Υποφέρω καθημερινά από άγχος, πώς θα το αντιμετωπίσω;

Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή: Τι είναι και πώς αντιμετωπίζεται;

Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ) είναι η πιο συνηθισμένη αγχώδης διαταραχή, ενώ τα άτομα που πάσχουν από αυτή συχνά εμφανίζουν σημαντική καταπόνηση και επιβάρυνση των δραστηριοτήτων τους. Συνήθως ξεκινά μεταξύ της όψιμης εφηβικής ηλικίας και πριν τα τριάντα, ενώ συχνά εμφανίζεται συγχρόνως με άλλες διαταραχές, όπως είναι η κατάθλιψη ή η αγοραφοβία.

Γράφει ο Επίκουρος Καθηγητής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Πέτρος Σκαπινάκης

Η διάγνωση της ΓΑΔ είναι πιο συχνή στις γυναίκες, αλλά δεν υπάρχει ακόμα επίσημη θεωρία ως προς το εάν οφείλεται σε γενετική  προδιάθεση. Παρόλα αυτά, μερικές έρευνες σε διδύμους και οικογένειες έχουν δείξει την ύπαρξη γενετικής επίδρασης. Υπάρχουν ενδείξεις ότι μία μικρή ομάδα ανδρών αναπτύσσουν ΓΑΔ έπειτα από την ηλικία των 40 ετών.

Επειδή συνήθως συνυπάρχουν με κάποια άλλη αγχώδη ή ψυχιατρική διαταραχή, η διάκριση των συμπτωμάτων της ΓΑΔ είναι δύκολη, καθιστώντας πιο σύνθετη τη διαδικασία της διάγνωσης και της λήψης αποφάσεων ως προς την επιλογή κατάλληλης θεραπείας.

Συχνά, τα άτομα που πάσχουν από ΓΑΔ δεν μπορούν να εργαστούν σε θέσεις πλήρους απασχόλησης, έχουν ελάχιστες κοινωνικές σχέσεις και συμμετέχουν σε περιορισμένες δραστηριότητες διασκέδασης και αναψυχής. Γενικά, εμφανίζουν χαμηλό επίπεδο ικανοποίησης από τη ζωή τους.

Είναι σημαντικό να κατανοήσετε ότι άπαξ γίνει διάγνωση της ΓΑΔ, η εν λόγω πάθηση μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με θεραπεία.

Η Γενικευμένη Αγχώδης Διαταραχή (ΓΑΔ) χαρακτηρίζεται από υπερβολική και αδικαιολόγητη ανησυχία, η οποία εμφανίζεται επίμονα και δεν περιορίζεται σε ιδιαίτερες περιπτώσεις και καταστάσεις.

Η ΓΑΔ χαρακτηρίζεται από σωματικά συμπτώματα άγχους, καθώς και ψυχολογικά συμπτώματα. Εάν πάσχετε από ΓΑΔ:

  • θα έχετε συχνά άγχος και νευρικότητα για διάφορα πράγματα,
  • μεγάλα και μικρά προβλήματα στην καθημερινή σας ζωή ενδέχεται να σας προκαλούν τόσο μεγάλη ανησυχία που σας είναι δύσκολο να συγκεντρωθείτε σε άλλα πράγματα,
  • μπορεί να συνειδητοποιήσετε ότι η ένταση της ανησυχίας σας είναι δυσανάλογη με το δυνάμει πρόβλημα που αντιμετωπίζετε,
  • μπορεί να νιώσετε πανικό,

Ενδέχεται να εμφανίζετε μερικά σωματικά συμπτώματα άγχους, συμπεριλαμβανομένων των ακόλουθων:

  • ψυχοκινητική ανησυχία, νευρικές κινήσεις, κεφαλαλγίες που οφείλονται σε ένταση, τρόμο, αδυναμία χαλάρωσης (που ονομάζεται κινητική ένταση),
  • ανησυχία για το μέλλον, αίσθηση ανυπομονησίας, δυσκολία συγκέντρωσης (που ονομάζεται ανησυχία)
  • αστάθεια, εφίδρωση, ταχυπαλμία, στομαχικές ενοχλήσεις, ζάλη, ξηροστομία (που ονομάζεται υπερδραστηριότητα του αυτόνομου νευρικού συστήματος).

