβαίνει και να μην μπαίνει αμέσως στη νοητική επίκριση. Για λίγα λεπτά, μπορεί κανείς να στραφεί προς το ίδιο του το σώμα και να καταλάβει μέσω αυτού, τι είναι αυτό που συμβαίνει. Μια εμπειρία δεν είναι ούτε θετική, ούτε αρνητική. Είναι μια εμπειρία. Θα εκπλαγεί όμως κανείς, αν αρχίσει να επεξεργάζεται την εμπειρία αυτή με έναν νέο τρόπο και όχι όπως έχει συνηθίσει τόσα χρόνια.
Η προσοχή στη στιγμή, μας κάνει αυτόματα πιο συνειδητούς στο τώρα. Κι αυτό με τη σειρά του, μειώνει, ή εξαφανίζει, τις άπειρες σκέψεις για το μέλλον και την αγωνία, που αυτές προκαλούν. Ουσιαστικά, η πλήρης προσοχή στη στιγμή, μας μαθαίνει να απολαμβάνουμε αυτό που τώρα μας προσφέρεται. Δοκιμάστε για παράδειγμα, να δώσετε προσοχή στο γεγονός ότι τρώτε πρωινό. Είναι κάτι τόσο σύνηθες, που συνήθως βρισκόμαστε στον «αυτόματο» όταν συμβαίνει. Παρατηρείστε τι τρώτε, τι γεύση έχει, που είστε, τι βλέπετε αν σηκώσετε το βλέμμα. Χρησιμοποιήστε το σώμα σας και τις αισθήσεις σας, για να βιώσετε αυτό που συμβαίνει στο τώρα και θα δείτε ότι η στιγμή θα γίνει πιο έντονη και πιο ουσιαστική, απ’ ότι είναι συνήθως. Δοκιμάστε να το εφαρμόσετε και σε άλλες απλές ασχολίες, μέσα στη μέρα σας και ιδιαίτερα στις διακοπές σας, που σίγουρα θα έχετε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Η προσοχή στο παρόν είναι κάτι εξαιρετικά δύσκολο, αλλά όταν συμβεί, μαθαίνει κανείς να ζει πιο αυθεντικά και πιο γαλήνια, στο εδώ και τώρα.
Οι προσδοκίες, σε καμία περίπτωση, δεν διευκολύνουν την ηρεμία. Αντιθέτως, πυροδοτούν χιλιάδες σκέψεις και σενάρια, τα οποία όμως δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα.
Ίσως, για αλλαγή, χρειάζεται να κάνουμε διακοπές από τις προσδοκίες μας και να αποφασίσουμε ότι φέτος το καλοκαίρι θα ζήσουμε όσο πιο αυθεντικά μπορούμε, βιώνοντας κάθε στιγμή ως μοναδική και πρωτόγνωρη.
Δοκιμάστε να ζήσετε τις φετινές διακοπές χωρίς σενάριο και απαιτήσεις, αφήστε τον εαυτό σας ανοιχτό και με μια αίσθηση ότι μπορείτε να βιώσετε τις εμπειρίες σας στο έπακρο.
Χριστίνα Μπούφαλη-Μπαβέλλα
Msc, Ψυχολόγος – Υπαρξιακή ψυχοθεραπεύτρια
Μακρή 8, Ακρόπολη
Βιβλιογραφία
Davis, D. M., & Hayes, J. A. (2011). What are the benefits of mindfulness? A practice review of psychotherapy-related research. Psychotherapy, 48(2), 198.
Grossman, P., Niemann, L., Schmidt, S., & Walach, H. (2004). Mindfulness-based stress reduction and health benefits: A meta-analysis. Journal of psychosomatic research, 57(1), 35-43.
Kabat‐Zinn, J. (2003). Mindfulness‐based interventions in context: past, present, and future. Clinical psychology: Science and practice, 10(2), 144-156.
