Η εφηβεία είναι μια περίοδος ταραχώδης και ανατρεπτική για τον ανθρώπινο ψυχισμό. Παίζεται όλο το στοίχημα του «ποιος πραγματικά είσαι». Ένα στοίχημα επίπονο και προσωρινά δυσεπίλυτο για τον έφηβο, ο οποίος πασχίζει να ενώσει τα διάσπαρτα κομμάτια της ταυτότητάς του.
Γράφει η Δρ Μυρσίνη Κωστοπούλου, Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Στην εφηβεία, τα συναισθήματα είναι έντονα και κυκλικά, οι συμπεριφορές αλλάζουν και μοιάζουν παράξενες, η αυτοεκτίμηση είναι εύθραυστη. Η ανάγκη για αποδοχή μοιάζει να καθορίζει πολλές από τις συμπεριφορές του εφήβου. Οι φίλοι συχνά καθίστανται στη φαντασία του περισσότερο σημαντικοί, επαναστάτες, όμορφοι ή έξυπνοι από τον ίδιο, με αποτέλεσμα εκείνος να διακατέχεται από αισθήματα ελλειμματικότητας απέναντί τους. Η εξιδανίκευση του άλλου είναι επίσης ένα σύμπτωμα της πάλης με την ταυτότητα. Οι άλλοι είναι ομορφότεροι, ικανότεροι, πιο “μάγκες”, πιο “inn” πιο “cool” πιο δυνατοί, με έναν τρόπο, χωρίς πάντα να υπάρχει ένας συγκεκριμένος λόγος.
Ο φόβος απόρριψης…
Η ανάγκη του εφήβου να ανήκει και ο φόβος της απόρριψης τον κάνει να απομυθοποιεί στο μυαλό του το κόστος που τον απειλεί σε ορισμένες συνθήκες. Πρόσφατη έρευνα έδειξε ότι το 84% των εφήβων που δοκίμασε ναρκωτικές ουσίες το έκανε καθαρά έπειτα από πίεση που δέχτηκε από τις παρέες του. Στο Institute of Psychiatry έρευνα σε μαθητές 15 και 16 ετών βρήκε ότι 4 στους 5 είχαν μεθύσει τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ 1 στους 3 πίνει 6 ποτά όταν βγαίνει να διασκεδάσει. Περαιτέρω στατιστικές μάς αποκαλύπτουν ότι 1 στα 15 παιδιά θα γίνει αλκοολικό κατά τη διάρκεια της ζωής του λόγω γενετικής προδιάθεσης, ενώ όταν στην οικογένεια ένα μέλος πάσχει από αλκοολισμό το παιδί έχει 4 έως 6 φορές να γίνει και το ίδιο. Μέχρι τα 25 έτη το 80% των νέων έχει κάνει χρήση μιας παράνομης ουσίας. Όμως οι νέοι που έχουν ισχυρό συναισθηματικό δεσμό με τους γονείς τους έχει βρεθεί ότι είναι πιθανότερο να έχουν φίλους που δεν κάνουν κατάχρηση αλκοόλ.
Τι οδηγεί όμως έναν έφηβο στο αλκοόλ;
Είναι η ομάδα; η ανάγκη να δανειστεί μια προσωρινή αίσθηση παντοδυναμίας; η ο κατευνασμός από τα άγχη τα υπαρξιακά της εφηβείας;
Σύμφωνα με τις έρευνες, ο ισχυρότερος προγνωστικός δείκτης ως προς την πιθανότητα χρήσης είναι το να μεγαλώνει ένα παιδί σε μια εξαρτημένη οικογένεια στην οποία τουλάχιστον ένα από τα μέλη της έχει εξάρτηση από το αλκοόλ ή από άλλες ουσίες. Η γενετική προδιάθεση στον αλκοολισμό και το κληρονομικό της υπόβαθρο θεωρείται ένας επίσης σημαντικός παράγοντας. Οι ψυχιατρικές διαταραχές και ιδιαίτερα η κατάθλιψη κάνουν τον έφηβο πιο ευάλωτο στις καταχρήσεις. Η ομάδα των συνομηλίκων και ο βαθμός της πίεσης που δέχεται, καθώς και η χαμηλή αυτοεκτίμηση, μεταμορφώνουν το αλκοόλ σε σύμβολο δύναμης και αυτονομίας και τον κάνει στιγμιαία να νιώθει περισσότερο σημαντικός και αποδεκτός.
Οι καταχρήσεις αποτελούν συχνά έναν τρόπο να διαχειρίζεται ο νέος τα ενδοοικογενειακά προβλήματα που βιώνει και αδυνατεί να ελέγξει, όπως είναι η κακή σχέση μεταξύ των γονιών, η απόρριψη από τους γονείς, η συναισθηματική εγκατάλειψη, η βία, ο περιορισμός της προσωπικότητάς του κ.λπ. Το αλκοόλ γίνεται μια ψυχική διέξοδος και ενισχύεται ως συμπεριφορά μέσα από την ανακούφιση που προσφέρει. Η υψηλή αυτοεκτίμηση του νέου σε συνδυασμό με την ύπαρξη ενός θετικού οικογενειακού πλαισίου σημαίνει και ενίσχυση της προσωπικότητάς του και της ψυχικής του ανθεκτικότητας απέναντι στα πάσης φύσεως δεινά που απειλούν να διαταράξουν το πολύτιμο αγαθό, αυτό της ψυχικής του ευημερίας.