Δυστυχώς, τα συμπτώματα άγχους συχνά περνούν απαρατήρητα, αλλά το γενικευμένο άγχος μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία.

Η διάγνωσή σας ενδέχεται να δείξει ότι πάσχετε από Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή (ΓΑΔ) εάν εμφανίζετε:

  • υπερβολικό άγχος και ανησυχία για διάφορα συμβάντα ή δραστηριότητες,
  • ανησυχία, την οποία είναι δύσκολο να ελέγξετε και να διαγάγετε μία φυσιολογική ζωή,
  • άγχος σχετιζόμενο με ψυχοκινητική ανησυχία, κόπωση, δυσκολία συγκέντρωσης, οξυθυμία, μυϊκή ένταση και διαταραχές ύπνου.

Συνήθως τα εν λόγω συμπτώματα πρέπει να εμφανίζονται για έξι περίπου μήνες, προκειμένου να είναι δυνατή η διάγνωση ΓΑΔ.

Μία επιπλοκή της διάγνωσης της ΓΑΔ είναι η πρόκληση άγχους από άλλες παθήσεις. Αυτές οι παθήσεις θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ξεχωριστά με θεραπεία, έτσι ώστε να μην επηρεάζουν αρνητικά τη θεραπεία του αγχώδους ασθενούς.

Μερικές παθήσεις, όπως οι σχετιζόμενες με το θυρεοειδή, είναι πιθανό να προκαλέσουν την εμφάνιση συμπτωμάτων άγχους. Ορισμένες νευρολογικές παθήσεις, όπως οι εγκεφαλικοί όγκοι και το αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, ενδέχεται να σχετίζονται με συμπτώματα που παρατηρούνται στη ΓΑΔ, αλλά αυτό είναι σπάνιο και απαιτεί κατάλληλη αξιολόγηση.

Πολλά φάρμακα και ουσίες προκαλούν συμπτώματα άγχους. Η υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης ή η διακοπή αυτής μπορεί να προκαλέσουν σημαντικά συμπτώματα άγχους. Η διακοπή της κατανάλωσης αλκοόλ και καταπραϋντικών φαρμάκων συχνά υποτιμάται ως πιθανή αιτία πρόκλησης άγχους. Τα ίδια φάρμακα μπορεί να χορηγούνται για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων άγχους και έτσι ενδέχεται να είναι δύσκολη η διαφοροποίηση αυτών των συμπτωμάτων από τα συμπτώματα στέρησης που σχετίζονται με τη λήψη των φαρμάκων.

Τα άτομα που πάσχουν από ΓΑΔ μπορεί να πάσχουν και από άλλες αγχώδεις διαταραχές, όπως διαταραχή πανικού, διαταραχές φοβικού άγχους και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή (ΙΔΨ). Επίσης, μπορεί να πάσχουν από κατάθλιψη.

Υπάρχουν αρκετές αποτελεσματικές θεραπευτικές επιλογές για τη Γενικευμένη Αγχώδη Διαταραχή (ΓΑΔ). Το πρώτο βήμα είναι να συμβουλευτείτε το γιατρό σας, ο οποίος θα μπορέσει να σας προτείνει την πιο κατάλληλη θεραπεία για εσάς. Η συνιστώμενη θεραπεία ενδέχεται να αποτελείται από φάρμακα (σύνδεσμος) ή/και ψυχοθεραπεία (σύνδεσμος). Μεταξύ των πλέον διαδεδομένων μορφών θεραπείας για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΓΑΔ είναι:

  • Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRI)
  • Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και Νοραδρεναλίνης (SNRI)
  • Βουσπιρόνη
  • Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT)

Και για την αντιμετώπιση δύσκολων περιπτώσεων είναι πιθανό να χορηγηθούν:

  • Βενζοδιαζεπίνες με αντικαταθλιπτικά
  • Αντιψυχωσικά φάρμακα

Φάρμακα

Η χορήγηση αντικαταθλιπτικών μπορεί να είναι πολύ αποτελεσματική ως προς την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της ΓΑΔ, κυρίως σε άτομα που πάσχουν και από κατάθλιψη, καθώς το ίδιο φάρμακο μπορεί να βοηθήσει και στις δύο παθήσεις.

Η πιο συχνά χορηγούμενη και αποτελεσματική θεραπεία είναι η θεραπεία που αποτελείται από αντικαταθλιπτικά φάρμακα SSRI. Αυτή η θεραπεία έχει μελετηθεί σε μεγάλο βαθμό και έχει αποδειχθεί ότι είναι πολύ αποτελεσματική στις περισσότερες περιπτώσεις ΓΑΔ. Έπειτα από σταδιακή αύξηση της δόσης έως τη συνιστώμενη δοσολογία, αυτά τα φάρμακα φαίνεται ότι είναι πολύ αποτελεσματικά, κυρίως όσα δεν φαίνεται να προκαλούν αυξημένο άγχος κατά την έναρξη της θεραπείας, όπως η εσιταλοπράμη και η σερτραλίνη. Αυτά τα φάρμακα έχουν ένα πρόσθετο πλεονέκτημα, μιας και συμβάλλουν στην αντιμετώπιση συνυπάρχουσας κατάθλιψης, εάν υπάρχει.

Έχει επίσης αποδειχθεί ότι ο SNRI βενλαφαξίνη XR είναι μία αποτελεσματική και ασφαλής μορφή θεραπείας για ασθενείς με ΓΑΔ, που όμως δεν εμφανίζουν συνυπάρχουσα μείζονα καταθλιπτική διαταραχή.

Οι βενζοδιαζεπίνες είναι η κλασσική και αποτελεσματική αγχολυτική θεραπεία για ασθενείς με ΓΑΔ, παρότι τα προβλήματα που οφείλονται σε ανεπιθύμητες ενέργειες, εξάρτηση και κατάχρηση έχουν μειώσει τη χρήση τους. Θα πρέπει να χορηγούνται μόνο σε ιδιαίτερα σοβαρές περιπτώσεις και μόνο για σύντομο χρονικό διάστημα 4-6 εβδομάδων το μέγιστο.

Έχει αποδειχθεί ότι τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά συμβάλλουν στην εμφάνιση βελτίωσης των συμπτωμάτων άγχους στη ΓΑΔ, με σημαντικά αποτελέσματα έπειτα από περίπου 3 εβδομάδες. Μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση ψυχικών συμπτωμάτων σχετιζόμενων με τη διαταραχή.

Ψυχοθεραπεία

Υπάρχουν ολοένα και περισσότερα αποδεικτικά στοιχεία που δείχνουν ότι η CBT είναι αποτελεσματική ως θεραπεία για τα συμπτώματα της ΓΑΔ. Συνήθως περιλαμβάνει θεραπεία που στοχεύει στη μείωση των ψυχολογικών συμπτωμάτων, αλλά στρέφεται και σε άλλες πτυχές της ΓΑΔ, συμπεριλαμβανομένης της ανησυχίας και των βασισμένων στην ανησυχία συμπεριφορών.

Οι προσεγγίσεις για τη CBT που αναπτύχθηκαν για τη θεραπεία της ΓΑΔ περιλαμβάνουν εν γένει την εκμάθηση τεχνικών αντιμετώπισης των συμπτωμάτων, όπως είναι η εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης για τα σωματικά συμπτώματα, η εκμάθηση τεχνικών γνωσιακής αναδόμησης για αρνητικές σκέψεις σχετιζόμενες με τη ΓΑΔ και η χρήση τεχνικών έκθεσης και πρόληψης της ανταπόκρισης σε βασισμένες σε ανησυχία συμπεριφορές. Δεδομένου ότι η ΓΑΔ περιλαμβάνει ένα ισχυρό γνωσιακό στοιχείο, η προσθήκη στη θεραπεία γνωσιακών τεχνικών, που θέτουν προκλήσεις στις σκέψεις ανησυχίας, είναι ιδιαίτερα χρήσιμη.

Φαίνεται ότι η CBT αποτελεί μία αποτελεσματική θεραπεία για τη ΓΑΔ, της οποίας η αποτελεσματικότητα καθίσταται εμφανής έπειτα από περισσότερο χρόνο από ότι τα φάρμακα SSRI. Ωστόσο, υπάρχουν ενδείξεις ότι είναι πολύ αποτελεσματική ως προς την πρόληψη μελλοντικών επεισοδίων άγχους, γεγονός που δείχνει ότι ο συνδυασμός SSRI και CBT παρέχει τις βέλτιστες πιθανότητες για αποτελεσματική θεραπεία και πρόληψη μελλοντικών συμβάντων.

Σχετικά άρθρα